Làng biển Nam Ô - Bài 2: Gìn giữ nét văn hóa truyền thống cha ông
Trong quyết định số 2974/QĐ- BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa được công bố về danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia có nghề làm nước mắm Nam Ô, đây cũng là làng nghề làm mắm đầu tiên trên cả nước được vinh dự vào danh sách này. Trải qua hàng trăm năm hình thành và phát triển với bao thăng trầm, những người con Nam Ô vẫn giữ gìn nghề mắm như một kỷ vật truyền thống của cha ông.
Sự song hành của nghề biển và nghề mắm
Đối với ông Trần Ngọc Vinh, Chủ tịch Hội làng nghề nước mắm Nam Ô, sự song hành của nghề đánh bắt gần bờ (đi lộng) và nghề làm nước mắm truyền thống giống như cặp vợ chồng trong một gia đình. Đàn ông đi biển, mang những thúng cá tươi ngon về cho đàn bà làm mắm đã là một truyền thống lâu đời ở Nam Ô.
Từ xưa, Nam Ô đã có bãi biển rộng, ngư trường có nhiều loài thủy hải sản sinh sống, phong phú về số lượng và đa dạng về chủng loài, nên thuận lợi cho ngư dân địa phương sống bằng nghề đi biển.
Nghề đi biển gồm hai hình thức chính là đi khơi (đánh bắt xa bờ) và đi lộng (đánh bắt gần bờ). Dân làng Nam Ô thường đi lộng, chuyến đánh bắt thường kéo dài từ chiều hôm trước đến sáng ngày hôm sau.
Ngư cụ thường dùng là lưới, sản phẩm đánh bắt chủ yếu là các loài cá, tôm, cua, ốc, mực nhỏ. Hoạt động đánh bắt, khai thác thủy hải sản đã cung cấp một lượng thực phẩm lớn, đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dân trong vùng và các địa phương lân cận. Đặc biệt, vùng biển này có loài cá cơm than tươi ngon, là nguyên liệu chính để sản xuất nước mắm.
Theo những người già trong làng, nghề mắm Nam Ô đã tồn tại được khoảng 400 năm, có những lúc thăng trầm, nhưng hiện nay vẫn còn trên dưới 100 hộ làm mắm.
Hiện giờ các hộ dân vẫn sử dụng cá cơm than đánh bắt ngay trong vùng biển ven bờ, kết hợp muối Sa Huỳnh (Quảng Ngãi), với công thức 3 cá 1 muối truyền thống.
Một trong những gia đình có kinh nghiệm lâu đời nhất ở làng là hộ bà Bốn Bích, bà năm nay đã ngoài 70 tuổi, học nghề mắm từ mẹ và bà ngoại, còn trước đó thì bà không nhớ nổi.
Bà Bốn Bích chia sẻ, cá cơm than chỉ có trong khoảng từ tháng 3 đến tháng 8 Âm lịch, đây là thời điểm các hộ bắt đầu muối cá. Khi muối cá, người ta sẽ lấy đá đè chặt, sau 3 tháng để nước muối ngấm vào tận xương cốt cá cho đều và đạt độ chín mới lấy đá ra, rồi dùng mái chèo khuấy.
Từ xưa, người dân làng nghề nhận biết mắm chín bằng cách đánh giá cảm quan về màu sắc, mùi vị, trạng thái. Để cho ra những giọt nước mắm thơm ngon, đúng chất phải mất 12 tháng.
Đặc biệt, công đoạn lọc mắm rất kỳ công. Khi muối xong, người ta múc nước mắm ra và lọc qua một phễu tre lót 2 lớp vải.
Nước mắm lọc xong còn quá đậm đà, độ mặn rất cao nên phải chiết ra chum để một thời gian cho bốc hơi lên, dịu đi. Nước mắm lúc này sẽ có màu sậm đỏ, hương thơm nồng.
Nếu để trong chum một thời gian nữa, mắm sẽ có màu vàng ánh, hương đằm lại. Nhiều hộ để mắm trong chum, ngâm đến 14 - 15 tháng, xương cá sẽ tan mịn ra theo nước, vì thế nước mắm càng ngọt.
Văn hóa làm mắm và tính cách người dân thành phố biển
Nghề làm nước mắm Nam Ô được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể vì đã lưu giữ được bản sắc của cộng đồng địa phương, phản ánh sự đa dạng văn hóa, sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ.
Đối với người dân thành phố Đà Nẵng, nước mắm không chỉ là món ăn, là gia vị, mà còn là một phần của lịch sử, văn hóa, thể hiện được tính cách người dân địa phương.
Theo ông Trần Ngọc Vinh, người xứ Quảng Nam – Đà Nẵng vốn thẳng tính, có sao nói vậy. Việc làm mắm truyền thống cũng luôn ngay thẳng: Mắm Nam Ô hoàn toàn được làm từ cá và muối nguyên chất, không có bất cứ thành phần hương liệu phụ gia, chất bảo quản nào. Trong việc kinh doanh, mỗi hộ dân đều luôn ý thức đối với thương hiệu mà ông cha đã dày công xây dựng.
“Nhất là trong bối cảnh các loại nước mắm công nghiệp, nước chấm giá rẻ tràn lan trên thị trường hiện nay, việc gìn giữ và duy trì chất lượng nước mắm truyền thống Nam Ô là điều chúng tôi luôn tâm niệm”, ông Vinh chia sẻ.
Trong các tiêu chí của Di sản văn hóa phi vật thể có quy định: Được cộng đồng tự nguyện đề cử và cam kết bảo vệ; có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài. Bởi vậy, nghề làm mắm Nam Ô rất cần được trao truyền cho các thế hệ sau tiếp tục gìn giữ và phát triển.
Hiện nay, làng biển Nam Ô đang có những người trẻ quyết tâm theo nghề và đã đạt được một số thành công nhất định như anh Nguyễn Việt Dũng (chủ cơ sở sản xuất nước mắm Bình Minh), anh Bùi Thanh Phú (thương hiệu mắm Hương Làng Cổ)...
Kết hợp với những giá trị truyền thống, lối tư duy hiện đại của những truyền nhân trẻ này sẽ mở ra những hướng phát triển mới mẻ, bền vững trong tương lai./.
Bài 3: Mở ra tương lai cho làng biển Nam Ô
Tin liên quan
-
Kinh tế & Xã hội
Làng biển Nam Ô - Bài 1: Trang huyền sử giữa dạt dào sóng biển
15:32' - 18/09/2019
Đối với những người con Đà Nẵng, Nam Ô không chỉ là một làng nghề truyền thống lâu đời, mà còn là nơi lưu giữ các nét văn hóa đặc trưng, các ký ức về đất và người xa xưa của thành phố biển.
-
Kinh tế & Xã hội
Phát huy tiềm năng du lịch biển Lăng Cô
08:01' - 15/09/2019
Tỉnh Thừa Thiên - Huế đã và đang triển khai nhiều chính sách khuyến khích, thu hút đầu tư để khai thác hết tiềm năng du lịch biển Lăng Cô.
-
Kinh tế Việt Nam
Đà Nẵng tìm giải pháp xây dựng kiến trúc cao tầng ven biển
13:47' - 04/07/2019
Sáng 4/7, tại thành phố Đà Nẵng, Tạp chí Kiến trúc phối hợp với Hội Kiến trúc sư Đà Nẵng tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề “Không gian Kiến trúc cao tầng ven biển: Tầm nhìn và giải pháp”.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế & Xã hội
Hà Nội: Cầu đi bộ Trần Nhật Duật trở thành không gian nghệ thuật công cộng
15:57'
Dự án nghệ thuật công cộng trên cầu đi bộ Trần Nhật Duật, Hoàn Kiếm (Hà Nội) vừa chính thức ra mắt tối 23/4, tạo thêm một điểm nhấn tham quan cho người dân và du khách.
-
Kinh tế & Xã hội
Bình Dương rà soát các gói thầu liên quan đến Tập đoàn Thuận An
15:30'
Ông Võ Anh Tuấn, Chánh văn phòng UBND tỉnh Bình Dương cho biết, hiện địa phương chưa nhận bất kỳ chỉ đạo nào từ Trung ương về rà soát hoặc điều tra liên quan đến Tập đoàn Thuận An.
-
Kinh tế & Xã hội
Đề án trồng cây xanh tại Bến Tre chỉ đạt 25,6% kế hoạch
14:00'
Theo UBND tỉnh Bến Tre, sau 3 năm triển khai, tiến độ thực hiện Đề án trồng cây xanh trên địa bàn giai đoạn 2021-2025 rất chậm, chỉ đạt 25,6% so kế hoạch.
-
Kinh tế & Xã hội
Bến Tre thông qua nghị quyết về chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết
13:31'
Sáng 24/4, Hội đồng nhân dân tỉnh Bến Tre khóa X tổ chức Kỳ họp thứ 12 (giải quyết công việc phát sinh đột xuất) để thông qua các nghị quyết quan trọng phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương.
-
Kinh tế & Xã hội
Việt Nam ủng hộ có thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa
10:53'
Ngày 23/4, phiên họp thứ tư của Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC-4) về rác thải nhựa đã diễn ra tại Ottawa, Canada với sự tham dự của các nhà đàm phán đến từ 176 quốc gia, trong đó có cả Việt Nam.
-
Kinh tế & Xã hội
Nhân sự “phù hợp” – yếu tố cốt lõi trong phát triển nguồn nhân lực doanh nghiệp
10:00'
Nhân sự không chỉ là yếu tố thúc đẩy sự phát triển mà còn là nền tảng để xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Phát triển nguồn nhân lực ở THACO là một trong những nhiệm vụ hướng đến sự phát triển bền vững.
-
Kinh tế & Xã hội
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay ngày 24/4/2024
09:46'
Bnews. Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 24/4, sáng mai 25/4, các trận đấu trong nước, quốc tế đêm nay và sáng mai được cập nhật mới nhất, chính xác nhất. Lịch thi đấu ngoại hạng Anh, La Liga, Bundesliga.
-
Kinh tế & Xã hội
Từ hôm nay 24/4, thí sinh có thể thử đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT
09:20'
Bắt đầu từ ngày 24/4, thí sinh học lớp 12 năm học 2023-2024 có thể thử đăng ký dự thi tốt nghiệp Trung học Phổ thông trực tuyến trên hệ thống quản lý thi, ngay sau khi được cấp tài khoản và mật khẩu.
-
Kinh tế & Xã hội
Hà Nội tổ chức 6 điểm bắn pháo hoa kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô
08:04'
Thành phố Hà Nội tổ chức 6 điểm với 7 trận địa bắn pháo hoa tầm cao với thời lượng bắn 15 phút, bắt đầu từ 21 giờ đến 21 giờ 15 ngày 10/10.