Minh bạch dự án BOT: Cần làm rõ từng khâu

20:48' - 02/06/2016
BNEWS Việc phát triển “nóng” các dự án này đã ảnh hưởng lớn đến sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp, bởi mức thu phí cao hiện nay.

Có thể nói các dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông theo hình thức BOT (xây dựng – kinh doanh – chuyển giao) đã có hiệu quả lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Người dân cho rằng mức phỉ BOT hiện đang quá cao. Ảnh minh họa: TTXVN

Tuy nhiên, việc phát triển “nóng” các dự án này đã ảnh hưởng lớn đến sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp, bởi mức thu phí cao hiện nay. Để cân bằng lợi ích của nhà nước, nhà đầu tư và sức chịu đựng của người dân và doanh nghiệp yêu cầu đặt ra là cần minh bạch các dự án BOT.
*Đã có hành lang pháp lý đồng bộ
Theo thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Hồng Trường, về chủ trương đầu tư, Quốc hội, Chính phủ đã có Nghị quyết về phát triển hạ tầng giao thông; trong đó đặc biệt khuyến khích thu hút vốn xã hội hóa đầu tư hạ tầng giao thông.

Về quy mô từng dự án, trong quá trình đầu tư, thực hiện lựa chọn để đầu tư các dự án liên quan đến cơ sở hạ tầng thiết yếu. Việc đầu tư mới và nâng cấp sẽ tập trung vào các tuyến cao tốc, còn cải tạo nâng cấp là các tuyến hiện có.
Ông Nguyễn Viết Huy, Phó Vụ trưởng - Phó Trưởng ban PPP (Hợp tác Công – Tư) - Bộ Giao thông Vận tải cho biết, quy trình đầu tư các dự án BOT, BT, tất cả các khâu từ chủ trương đầu tư, quá trình triển khai xây dựng, khai thác vận hành đều được thực hiện chặt chẽ.

Trước tiên, phải căn cứ vào quy hoạch kinh tế - xã hội các địa phương phù hợp với chủ trương đầu tư BT, BOT. Dự án BT, BOT phải có khả năng thu hút nguồn vốn thương mại, huy động được nguồn lực tư nhân và có khả năng cung cấp nguồn lực ổn định để lựa chọn dự án.
“Quy trình lựa chọn nhà đầu tư được tiến hành công khai, minh bạch trên cơ sở nhà đầu tư được lựa chọn phải đáp ứng yêu cầu về tài chính, kinh nghiệm trong lĩnh vực xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông. Đối với dự án chỉ có một nhà đầu tư đăng ký tham gia sẽ áp dụng cơ chế chỉ định thầu. Còn lại, dự án nào có từ hai nhà đầu tư trở lên, Bộ Giao thông Vận tải sẽ tiến hành đấu thầu rộng rãi.

Sau khi lựa chọn được nhà đầu tư, tổ công tác liên ngành gồm đại diện các Bộ: Giao thông Vận tải, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư và chính quyền địa phương nơi dự án đi qua tiến hành đàm phán với nhà đầu tư về hợp đồng dự án với các nội dung liên quan đến phương án tài chính, mức thu phí, thời gian hoàn vốn… Sau đó mới tiến tới ký tắt hợp đồng dự án khi các bên đạt được thỏa thuận… Như vậy quá trình này đã thể hiện tính công khai và minh bạch” - ông Nguyễn Viết Huy phân tích.
Về xây dựng phương án tài chính và số năm thu phí, ông Phạm Huy Hiếu, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, các dự án BOT đều có phương án tài chính hoàn vốn dự án; trong đó phải đảm bảo thời gian hoàn vốn với mức phí và thời gian thu hợp lý.

Bộ Giao thông Vận tải đã ban hành Thông tư quy định mức thu phí khung tối thiểu, thời gian thu phí phụ thuộc vào lưu lượng xe đi qua để thu. Trên cơ sở đó, Bộ sẽ tính toán thời gian thu phí hoàn vốn cho dự án BOT, trung bình 18-25 năm.

Minh bạch dự án BOT: Cần làm rõ từng khâu. Ảnh minh họa: TTXVN

Cũng theo ông Phạm Huy Hiếu, thời gian này phải tính tới cả yếu tố trượt giá, nghĩa là phải tính mức trượt giá phù hợp và mức thu phí phải căn cứ vào trượt giá này để quy định hợp lý. Ngoài ra, việc thiết lập thời gian thu phí hoàn vốn ban đầu, đó chỉ là trên lý thuyết, dựa trên các tính toán ban đầu.

Nếu trong quá trình thực hiện thu phí, lưu lượng cao hơn so với mức tính toán ban đầu, thời gian thu nhanh và hiệu quả hơn so với phương án tài chính ban đầu, thì đương nhiên sẽ có điều chỉnh, rút ngắn lại thời gian thu phí hoàn vốn. Ngay khi ký hợp đồng ban đầu, cũng có điều khoản điều chỉnh như cân đối giảm mức phí và rút ngắn thời gian thu phí dự án.
* Cần sự minh bạch hơn
Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường khẳng định, về vấn đề minh bạch việc thu phí hoàn vốn, hiện có nhiều cơ quan theo dõi, giám sát. Cụ thể, Bộ Giao thông Vận tải theo dõi qua các phần mềm kết nối với trạm thu phí; các ngân hàng theo dõi thu phí, quản lý thu để hoàn vốn.

Các cơ quan thuế cũng thực hiện theo dõi thu đúng – thu đủ để tránh thất thoát. Ngoài ra, các cơ quan chức năng còn thường xuyên có các đoàn kiểm tra giám sát như: Kiểm toán Nhà nước, Bộ Tài chính… "Vì thế chúng ta không phải quá lo lắng về việc thất thoát thu phí" - Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường nói.
Đại diện Bộ Tài chính, ông Lê Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính) cho hay ông rất chia sẻ với băn khoăn về mức phí dự án BOT từ người dân. Bộ Tài chính ban hành mức khung thu phí đối với từng dự án cụ thể dựa trên cơ sở tính toán từng chi phí đầu tư, lưu lượng phương tiện chạy qua đảm bảo phương án thu khả thi cho chủ đầu tư.
Về vấn đề công khai minh bạch các dự án BOT, Phó Trưởng ban PPP Nguyễn Viết Huy cho biết, hiện tại Ban PPP của Bộ Giao thông Vận tải đã lập trang web cung cấp các thông tin dự án trên mạng. Mọi người dân đều có thể tìm kiếm các thông tin về các dự án, tổng mức đầu tư, vốn, ngân hàng, nhà đầu tư BOT... trên trang web này. Hiện nay, Bộ Giao thông Vận tải đang nhập thông tin vào hệ thống và sau khi hoàn thành, sẽ công bố rộng rãi.
Dưới gốc độ nhà đầu tư, ông Phạm Quang Dũng, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Công ty cổ phần TASCO chia sẻ: các dự án BOT hiện đang được quản lý rất chặt chẽ. Dự án BOT chỉ được quyết toán khi có kiểm toán độc lập.

Bộ Giao thông Vận tải còn chủ động mời kiểm toán vào kiểm toán dự án BOT, chỉ như vậy mới quyết toán dự án. Mỗi dự án BOT đều có sự kiểm toán của kiểm toán Nhà nước và lực lượng thanh tra tham gia kiểm tra. Vì vậy, không có chuyệt lọt được hết “các cửa” để thất thoát.
Phó Tổng cục Trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Xuân Cường, cho hay, thời gian qua, Bộ Giao thông Vận tải đã triển khai các trạm thu phí theo công nghệ 1 dừng, sử dụng mã vạch rất hiện đại. Công nghệ này có thể lưu trữ kiểm soát được các loại xe qua trạm, biển số xe, chủng loại xe, mệnh giá vé, hằng ngày, hàng giờ.

Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan thanh tra, kiểm soát hậu kiểm và bản thân các nhà đầu tư muốn kiểm soát doanh thu để thu hồi vốn. Ngoài ra, Tổng cục cũng đã tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để đảm bảo minh bạch.
Dưới góc độ chuyên gia kinh tế, TS Vũ Đình Ánh, cho biết, hai vấn đề được dư luận quan tâm đó là có hay không chuyện thất thoát và minh bạch trong xây dựng, thu phí hoàn vốn BOT. Như cơ quan quản lý Nhà nước và chủ đầu tư thông tin, thì quá trình đầu tư làm rất đúng, chuẩn theo quy trình - một quy trình rất phức tạp, nhiều cơ quan giám sát.

Thế nhưng vẫn có dự án bị đội vốn, vậy vấn đề giám sát, công khai minh bạch đã chuẩn mực chưa? Hệ thống công khai giám sát hiện mới chỉ dừng ở 2 mối quan hệ là cơ quan quản lý Nhà nước - chủ đầu tư. Còn liên quan đến chủ thể thứ ba - người sử dụng dự án BOT, lại chưa được tiếp cận thông tin minh bạch, công khai.
Ông Bùi Danh Liên, Chủ tịch Hiệp hội vận tải Hải Nội cho rằng, mức phí cần được xây dựng theo lộ trình, nhưng lộ trình này cũng cần phải được xem đến các yếu tố như mức thu nhập người dân, sức chịu đựng của doanh nghiệp kinh doanh vận tải, nếu nó chưa phù hợp thì phải điều chỉnh./.

Tin liên quan


Tin cùng chuyên mục