Lý do khiến BOJ tạm dừng theo đuổi mục tiêu lạm phát

Kiểm tiền mệnh giá 10.000 yen tại một ngân hàng ở thủ đô Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo nhật báo Yomiuri, những tác động kinh tế ngày càng lan rộng của dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 và nhu cầu nội địa yếu có thể sẽ khiến Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) phải tạm dừng việc theo đuổi mục tiêu nâng tỷ lệ lạm phát ở nước này lên 2%.
Các nguồn tin thân cận với BOJ cho biết, sau nhiều năm cố gắng đưa nền kinh tế Nhật Bản thoát khỏi tình trạng thiểu phát bằng cách đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng về lạm phát, triển vọng hồi phục mong manh của nền kinh tế lớn thứ ba thế giới và dư địa cho việc thực hiện các công cụ chính sách đang ngày càng hạn hẹp đã khiến BOJ phải công khai thừa nhận rằng điều tốt nhất mà ngân hàng trung ương này có thể làm là duy trì tăng trưởng kinh tế.
Bảo vệ nền kinh tế trước nguy cơ suy thoái đang trở thành nhiệm vụ cấp bách hơn đối với BOJ, nhất là khi các rủi ro từ bên ngoài như cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và sự bùng phát của dịch COVID-19 ở Trung Quốc đã làm giảm khả năng tạo ra vòng xoáy tăng trưởng mới cho Nhật Bản. 
Một trong những nguồn tin cho biết: “Mặc dù mục tiêu đạt tỷ lệ lạm phát 2% vẫn là rất quan trọng, nhưng các trọng tâm chính sách của BOJ đã dịch chuyển theo hướng duy trì đà phục hồi bền vững cho nền kinh tế”.
Trong quý IV/2019, nền kinh tế vốn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu của Nhật Bản đã suy giảm với tốc độ mạnh nhất trong vòng 6 năm qua do nhu cầu giảm. Các số liệu thống kê mới nhất của Văn phòng Nội các Nhật Bản cho thấy trong quý này, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế của Nhật Bản đã giảm 6,3% so với cùng kỳ năm 2018. Đây là mức giảm mạnh nhất kể từ quý II/2014. 
Nếu so với quý III/2019, GDP thực tế (hay GDP đã được điều chỉnh theo lạm phát) cũng giảm 1,6%. Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới việc chỉ số này giảm là do tác động tiêu cực của siêu bão Hagibis và của việc tăng thuế tiêu dùng từ 8% lên 10% vào đầu tháng 10/2019. Mức giảm mạnh nhất trước đó của của nền kinh tế Nhật Bản là 7,4% vào năm 2014 cũng xảy ra sau khi Chính phủ tăng thuế tiêu dùng từ 5% lên 8%.
Một số chuyên gia phân tích cho rằng Nhật Bản đang rơi vào suy thoái trong bối cảnh dịch COVID-19 đang làm gián đoạn chuỗi cung ứng, đồng thời gây thiệt hại nặng nề cho ngành du lịch. Tình hình đã trở nên tệ hơn khi việc tăng giá hàng hóa và dịch vụ, vốn được BOJ coi là một dấu hiệu của sự cải thiện của nền kinh tế, nhưng giờ đang bị coi là nhân tố cản trở tiêu dùng trong nước vào thời điểm các áp lực toàn cầu đang gia tăng.
Mặt khác, các doanh nghiệp đang tăng giá cả hàng hóa, dịch vụ và chuyển gánh nặng tăng giá nguyên liệu đầu vào và chi phí nhân công sang cho người tiêu dùng. Điều này không giúp cải thiện cầu tiêu dùng. Nhu cầu yếu trở thành căn bệnh kinh nhiên của Nhật Bản cho dù các nhà hoạch định chính sách nước này đã cố gắng để giải quyết trong nhiều thập kỷ qua.
BOJ đã không đạt được mục tiêu lạm phát 2% sau nhiều năm thực hiện các gói nới lỏng tiền tệ khổng lồ. 
Giờ đây, Thống đốc Haruhiko Kuroda và các quan chức khác của BOJ không còn nhấn mạnh sự sẵn sàng nới lỏng hơn nữa các chính sách tiền tệ để đạt được mục tiêu lạm phát. Thay vào đó, họ cho biết ngân hàng này sẽ “kiên trì duy trì” chính sách kích thích hiện tại để đối phó với các nguy cơ đe dọa đà phục hồi kinh tế của Nhật Bản. 
Trả lời phỏng vấn một tờ báo gần đây, ông Kuroda nói: “Chúng tôi cần xem xét lại các bước đi của chính sách tiền tệ nếu dịch COVID-19 tác động đáng kể lên nền kinh tế Nhật Bản”. 
Nền kinh tế Nhật Bản đã gần như dậm chân tại chỗ trong quý III/2019 khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung tác động tiêu cực tới hoạt động xuất khẩu. Việc tăng thuế tiêu dùng vào đầu tháng 10/2019 đã ảnh hưởng tới chi tiêu dùng trong quý IV/2019 và khiến hy vọng thúc đẩy nhu cầu nội địa nhằm bù đắp sự suy yếu của hoạt động xuất khẩu của BOJ tan biến.
Trong khi đó, chi cho nhà ở cũng bị giảm khi ngày càng có nhiều công ty tăng giá cùng với việc tăng thuế tiêu dùng để chuyển gánh nặng chi phí nhân công đang gia tăng cho người tiêu dùng. Năm ngoái, Coca-Cola Bottlers Japan Holdings Inc. đã tăng giá bán đồ uống soda đóng chai lần đầu tiên trong vòng 27 năm, trong khi Calbee Inc. tăng giá một số mặt hàng snack, còn Nissin Food Products tăng giá sản phẩm mỳ ăn liền. 
Tác động của việc tăng giá hàng hóa đối với người tiêu dùng, nhất là trong một nền kinh tế đang suy yếu, nơi niềm tin vẫn còn thấp trong khi tốc độ tăng tiền công chậm, là rất lớn. Chi tiêu dùng đã giảm 2,9% trong quý IV/2019 và là lần đầu tiên giảm trong 5 quý./.