Những yếu tố làm thay đổi triển vọng kinh tế toàn cầu
Trong thời gian qua, sự chú ý của dư luận quốc tế chủ yếu tập trung vào việc Tổng thống Mỹ Donald Trump triển khai các chính sách thương mại, đặc biệt là chính sách thuế quan. Ông Manu Bhaskaran, Giám đốc điều hành của Centennial Asia Advisors – công ty nghiên cứu chính trị và kinh tế có trụ sở tại Malaysia – nhận định rằng, để đánh giá đúng hướng phát triển của nền kinh tế toàn cầu, các chính phủ cần hiểu rõ sự thay đổi trong chiến lược thương mại, quốc phòng và tài chính của Mỹ.
Bối cảnh dòng vốn và hoạt động thương mại quốc tế đang có nhiều biến động và các quốc gia có xu hướng từng bước giảm mức độ phụ thuộc vào Mỹ, hình thành những liên minh chiến lược mới. Do đó, các nước Đông Nam Á cần sẵn sàng thích ứng với những thay đổi quan trọng này.* Chính sách của Mỹ sẽ thay đổi như thế nàoTrong nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ thúc đẩy các thay đổi chiến lược nhằm đem lại lợi ích tối đa cho nước Mỹ. Trước hết, mức thuế quan trung bình nhiều khả năng sẽ tăng lên ngưỡng cao nhất kể từ những năm 1940. Nhiều khả năng sẽ có một số quốc gia hoặc khu vực được miễn trừ thông qua đàm phán, tuy nhiên cần hiểu rằng các mục tiêu chính của ông Trump như tái công nghiệp hóa, giảm thâm hụt thương mại và tăng nguồn thu ngân sách sẽ chủ yếu dựa vào các biện pháp thuế quan.Không loại trừ khả năng quan hệ giữa Mỹ và châu Âu sẽ bước vào giai đoạn suy giảm trong thời gian tới và cạnh tranh Mỹ - Trung sẽ càng trở nên gay gắt hơn. Mặc dù vậy, không chính quyền Mỹ nào sẵn sàng từ bỏ chiến lược đối ngoại đã định hình suốt hơn một thế kỷ vừa qua – đặc biệt là lợi ích từ việc duy trì ảnh hưởng toàn cầu và ngăn chặn bất kỳ cường quốc nào thống trị châu Âu hay Tây Thái Bình Dương. Do vậy, dù hợp tác quốc phòng giữa Mỹ và châu Âu có thể suy giảm, mối liên kết này sẽ không hoàn toàn biến mất. Tương tự, Mỹ vẫn sẽ duy trì hiện diện tại khu vực Bắc Á và Đông Nam Á thông qua các liên minh quân sự với Nhật Bản, Hàn Quốc, Philippines. Chính quyền Tổng thống Trump có thể cần thêm thời gian để cụ thể hóa chính sách, song Mỹ sẽ đặt ra nhiều điều kiện hơn cho việc tiếp tục duy trì các cam kết an ninh. Điều này khiến nhiều nước châu Á lo ngại về mức độ hỗ trợ của Mỹ, từ đó buộc họ phải tăng chi tiêu quốc phòng và chuẩn bị cho kịch bản Mỹ điều chỉnh hoặc thu hẹp một số thỏa thuận với các cường quốc khác như Trung Quốc.Một thay đổi lớn khác là vị thế tài chính của Mỹ. Theo ông Manu Bhaskaran, nỗ lực cắt giảm chi tiêu liên bang do ông Elon Musk, lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), chủ trương có thể sẽ làm giảm tổng chi ngân sách Mỹ. Nhưng trọng tâm cắt giảm của ông Musk là các khoản chi tùy ý, vốn chỉ chiếm khoảng 27% tổng ngân sách và trong đó một nửa là chi tiêu dành cho quốc phòng – một lĩnh vực rất khó cắt giảm.Phần lớn ngân sách còn lại là chi tiêu bắt buộc theo luật, đặc biệt liên quan đến an sinh xã hội và chăm sóc y tế, nên hầu như không thể điều chỉnh. Dự luật ngân sách vừa được Hạ viện Mỹ thông qua cho thấy nhiều nghị sĩ vẫn mong muốn chính phủ gia hạn các biện pháp giảm thuế đã được áp dụng từ năm 2017 và dự kiến sẽ hết hạn trong năm nay. Ngoài ra, Chính phủ Mỹ có thể buộc phải thực hiện thêm các biện pháp giảm thuế nhằm thực hiện những cam kết trong chiến dịch tranh cử của ông Trump.Điều này cho thấy khả năng cắt giảm thâm hụt ngân sách là rất hạn chế. Kịch bản nhiều khả năng xảy ra là mức thâm hụt sẽ vượt ngưỡng 8% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong những năm tới và tỷ lệ nợ công/GDP của Mỹ có thể vượt xa mức dự báo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội là 156% GDP vào năm 2055.* Xu hướng thương mại toàn cầu trong thời gian tớiMột thay đổi lớn đầu tiên là khả năng các đối tác thương mại quan trọng của Mỹ sẽ tiến hành các biện pháp trả đũa về thuế quan, như tuyên bố của Canada, Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU). Dù Mexico cũng có động thái tương tự, nhưng nước này có thể sẽ hành xử thận trọng hơn do mức độ phụ thuộc lớn vào kinh tế Mỹ. Theo ông Bhaskaran, một cuộc chiến thương mại toàn diện hoàn toàn có thể xảy ra và chỉ có thể tạm lắng khi các bên đạt được thỏa thuận. Điều đó có thể mất nhiều tháng hoặc lâu hơn. Dù vậy, lòng tin giữa các đối tác thương mại đã bị tổn hại nghiêm trọng và mức thuế quan trung bình toàn cầu nhiều khả năng sẽ duy trì ở mức cao so với giai đoạn trước khi ông Trump lên nắm quyền.Một thay đổi lớn khác là sự hình thành các liên minh và quan hệ đối tác chiến lược mới trong cả lĩnh vực kinh tế và an ninh. Tại châu Âu, nhiều liên minh mới đang được thiết lập nhằm hỗ trợ Ukraine, phát triển công nghiệp quốc phòng và giảm mức độ phụ thuộc vào Mỹ. Đồng thời, Vương quốc Anh cũng đang xúc tiến đàm phán để tăng cường hợp tác với EU. Trong khi đó, tại châu Á, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đã nối lại hội nghị thượng đỉnh ba bên. Vào cuối tháng Ba vừa qua, các ngoại trưởng và các quan chức thương mại ba nước đã nhóm họp để thúc đẩy một thỏa thuận thương mại tự do.Bên cạnh đó, Nhật Bản và Trung Quốc đang nỗ lực cải thiện quan hệ song phương. Trung Quốc và Ấn Độ cũng đang tìm cách hạ nhiệt căng thẳng. Năm 2024, hai bên đã ký một thỏa thuận quân sự với mục tiêu cải thiện hợp tác kinh tế. Trung Quốc cam kết tăng nhập khẩu từ Ấn Độ nhằm giảm thặng dư thương mại, trong khi Ấn Độ có kế hoạch gỡ bỏ dần các rào cản thương mại và đầu tư được thiết lập sau năm 2020.* Các quốc gia cần sẵn sàng cho một cuộc tái cấu trúc thương mại toàn cầuNhững thay đổi nói trên sẽ tái định hình nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt liên quan đến địa điểm sản xuất và dòng chảy thương mại. Các kịch bản sau đây có thể xảy ra:Trước hết, việc sản xuất trong nước tại Mỹ có thể thay thế hàng nhập khẩu, nhưng với chi phí cao hơn. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, chính sách thuế quan đã khiến nhiều doanh nghiệp rời Trung Quốc để chuyển sang các nước thứ ba có ưu đãi thuế quan vào Mỹ tốt hơn. Tuy nhiên, điều này lại làm gia tăng nhập khẩu từ các quốc gia khác, dẫn đến thâm hụt thương mại.Việc mở rộng áp thuế lên nhiều đối tác thương mại khác nhau của Nhà Trắng có thể thúc đẩy doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào năng lực sản xuất trong nước và giảm nhu cầu nhập khẩu. Một số công ty nước ngoài cũng sẽ chuyển hướng đầu tư sang Mỹ để tránh bị áp thuế. Tuy nhiên, khi ngành sản xuất nội địa giảm cạnh tranh, chi phí sẽ gia tăng, buộc người tiêu dùng Mỹ phải trả giá cao hơn, làm suy yếu sức mua. Đồng thời, chi phí linh kiện tăng cũng khiến hàng hóa Mỹ mất lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Ngay cả trong trường hợp này, theo ông Bhaskaran, thâm hụt thương mại của Mỹ có thể vẫn không giảm. Ông lý giải, thâm hụt là hệ quả của sự mất cân đối giữa tiết kiệm và đầu tư trong nền kinh tế. Với mức tiết kiệm thấp hơn đầu tư, Mỹ vẫn sẽ tiếp tục đối mặt với tình trạng thâm hụt thương mại dù có áp dụng thêm các hàng rào thuế quan.Thứ hai, thương mại và đầu tư giữa các quốc gia khác có thể tăng trưởng nhanh hơn so với quan hệ với Mỹ nhằm bù đắp phần thị trường bị mất. Mặc dù thuế quan mới có thể thu hút một phần hoạt động sản xuất quay trở lại Mỹ, nhưng chưa thể chắc chắn hiệu quả đạt được đến đâu. Nhiều tập đoàn lớn tỏ ra e ngại trước nguy cơ chính sách thương mại có thể bị đảo ngược nếu chính quyền thay đổi.Với tâm lý này, cùng sức hút từ các quốc gia có chi phí sản xuất thấp và môi trường kinh doanh thuận lợi, xu hướng dịch chuyển đầu tư ra nước ngoài nhiều khả năng vẫn tiếp tục.Trước những biến động lớn của kinh tế toàn cầu, các quốc gia – đặc biệt là trong khu vực Đông Nam Á – cần nâng cao khả năng thích ứng và tăng cường sức đề kháng, nhằm đảm bảo ổn định và phát triển trong giai đoạn tái cấu trúc toàn cầu sắp tới.Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Nhật Bản lo ngại thuế quan Mỹ tác động tiêu cực tới xuất khẩu nông sản
15:11' - 18/04/2025
Chính sách thuế đối ứng mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đang theo đuổi khiến giới chức Nhật Bản lo ngại sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực mở rộng xuất khẩu nông sản và thực phẩm sang thị trường Mỹ.
-
Kinh tế Việt Nam
Hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn trong bối cảnh biến động thuế quan
12:10' - 18/04/2025
Đoàn đàm phán có nhiệm vụ: chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng kịch bản, phương án đàm phán với Hoa Kỳ về thỏa thuận thương mại đối ứng, trên tinh thần bảo đảm lợi ích quốc gia.
-
Kinh tế Thế giới
Thái Lan ủng hộ cách tiếp cận tập thể của ASEAN trong đàm phán thuế quan với Mỹ
07:51' - 18/04/2025
Thủ tướng Thái Lan ngày 17/4 cho biết Thái Lan sẵn sàng ủng hộ cách tiếp cận tập thể của ASEAN trong tiến trình đàm phán với Mỹ về thuế đối ứng đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia trong khu vực.
-
Phân tích - Dự báo
Anh đi tìm vùng an toàn trong “cơn lốc” thuế quan
05:30' - 18/04/2025
Kênh tin tức BBC (Vương quốc Anh) dẫn nhận định của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cho biết, nhiều khả năng một thỏa thuận thương mại mới giữa Anh và Mỹ sẽ được ký kết.
-
Phân tích - Dự báo
Căng thẳng thuế quan: Bài học đắt giá
19:54' - 17/04/2025
Triển vọng thương mại toàn cầu đã xấu đi đáng kể do những lo ngại từ các biện pháp thuế quan khó lường của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump và bất ổn trong chính sách thương mại.
Tin cùng chuyên mục
-
Phân tích - Dự báo
Thách thức đối với nông nghiệp toàn cầu - Bài cuối: Bài học từ Saudi Arabia
06:30' - 09/06/2025
Kinh nghiệm của Saudi Arabia cho thấy việc đạt được an ninh lương thực cũng có thể liên quan đến các khoản đầu tư chiến lược vào nông nghiệp trong nước.
-
Phân tích - Dự báo
Thách thức đối với nông nghiệp toàn cầu - Bài 1: Tác động của chiến tranh thương mại
05:30' - 09/06/2025
Cuộc chiến thương mại do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng đã gây ra cuộc tranh luận rộng rãi về tác động của nó đối với nhiều lĩnh vực, đặc biệt là nông nghiệp.
-
Phân tích - Dự báo
Cái giá kinh tế Mỹ phải trả cho cuộc chiến thuế quan
06:30' - 08/06/2025
Theo tờ Wall Street Journal, chế độ thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump có nguy cơ kìm hãm đáng kể tăng trưởng kinh tế Mỹ trong năm nay, đồng thời thúc đẩy lạm phát.
-
Phân tích - Dự báo
"Vũ khí" mới của Indonesia trong cuộc chơi tài chính toàn cầu
05:30' - 08/06/2025
Theo The Jakarta Post, Indonesia đang chuẩn bị theo xu hướng toàn cầu về đa dạng hóa các kênh phát hành nợ chính phủ, với kế hoạch phát hành trái phiếu bằng đồng NDT và AUD vào cuối năm 2025.
-
Phân tích - Dự báo
Con đường để ASEAN vươn lên trong chuỗi giá trị AI toàn cầu
06:30' - 07/06/2025
Tại Hội nghị cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 46 diễn ra ở Malaysia, các nhà lãnh đạo khu vực tái khẳng định cam kết hướng tới một “tương lai toàn diện và bền vững”.
-
Phân tích - Dự báo
Trung Quốc cần chính sách tài khóa táo bạo để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025?
05:30' - 07/06/2025
Trong bối cảnh tăng trưởng xuất khẩu giảm và tiêu dùng trong nước yếu, Chính phủ Trung Quốc cần phải hành động mạnh mẽ để duy trì nền kinh tế đi đúng hướng.
-
Phân tích - Dự báo
Cơ hội phát triển mới cho nền kinh tế tầm thấp của Trung Quốc
06:30' - 06/06/2025
Từ trung ương đến địa phương, nhiều chính sách tổng lực đã được triển khai nhằm thúc đẩy kinh tế tầm thấp. Một số dự án quy mô lớn đã được triển khai, mở ra cơ hội mới cho lĩnh vực này.
-
Phân tích - Dự báo
Đồng tiền mạnh nhất thế giới sở hữu khả năng cạnh tranh vượt trội
05:30' - 06/06/2025
Đồng franc đã tăng giá ổn định bất kể đồng USD tăng hay giảm, và bất kể nền kinh tế toàn cầu suy thoái hay phục hồi.
-
Phân tích - Dự báo
Mỹ sắp có luật về stablecoin: Bệ phóng cho đồng USD?
06:30' - 05/06/2025
Khác với bitcoin hay các loại tiền mã hóa biến động mạnh, stablecoin được thiết kế để duy trì giá trị ổn định.