Lạm phát Mỹ tăng trở lại bất chấp Fed hạ lãi suất

Trụ sở FED tại Washington, D.C., Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng lạm phát đã được kiểm soát và Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã hạ lãi suất, nhưng lạm phát tại nước này vẫn tăng ba trong bốn tháng qua và cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong phát biểu vào cuối tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói giá tiêu dùng đã hạ nhiệt, lãi suất thế chấp giảm và lạm phát đã được kiểm soát. Còn trong một bài phát biểu gây chú ý hồi tháng 8/2025, ngay trước khi Fed cắt giảm lãi suất lần đầu tiên trong năm nay, Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết, lạm phát đã giảm đáng kể so với mức cao nhất sau đại dịch, mặc dù vẫn còn ở mức cao.

Việc lạm phát vẫn vượt mục tiêu 2% của Fed đặt ra những rủi ro lớn cho Nhà Trắng và cả Fed. Vấn đề của Chính phủ Mỹ là các cuộc khảo sát cho thấy nhiều người Mỹ vẫn coi giá cả cao là một gánh nặng tài chính không nhỏ. Trong khi đó, nếu việc Fed cắt giảm lãi suất trở nên sai lầm, khi lạm phát trở nên tồi tệ hơn hoặc duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn dự kiến, liệu uy tín chống lạm phát của Fed có thể bị ảnh hưởng hay không.

Uy tín đó đóng vai trò quan trọng trong khả năng giữ giá ổn định của Fed. Nếu người Mỹ tin tưởng rằng ngân hàng trung ương có thể kiểm soát lạm phát, họ sẽ không đưa ra những yêu cầu như tăng lương đột ngột khi giá cả tăng, điều có thể gây ra vòng xoáy lạm phát. Các công ty thường tăng giá hơn nữa để bù đắp chi phí lao động cao hơn.

Bà Karen Dynan, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho rằng với những ký ức về lạm phát thời đại dịch vẫn còn mới mẻ và thuế quan đẩy giá hàng nhập khẩu lên cao, người tiêu dùng và doanh nghiệp có thể bắt đầu mất niềm tin rằng lạm phát sẽ duy trì ở mức thấp. Nếu thực tế diễn ra đúng như vậy, việc Fed cắt giảm lãi suất, và dự kiến sẽ còn nhiều lần cắt giảm nữa, sẽ bị coi là một sai lầm.

Cho đến nay, các biện pháp thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump vẫn chưa khiến lạm phát tăng mạnh như nhiều nhà kinh tế dự đoán hồi đầu năm. Và con số này vẫn thấp hơn nhiều so với mức đỉnh 9,1% ba năm trước. Tuy nhiên, giá tiêu dùng trong tháng 8/2025 tăng 2,9% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn mức 2,6% của tháng 8/2024. Chính phủ Mỹ dự kiến công bố báo cáo lạm phát tháng 9/2025 vào ngày 15/10, nhưng báo cáo này có thể sẽ bị trì hoãn do tình trạng đóng cửa chính phủ.

Thuế quan đã đẩy giá nhiều mặt hàng nhập khẩu lên cao, bao gồm đồ nội thất, thiết bị gia dụng và đồ chơi. Nhìn chung, giá hàng hóa sản xuất dùng lâu bền trong tháng 8/2025 đã tăng gần 2% so với cùng kỳ năm trước. Đây là một mức tăng khiêm tốn, nhưng diễn ra sau gần ba thập kỷ giá các mặt hàng này hầu như đều giảm.

Chi phí của một số mặt hàng tiêu dùng hàng ngày vẫn tăng nhanh hơn so với trước đại dịch. Giá thực phẩm tăng 2,7% trong tháng 8/2025 so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng lớn nhất kể từ năm 2015, không kể giai đoạn đại dịch. Giá cà phê đã tăng vọt gần 21% trong năm qua, một phần là do ông Trump áp thuế nhập khẩu 50% đối với Brazil, quốc gia xuất khẩu cà phê hàng đầu, và một phần là do biến đổi khí hậu gây hạn hán đã làm giảm sản lượng cà phê.

Theo biên bản cuộc họp ngày 16-17/9, hầu hết các quan chức Fed vẫn lo ngại lạm phát đang ở mức quá cao. Tuy nhiên, họ vẫn quyết định cắt giảm lãi suất chủ chốt vì lo ngại về nguy cơ thất nghiệp gia tăng hơn là lạm phát. Tuy nhiên, một số nhà kinh tế lo ngại rằng việc các tuyên bố thuế quan tiếp tục được đưa ra và việc nhiều công ty vẫn đang tăng giá để ứng phó có thể dẫn đến nhiều hệ quả hơn là chỉ thúc đẩy lạm phát tạm thời.

Chỉ hai tuần trước, ông Trump đã áp thuế mới lên một loạt sản phẩm, bao gồm 100% đối với dược phẩm, 50% đối với tủ bếp và bàn trang điểm phòng tắm, và 25% đối với xe tải hạng nặng. Ngày 10/10, ông đe dọa "tăng mạnh thuế quan" đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc để đáp trả các hạn chế xuất khẩu đất hiếm của nước này.

Nhiều nhà hoạch định chính sách của Fed nhận thức được những rủi ro này. Chủ tịch tại Kansas City, Jeffrey Schmid, người bỏ phiếu quyết định lãi suất, cho biết lạm phát cao do mất niềm tin vào ngân hàng trung ương khó kiểm soát hơn lạm phát do các nguyên nhân khác, chẳng hạn như do sự gián đoạn nguồn cung.

Tuy nhiên, một số quan chức Fed cho rằng các xu hướng khác đang bù đắp tác động của thuế quan. Thống đốc Fed Stephen Miran, người được ông Trump bổ nhiệm ngay trước cuộc họp tháng 9/2025 của ngân hàng trung ương, cho rằng sự giảm tốc đều đặn của chi phí thuê nhà sẽ làm giảm lạm phát cơ bản trong những tháng tới. Và sự sụt giảm mạnh số người nhập cư do các biện pháp siết chặt của chính quyền sẽ làm giảm nhu cầu, từ đó làm dịu áp lực lạm phát.