Những điểm nhấn quan trọng trong đợt 1 kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV

*Quyết định những nội dung đặc biệt quan trọng

Kỳ họp thứ 9 là kỳ họp có ý nghĩa lịch sử, thực hiện đột phá về thể chế để bước vào một kỷ nguyên của hiện đại hóa, số hóa, xanh hóa và phát triển bền vững. Ngay trong ngày họp đầu tiên - ngày 5/5/2025, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị với phạm vi sửa đổi tập trung vào các quy định của Hiến pháp năm 2013 về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và việc phân định đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương.

Ngay sau khi thông qua Nghị quyết, Quốc hội đã thành lập Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 với nhiều đổi mới trong phương pháp và quy trình thực hiện.

Đến nay, Ủy ban đã tổ chức 2 Phiên họp. Hiện các cơ quan, thành viên Ủy ban theo phạm vi lĩnh vực phụ trách tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ nhiệm vụ được giao, nhất là việc triển khai công tác tổ chức lấy ý kiến nhân dân, các ngành, các cấp.

Ngày 27/5, theo Bộ Tư pháp, ngoài ý kiến góp ý của các bộ, ngành, địa phương các cơ quan, tổ chức về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, số lượng người dân trực tiếp góp ý trên ứng dụng VNeID ngày càng tăng. Tính đến 20 giờ ngày 26/5/2025, đã có hơn 17,1 triệu người dân tham gia góp ý qua VNeID.

Việc triển khai lấy ý kiến rộng rãi của nhân dân làm căn cứ để Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp năm 2013 nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, trình Quốc hội xem xét, thông qua trước ngày 30/6/2025 để kịp thời công bố và có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Cũng trong đợt 1, sáng 21/5, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 và Ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Theo đó, ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 là Chủ nhật, ngày 15/3/2026.

Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa XVI được triệu tập chậm nhất là 60 ngày, kể từ ngày bầu cử.

Kỳ họp thứ nhất của Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2026 - 2031 được triệu tập chậm nhất là 45 ngày, kể từ ngày bầu cử.

Trong đợt 1, Quốc hội đã biểu quyết thông qua 8 nghị quyết để triển khai công tác sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, chuẩn bị cho công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 và quyết định nhiều nội dung quan trọng, cấp thiết khác để triển khai ngay các nghị quyết của Bộ Chính trị.

Thảo luận tại tổ trong ngày đầu của Kỳ họp (ngày 5/5), Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ chúng ta cùng lúc phải làm rất nhiều việc và việc này phối hợp với việc kia. Cùng một lúc phải tập trung chuẩn bị đại hội các cấp, sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy. Tổng Bí thư đồng thời nhấn mạnh, muốn đại hội được phải có bộ máy, kể cả bộ máy hành chính và bộ máy tổ chức của Đảng. Đồng thời vẫn phải đảm bảo được tất cả công việc thường xuyên, đảm bảo yêu cầu tăng trưởng kinh tế - xã hội.

Thực hiện công tác lập pháp, đa số các nội dung của các phiên họp trong đợt 1 đã được Quốc hội thảo luận, cho ý kiến một bước, làm cơ sở cho các cơ quan chỉnh lý, hoàn thiện.

Trong phiên thảo luận tại tổ chiều 8/5 về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân và Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), Chủ tịch nước Lương Cường đã nhắc lại mục tiêu sửa luật phải đáp ứng thể chế hóa chủ trương của Đảng về tổ chức bộ máy tinh gọn hoạt động hiệu lực, hiệu quả: hướng tới tổ chức bộ máy địa phương 2 cấp; sáp nhập còn tỉnh 34 tỉnh thành, còn lại là cấp xã, phường... Mục tiêu của việc cải cách tư pháp là gần dân, sát dân, bảo vệ dân, khắc phục những vướng mắc, tồn tại trong thực tiễn, sẵn sàng đáp ứng cho sự phát triển.

Theo Chủ tịch nước, sửa Hiến pháp cùng các nội dung của Kỳ họp thứ 9 thảo luận, xem xét khoảng 60 dự thảo luật và nghị quyết là một khối lượng công việc rất đồ sộ, nhưng "đã làm là phải chắc chắn".

Chia sẻ bên lề hàng lang Quốc hội, đại biểu Trịnh Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) đánh giá, đợt 1 Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội đã giải quyết khối lượng công việc hết sức đồ sộ và đặc biệt quan trọng. Quốc hội không chỉ giải quyết nhiều vấn đề cấp bách, từ việc xem xét, thông qua các dự án luật, nghị quyết quan trọng liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, mà còn dành thời gian thảo luận sâu rộng về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Đây là nội dung mang tầm vóc lịch sử, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và tầm nhìn chiến lược.

*Thể chế hoá "bộ tứ trụ cột"

Bốn Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị ban hành trong thời gian gần đây có thể coi là "bộ tứ trụ cột" - là những trụ cột thể chế nền tảng, tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước ta tiến lên trong kỷ nguyên mới. Cụ thể gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Thể chế hoá chủ trương lớn của Đảng, ngay từ đợt 1 của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã họp các phiên toàn thể hội trường và tại tổ để cho ý kiến một cách kỹ lưỡng, sâu sắc về các dự án luật, dự thảo nghị quyết... có liên quan đến những nội dung trên.

Cũng trong những ngày đầu tháng Năm, với tinh thần khẩn trương triển khai Nghị quyết 68 -NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp ngày 7/5 của Thường trực Chính phủ về xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế tư nhân. Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu khẩn trương cụ thể hóa, thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết 68 để các chính sách sớm đi vào cuộc sống; do đó, phải trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết ngay tại Kỳ họp thứ 9 đang diễn ra, nhằm giải quyết ngay những vấn đề cấp bách. Với thời gian ngắn, yêu cầu cao, nội dung phong phú, cần chọn cách tiếp cận phù hợp, khả thi.

Sáng 17/5, kết quả biểu quyết cho thấy, với 429/434 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 89,75% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Cũng trong sáng 17/5, với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật.

Khi thảo luận tại tổ về 3 dự án Luật, gồm: dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh đến yêu cầu phải liên thông, đồng bộ từ Quốc hội, Chính phủ đến bộ, ngành, địa phương. Quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư và Trung ương là phải hết sức thông thoáng, cởi trói, tháo gỡ triệt để những khó khăn, vướng mắc hiện nay. Không chỉ Luật Khoa học, Công nghệ sửa đổi và Đổi mới sáng tạo mà 34 luật được Quốc hội xem xét tại Kỳ họp này đều hướng đến mục tiêu này.