Mexico, Canada bày tỏ quan điểm “linh hoạt” trong tái đàm phán NAFTA. Ảnh minh họa: AFP
Trưởng đoàn đàm phán nước chủ nhà Steve Verheul cho biết Canada sẵn sàng đàm phán về những yêu cầu khó khăn nhất của Mỹ tại vòng đàm phán này nhằm tháo gỡ bế tắc và mở đường cho việc hiện đại hoá hiệp định 24 năm tuổi này theo hướng có lợi cho cả ba nước.
Phát biểu với phóng viên, ông Verheul cho biết Canada mang đến Montreal nhiều ý tưởng mới và chiến lược sáng tạo nhằm thu hẹp khoảng cách đàm phán... Nước này hy vọng sẽ đạt được tiến bộ trong tuần này, nhưng dĩ nhiên điều đó cũng còn phải phụ thuộc vào các đối tác khác.
Khi được hỏi liệu Mỹ có cởi mở khi đàm phán về những đề xuất gây tranh cãi nhất, ông Verheul cho biết hiện Canada chưa nhận được tín hiệu trực tiếp từ đối tác. Dù vậy, ông vẫn hy vọng Washington sẽ hưởng ứng những đề xuất linh hoạt mà Canada sẽ mang đến vòng đàm phán lần này.
Không chỉ nước chủ nhà Canada mà cả Mexico cũng tuyên bố sẵn sàng tiếp cận linh hoạt trong một số vấn đề. Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildelfonso Guajardo từng tuyên bố sẽ đưa ra một đề xuất linh hoạt về quy tắc xuất xứ sản phẩm và về đề nghị của Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland liên quan đến một số biện pháp giải quyết các vấn đề gây tranh cãi.
Ngày thảo luận thứ hai của vòng 6 tái đàm phán NAFTA khép lại với nội dung nổi bật: Nước chủ nhà Canada đưa ra đề xuất thay đổi cách tính về tỷ lệ nội địa hoá đối với ô tô con và xe tải ở Bắc Mỹ nhằm rút ngắn khoảng cách với phía Mỹ.
Đề xuất của Canada được trình bày dưới dạng ý tưởng, Canada không đưa ra con số cụ thể về tỷ lệ nội địa hoá, mà muốn thay đổi cách thức và thành phần tính để thể hiện đúng hàm lượng công nghệ cao trong mỗi sản phẩm ô tô sản xuất tại Bắc Mỹ.
Thành viên của Hiệp hội sản xuất phụ tùng ô tô Canada, ông Flavio Volpe nhận định, phiên bản NAFTA 1994 không tính đến thực tế là công nghệ ngày càng chiếm tỷ lệ lớn trong ngành công nghiệp ô tô, từ nguyên liệu làm vỏ, thành phần máy móc đến các bộ phận điều khiển lắp trong xe.
Ông Flavio Volpe cho biết những nội dung được Canada đề xuất đưa thêm vào danh sách nội địa hóa ô tô là công nghệ cao, tự động hoá và phát triển phần mềm, đây đều là những công nghệ chưa ra đời tại thời điểm NAFTA được ký kết năm 1994.
Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) tại Davos, Thuỵ Sỹ trước đó, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross cũng đồng ý rằng có rất nhiều bộ phận điện tử chưa ra đời khi NAFTA được ký kết nên các quy định cũ không còn phù hợp với mục tiêu đặt ra ban đầu là tạo thuận lợi cho việc sản xuất ô tô trong khuôn khổ NAFTA.
Đoàn đại biểu Mexico hiện chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về đề xuất mới của Canada, trong khi nước này sẽ là bên chịu ảnh hưởng nhiều nhất nếu như có bất kỳ thay đổi nào về tỷ lệ cũng như cách thức tính tỷ lệ nội địa hoá ô tô Bắc Mỹ.
Hiện phía Mỹ vẫn giữ nguyên các yêu sách trong một số lĩnh vực then chốt như nâng tỷ lệ nội địa hoá khu vực đối với ngành sản xuất ô tô (từ 62,5% lên 85%, trong đó có ít nhất 50% tỷ lệ nội địa của Mỹ), mở rộng quyền tiếp cận với các hợp đồng mua sắm chính phủ, loại bỏ cơ chế giải quyết tranh chấp trong NAFTA và xác lập thời hạn đánh giá lại hiệp định sau mỗi 5 năm.
Tổng thống Mỹ Donald Trump thậm chí còn đe doạ sẽ khởi động tiến trình rút khỏi NAFTA, dự kiến kéo dài 60 ngày, nếu không đạt được những nhượng bộ cần thiết từ Canada và Mexico tại vòng đàm phán lần này.
Canada và Mexico hiện đã đồng ý với phiên bản Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) sửa đổi và nếu không có gì thay đổi sẽ chính thức ký kết thoả thuận thương mại đầy tham vọng này tại Chile vào tháng Ba tới cho dù không có sự tham gia của Mỹ.
Với quyết định này, hai nước sẽ có sẵn phương án thay thế một khi NAFTA đổ vỡ. Xét về quy mô, cả CPTPP và NAFTA cùng chiếm 40% GDP toàn cầu. CPTPP có lợi thế là có sự tham gia của 11 nước nằm theo vành đai Thái Bình Dương và gắn liền với khu vực châu Á – Thái Bình Dương.