Phát triển nông nghiệp bền vững: Bài 1-Những tác động bất lợi đến Đồng bằng sông Cửu Long
Vấn đề nông nghiệp bền vững, hạ tầng thủy lợi, phòng chống thiên tai thích ứng với biến đổi khí hậu là những vấn đề cốt lõi, có liên quan mật thiết với nhau, không thể tách rời trong hoạch định chiến lược phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long.
Đây cũng là những nội hàm quan trọng của xây dựng nông thôn mới ở vùng này, nên cần phải có sự đóng góp thiết thực, căn cơ của nhiều ngành khoa học và công nghệ.
Chính vì vậy, Chương trình Khoa học và Công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015 và giai đoạn 2016-2020 đã và đang tập trung nghiên cứu nhiều nội dung có liên quan đến phát triển nền nông nghiệp bền vững trong cả nước nói chung, ở Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng.
Bài 1- Nhận diện những tác động bất lợi đến Đồng bằng sông Cửu Long
Trong giai đoạn 2011-2015, Chương trình Khoa học và Công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới đã tiến hành 68 đề tài, dự án.
Bên cạnh những nhiệm vụ nghiên cứu các vấn đề cơ sở lý luận, văn hóa, xã hội, cơ chế chính sách phục vụ xây dựng nông thôn mới, nhiều đề tài, dự án đã tập trung nguồn lực để giải quyết một số vấn đề liên quan đến tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa, hiệu quả và bền vững; xây dựng hạ tầng thủy lợi, thích ứng với biến đổi khí hậu ở các vùng miền, trong đó có Đồng bằng sông Cửu Long.
* Các tác động cộng hưởng
Theo nhận xét của Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh, Chủ nhiệm Chương trình Khoa học và Công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới, đối với Đồng bằng sông Cửu Long các yếu tố bền vững của nông nghiệp càng trở nên bức thiết, gắn kết chặt chẽ với nhau, khi khu vực này do đặc thù địa lý đang phải chịu đựng những tác động cộng hưởng của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và hậu quả khai thác nguồn nước của các nước trên thượng nguồn sông Mê Kông.
Bên cạnh sự biến đổi bất thường và cực đoan của khí hậu thời tiết, thiên tai, mưa bão, hạn hán, việc mất an ninh nguồn nước ngọt và thiếu phù sa của sông Mê Kông chảy về Đồng bằng sông Cửu Long làm tăng thêm cường độ khô hạn, xâm nhập mặn, khiến môi trường bị suy thoái do không được thau rửa, vệ sinh.
Hiện tượng sạt lở bờ sông, sụt lún đất ở cả đô thị và đồng bằng ngày càng trở nên nghiêm trọng. Nguồn cá tự nhiên cũng bị giảm sút đáng kể, đe dọa sản xuất nông nghiệp, an ninh lương thực, đời sống của người dân ở vùng nông nghiệp hàng hóa lớn nhất nước.
Do đó, giải pháp ứng phó để triển khai nền nông nghiệp bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long phải là tổng hòa của nhiều giải pháp, trong đó các giải pháp về hạ tầng thủy lợi; giải pháp về tổ chức sản xuất nông nghiệp; chuyển đổi cơ cấu ngành và các giải pháp khác thuộc nhiều lĩnh vực văn hóa, kinh tế, xã hội.
Các nhà khoa học đã phân tích và thấy rằng, với 144 hồ chứa thủy điện được xây dựng trong lưu vực sông Mê Kong, chiếm khoảng 26% tổng lượng dòng chảy bình quân hàng năm của con sông này, sẽ làm lắng đọng ở lòng hồ khoảng 60-70% lượng phù sa và bùn cát, dẫn đến mất cân đối và thiếu hụt trên 50% phù sa ở hạ lưu chảy qua Đồng bằng sông Cửu Long.
Đồng thời làm thay đổi đáng kể chế độ dòng chảy của sông qua Đồng bằng sông Cửu Long, theo hướng giảm lưu lượng dòng chảy trung bình mùa lũ, kèm theo những hiện tượng cực đoan như không còn lũ vào những năm lũ trung bình và nhỏ, tăng cao lưu lượng dòng chảy vào mùa lũ lớn nhất, giảm thiểu lưu lượng dòng chảy kiệt nhỏ nhất và mùa kiệt cũng đến sớm hơn.
* Tổn thất khó lường
Phân tích về các thách thức mà Đồng bằng sông Cửu Long đang và sẽ phải đối diện, Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Trân, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Kỹ thuật nhà nước chỉ rõ, đó là thách thức khu vực và thách thức từ chính hoạt động của con người ngay tại đồng bằng này.
Minh chứng là do khai thác nước ngầm cho sinh hoạt và sản xuất quá mức, dẫn đến sự hạ thấp rất nghiêm trọng mực nước ngầm ở các đô thị và Đồng bằng sông Cửu Long đến mức 70cm/năm, kéo theo việc sụt lún đất ở mức 2-3cm, cao gấp 5 lần tốc độ nước biển dâng.
Trong khi đó, lượng mưa lớn gây ngập úng ở Đồng bằng sông Cửu Long tăng từ 9-17,5% so với năm 1990 trở về trước. Ngoài ra, việc mở rộng diện tích nuôi tôm không kiểm soát cả về diện tích và kỹ thuật cũng tác động nghiêm trọng tới quá trình mặn hóa đất đai, gia tăng sạt lở vùng cửa sông, cửa biển.
Thiệt hại đất sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân mùa khô 2015-2016 của các tỉnh ven biển Đồng bằng sông Cửu Long là rất lớn.
Cụ thể như ở Kiên Giang, tổng diện tích lúa thiệt hại do hạn hán và xâm nhập mặn tới gần 50.000ha; Bạc Liêu thiệt hại trên 11.000 ha. Vào những năm mưa ít, lũ nhỏ thì đến mùa khô nguồn nước mặn từ biển có thể xâm nhập sâu vào nội đồng đến 70 km. Nếu không được kiểm soát bằng hệ thống cống, đê ngăn mặn sẽ gây thiệt hại rất lớn cho sản xuất nông nghiệp.
Theo kết quả điều tra của Tổng cục Thủy lợi, vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện có 265 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển với chiều dài lên đến 450km, gây tổn thất nghiêm trọng về tài sản, đất đai và kinh phí để khắc phục sự cố sạt lở.
Các nhà khoa học tham gia Chương trình Khoa học và Công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới đều thống nhất cho rằng, để phát triển nông nghiệp bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long, phải khẳng định biến đổi khí hậu là quá trình không thể đảo ngược, việc khai thác lưu vực sông Mê Kông gây bất lợi là điều khó tránh khỏi.
Bởi vậy cần phải nhanh chóng tìm ra những giải pháp tối ưu trong xây dựng và vận hành các hệ thống thủy lợi, cống, đập, hồ để giảm thiểu, khắc chế những tác động bất lợi nêu trên. Mặt khác phải thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp cả trong tổ chức sản xuất và lựa chọn cơ cấu mùa vụ, cây con tại đồng bằng này./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Duy trì đà tăng trưởng nông nghiệp quý I: Đâu là giải pháp?
18:14' - 03/04/2018
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, đảm bảo mục tiêu tăng trưởng trong năm nay cũng như duy trì được đà tăng trưởng quý I, cơ cấu lại ngành nông nghiệp đến 2020 là giải pháp bao chùm nhất
-
Kinh tế & Xã hội
Kiến tạo chuỗi giá trị nông nghiệp công nghệ cao giữa Việt Nam và Australia
18:30' - 02/04/2018
Hội thảo kiến tạo những chuỗi giá trị trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao giữa Việt Nam và Australia đã diễn ra vào ngày 2/4 tại An Giang.
-
Kinh tế & Xã hội
Thấy gì từ mức tăng trưởng 3,76% của ngành nông nghiệp?
09:36' - 31/03/2018
Theo Tổng cục Thống kê, quý I/2018, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có mức tăng trưởng 4,05%; trong đó, nông nghiệp tăng 3,76%, cao hơn mức tăng của qúy I các năm 2011-2017.
-
Kinh tế Việt Nam
Hội nghị GMS6 - CLV10: Ứng dụng công nghệ cao để thúc đẩy phát triển nông nghiệp khu vực
17:16' - 30/03/2018
Ứng dụng công nghệ cao để thúc đẩy phát triển nông nghiệp khu vực GMS là chủ đề phiên 2 thảo luận chuyên đề thuộc Diễn đàn Thượng đỉnh kinh doanh GMS diễn ra chiều ngày 30/3 tại Hà Nội.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế & Xã hội
Nạn nhân Việt Nam đầu tiên trong vụ cháy ở Manchester
20:11'
Theo phóng viên TTXVN tại London, nạn nhân trong vụ cháy ở Manchester là Nguyen Van Uoc, 31 tuổi, được nhận dạng bằng phương pháp phân tích vân tay.
-
Kinh tế & Xã hội
Tăng nhiều tàu khách đến các điểm du lịch dịp lễ 2/9
18:36'
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho biết sẽ tổ chức chạy nhiều chuyến tàu trên các tuyến đường sắt phục vụ nhu cầu đi lại của hành khách dịp nghỉ lễ Quốc khánh 2/9.
-
Kinh tế & Xã hội
Cả nước có 1.815 ca mắc COVID-19 mới; chưa tiêm vaccine cho trẻ dưới 5 tuổi
18:29'
Chiều 13/8, Bộ Y tế cho biết, trong ngày cả nước ghi nhận 1.815 ca mắc mới, hơn 5.000 F0 khỏi bệnh và 1 bệnh nhân tử vong tại Điện Biên.
-
Kinh tế & Xã hội
Chậm giải ngân vốn đầu tư công, chủ đầu tư thành "con nợ"
17:57'
Mặc dù đã gần hết 8 tháng của năm 2022, nhưng nguồn vốn đầu tư công tại tỉnh Gia Lai mới chỉ giải ngân được khoảng 26%.
-
Kinh tế & Xã hội
Bão Meari đổ bộ đảo chính Honshu (Nhật Bản)
17:29'
Ngày 13/8, bão Meari đã đổ bộ đảo chính Honshu của Nhật Bản mang theo mưa lớn. Bão đang tiến gần hơn đến thủ đô Tokyo và dự báo sẽ tiếp tục gây mưa lớn tại thành phố này.
-
Kinh tế & Xã hội
Kết quả xổ số miền Bắc hôm nay 13/8
16:00'
BNEWS/TTXVN cập nhật trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay, thứ Bảy ngày 13 tháng 8 năm 2022.
-
Kinh tế & Xã hội
Cập nhật kết quả xổ số miền Trung hôm nay 13/8
15:30'
BNEWS/TTXVN cập nhật thông tin xổ số miền Trung hôm nay, thứ Bảy ngày 13 tháng 8 năm 2022.
-
Kinh tế & Xã hội
Kết quả xổ số miền Nam hôm nay 13/8
15:00'
BNEWS/TTXVN cập nhật thông tin kết quả xổ số miền Nam hôm nay ngày 13 tháng 8 năm 2022.
-
Kinh tế & Xã hội
Động đất có độ lớn 6,1 ở vịnh lớn nhất Philippines
14:22'
Trung tâm Địa chấn châu Âu-Địa Trung Hải (EMSC) thông báo, ngày 13/8, một trận động đất có độ lớn 6,1 đã xảy ra ở Vịnh Moro - vịnh lớn nhất Philippines nằm ngoài khơi đảo Mindanao.