Quy hoạch điện VIII có giải quyết nỗi lo thiếu điện?

Ngày 8/7, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức hội thảo lần thứ 1 về Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (gọi tắt là Quy hoạch điện VIII). 

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng khẳng định, Quy hoạch điện VIII được thực hiện với quan điểm, mục tiêu xuyên suốt của Đảng và Nhà nước là phải đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội trong mọi hoàn cảnh. Quan điểm này đòi hỏi phải có tầm nhìn chiến lược, dài hạn “điện đi trước một bước”.
Theo thông tin tại hội thảo, Quy hoạch điện VII thời gian qua gặp nhiều vấn đề, từ quy mô, tiến độ và vị trí triển khai dự án, thậm chí cả nhà đầu tư phát triển các dự án... do vậy, đến nay mới có khoảng 87,7% khối lượng nguồn điện trong Quy hoạch điện VII được thực hiện; khoảng 72% khối lượng lưới điện 500 kV và khoảng 80% khối lượng lưới điện 220 kV được triển khai thực hiện.
Đáng lưu ý, Quy hoạch điện VII đã được điều chỉnh khá nhiều lần; trong đó, có việc dừng lại dự án điện hạt nhân, một số Trung tâm nhiệt điện than lớn ở khu vực Tây Nam bộ không triển khai được và nhiều dự án điện đầu tư theo hình thức BOT chậm tiến độ...
Việc không hoàn hành được các dự án nguồn và lưới điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII hiệu chỉnh sẽ ảnh hưởng lớn đến việc cung cấp điện trong giai đoạn tới. Đặc biệt là việc phải đối mặt với tình trạng thiếu điện trong giai đoạn từ nay cho đến năm 2025.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng, việc xây dựng Quy hoạch điện VIII phải được xây dựng trên 3 quan điểm lớn. Đó là phải đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội theo yêu cầu của Đảng, Chính phủ; phát triển mạnh mẽ nguồn năng lượng tái tạo và hạn chế phát triển nhiệt điện than gắn với khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào ngành điện.

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra chỉ đạo trong bất cứ hoàn cảnh nào, kể cả trong giai đoạn khó khăn hiện nay đến 2025, Việt Nam cũng không thể thiếu điện để ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế - xã hội. Quan điểm này càng cần phải đưa vào quy hoạch để có được tầm nhìn chiến lược, dài hạn, đảm bảo từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 ngành điện luôn được phát triển đi trước, đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế-xã hội. 

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho hay, thay vì các quy định cứng, đóng khung như trước, việc thiết kế cơ cấu nguồn điện năng lượng tái tạo trong Quy hoạch điện VIII khá linh hoạt, theo hướng phát huy tối đa tiềm năng gắn với khả năng huy động nguồn lực.
Cũng theo ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Quy hoạch điện VIII có nhiều điểm khác với Quy hoạch điện VII. Cụ thể, đối với nguồn năng lượng tái tạo sẽ không quá chú trọng về cơ chế giá điện cố định.
Các nhà đầu tư không chỉ cần khuyến khích về giá mà cần có những cơ chế rõ ràng hơn, minh bạch hơn trong việc lựa chọn các nhà đầu tư. Vì vậy, trong tương lai gần sẽ thực hiện cơ chế đấu thầu, đấu giá để lực chọn nhà đầu tư thực hiện các dự án năng lượng tái tạo.
Theo ông Trần Quý Phúc, Viện trưởng Viện Năng lượng - đơn vị chủ trì xây dựng Quy hoạch điện VIII, có ít nhất 3 điểm đáng lưu ý trong việc lập Quy hoạch điện VIII.
Một là, Quy hoạch điện VIII được lập theo quy định của Luật Quy hoạch mới, có hiệu lực từ năm 2019, thuộc nhóm quy hoạch ngành kết cấu hạ tầng quốc gia và một số quy định có khác so với trước. Danh mục chỉ gồm những dự án quan trọng quốc gia, dự án ưu tiên đầu tư của ngành điện lực và thứ tự ưu tiên thực hiện nên nhà quy hoạch cần chủ động xây dựng tiêu chí, luận chứng, quy mô và thứ tự ưu tiên các dự án này.
Hai là, Quy hoạch điện VIII được lập trong điều kiện một số Chiến lược và quy hoạch nền tảng chưa được lập hoặc nếu được lập thì cũng chưa được phê duyệt. Riêng quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến 2050 cũng được triển khai song song với Quy hoạch điện VIII.
Ba là, nhiều yếu tố kinh tế, kỹ thuật cũng khó xác định như: dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp ở nhiều nước, tác động đến Việt Nam và có ảnh hưởng tiêu cực cả phía cung lẫn phía cầu của hệ thống năng lượng nói chung và hệ thống điện nói riêng…

Cũng theo ông Phúc, sự bùng nổ trong việc đăng ký đầu tư các dự án điện sạch đặc biệt là các dự án điện gió, điện mặt trời trong thời gian qua cũng gây những khó khăn không nhỏ. Điều này đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp hơn trong quy hoạch thiết kế, đầu tư và vận hành hệ thống điện. Đồng thời, có cơ chế chính sách sáng suốt, minh bạch hơn, khách quan và khoa học hơn về khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo. 

Theo các chuyên gia, từ thiết kế về cơ cấu nguồn của Quy hoạch điện VIII với ưu tiên phát triển các nguồn năng lượng tái tạo cũng đồng nghĩa với những yêu cầu cao hơn về lưới điện để đáp ứng cho vận hành an toàn cũng như hiệu quả kinh tế. Việc phát triển điện sạch càng cao, ngoài nguồn vốn lớn thì quỹ đất cũng là áp lực cần phải tính đến để làm sao những nghiên cứu đã được tính toán, thiết kế trong quy hoạch được đảm bảo tính thực thi trên thực tế.
Dự thảo Quy hoạch điện VIII đã được triển khai được hơn 1 năm đã có 9 chương đầu của quy hoạch được hoàn thành. Sau hội thảo này, dự kiến hội thảo lần thứ hai về Quy hoạch điện VIII sẽ diễn ra vào tháng 9/2020./