Sẵn sàng cho ngày Go-live hệ thống mới thị trường chứng khoán

Đây được xem là một sự kiện trọng yếu của ngành chứng khoán Việt Nam sau 25 năm thành lập và phát triển, đánh dấu một bước tiến vượt trội trong quá trình hiện đại hóa cũng như tạo điều kiện cho thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững.

Go-live sau hơn 12 năm trễ hẹn

Hệ thống KRX là một nền tảng công nghệ thông tin hiện đại được thiết kế để quản lý và vận hành toàn bộ hoạt động giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Dự án này được triển khai dựa trên thỏa thuận hợp tác giữa Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hàn Quốc từ năm 2012, với trị giá gói thầu 600 tỷ đồng.

Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE). Ảnh: HOSE

Với mục tiêu nâng cấp toàn diện hạ tầng công nghệ và kỹ thuật cho thị trường, KRX cung cấp một nền tảng công nghệ tích hợp, đồng bộ cho toàn thị trường chứng khoán, bao gồm hai trung tâm dữ liệu – trung tâm chính và trung tâm dự phòng thảm họa.

KRX được kỳ vọng sẽ mở chương mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam, với quy mô lớn hơn, hiện đại hơn. Tuy nhiên, vì nhiều lí do khác nhau, hệ thống này bị trì hoãn nhiều năm, chưa thể đưa vào vận hành theo kế hoạch.

Trong giai đoạn 2020-2021, khi thị trường chứng khoán bùng nổ với thanh khoản lớn, hệ thống cũ thường xuyên nghẽn lệnh, thì KRX mới được đẩy mạnh thực hiện.

Đến tháng 6/2021, HOSE thông báo kết nối thử nghiệm hệ thống KRX. Thế nhưng, do độ phức tạp cũng như quy mô gói thầu lớn, KRX tiếp tục bị trì hoãn thời gian đưa vào vận hành. Mới đây, HOSE thông báo chính thức đưa vào vận hành (Go-live) KRX kể từ ngày 5/5/2025, phiên giao dịch đầu tiên sau kỳ nghỉ lễ 30/4.

Theo HOSE, chuẩn bị để đưa KRX vào vận hành cơ bản bám sát tiến độ, sẵn sàng cho việc chuyển đổi dữ liệu ngay sau khi kết thúc phiên giao dịch 29/4 trước kỳ nghỉ lễ. Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) cũng đã ban hành các quy chế nghiệp vụ cho hệ thống công nghệ thông tin mới áp dụng sau khi KRX được đưa vào vận hành.

Bà Đặng Thị Thanh Hương, Phó Tổng Giám đốc HOSE phụ trách kỹ thuật cho biết, hệ thống công nghệ thông tin mới đã trải qua nhiều lần kiểm thử và diễn tập chuyển đổi hệ thống. Kết quả cho thấy hệ thống được vận hành ổn định, thông suốt giữa các đơn vị vận hành với thành viên thị trường.

Từ ngày 30/4 - 4/5, HOSE, các đơn vị thụ hưởng và toàn bộ thành viên thị trường sẽ phối hợp với nhà thầu chuyển đổi dữ liệu thực lên hệ thống mới, chuyển đổi hệ thống và thiết lập tham số, cấu hình thị trường. Đây là đợt nghỉ dài nên khá thuận lợi khi không phải tạm dừng thị trường để triển khai.

“Về cơ bản diễn tập chuyển đổi hệ thống đã thực hiện thành công. 100% công ty chứng khoán thành viên cũng đã có văn bản khẳng định sự sẵn sàng để chuyển đổi hệ thống và vận hành chính thức”, bà Đặng Thị Thanh Hương cho biết.

Đề cập đến kế hoạch Go-live KRX sắp tới, ông Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Chứng khoán Dầu khí (PSI) cho biết, PSI đã có sự chuẩn bị rất kỹ lưỡng từ nhiều năm nay. Trong đó có việc nâng cấp hạ tầng vật lý, bao gồm hệ thống máy chủ, mở rộng dung lượng, bổ sung các cấu phần kỹ thuật; nâng cấp đường truyền để đảm bảo tốc độ và dung lượng theo yêu cầu kỹ thuật mới. Công ty cũng đã phối hợp cùng đơn vị tư vấn để xây dựng các kịch bản vận hành, giải pháp kỹ thuật và đặc biệt là đảm bảo yếu tố an toàn, an ninh thông tin.

“Tính đến thời điểm này, chúng tôi hoàn toàn trong tâm thế sẵn sàng. Các bước chuẩn bị đã cơ bản hoàn tất và đáp ứng yêu cầu từ cơ quan quản lý. PSI cũng đã xây dựng các phương án dự phòng để xử lý những sự cố có thể phát sinh trong quá trình vận hành chính thức”, ông Tuấn cho biết.

Bên cạnh việc sẵn sàng kết nối với hệ thống mới, các công ty chứng khoán cũng đã và đang tổ chức các chương trình giới thiệu, ra mắt sổ tay… về các thay đổi trong quy định giao dịch của thị trường chứng khoán khi KRX đi vào vận hành nhằm giới thiệu, hướng dẫn cho nhà đầu tư nhận diện và có sự chủ động chuẩn bị cho những thay đổi trong giao dịch.

Nhà đầu tư theo đó sẽ hiểu rõ các thay đổi về quy tắc đặt lệnh, khớp lệnh trên cả thị trường cơ sở và phái sinh; Nắm rõ cách giao dịch các loại lệnh và mã chứng khoán bị hạn chế (đối với thị trường cơ sở); đồng thời cập nhật nhanh chón các quy định mới nhất về hợp đồng phái sinh, phí và quản lý ký quỹ…

“Chất xúc tác” cho tiến trình nâng hạng thị trường

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, triển khai hệ thống công nghệ thông tin mới là một trong các nhiệm vụ trọng tâm được Bộ Tài chính giao cho ngành chứng khoán năm 2025. Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi chỉ đạo cần ứng dụng các tính năng ưu việt của hệ thống này để nâng cao chất lượng thị trường. Qua đó, triển khai các quy định mới như CCP bị(Đối tác bù trừ trung tâm), hướng tới xem xét thời hạn thanh toán chứng khoán... để tăng tính hấp dẫn cho thị trường.

Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, bà Vũ Thị Chân Phương đề nghị VNX và các công ty con tăng tính chủ động, dự đoán và báo cáo cụ thể các khó khăn khi đưa hệ thống công nghệ thông tin mới đi vào hoạt động và nâng hạng thị trường.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đề nghị khi đưa vào hệ thống vận hành các sở, VSDC, các thành viên nỗ lực cao nhất về kỹ thuật và dành nguồn lực tốt nhất để triển khai; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền giúp nhà đầu tư trên thị trường nắm được, hiểu được và giao dịch thông suốt.

Bên cạnh đó, các công ty chứng khoán cũng cần chú ý tới an toàn thông tin mạng trong bối cảnh hiện nay - một vấn đề mà cả thế giới và Tổ chức quốc tế các Ủy ban Chứng khoán (IOSCO) rất quan tâm.

Bà Tạ Thanh Bình, Tổng giám đốc VDSC chia sẻ: “Chúng tôi kỳ vọng khi hệ thống KRX đi vào vận hành, nhà đầu tư, công ty chứng khoán và các thành viên thị trường sẽ có thêm cơ hội phát triển các sản phẩm mới, từ đó thúc đẩy tăng trưởng và cải thiện thanh khoản mạnh mẽ hơn so với năm 2024”.

Theo giới phân tích, việc đưa vào vận hành hệ thống công nghệ thông tin mới sẽ tạo ra bước đột phá mạnh mẽ trong hoạt động của thị trường, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của doanh nghiệp và nhà đầu tư. Đặc biệt, việc hoàn tất và vận hành hệ thống KRX là một trong những điều kiện tiên quyết để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên thị trường mới nổi theo tiêu chí của FTSE.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Nghiên cứu, phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho rằng, một trong những điểm nổi bật khi KRX được đưa vào vận hành là khả năng cải thiện rõ rệt về hạ tầng kỹ thuật, vốn đã nhiều lần gây bức xúc cho nhà đầu tư trong các giai đoạn thị trường tăng nóng.

Năm 2021, hệ thống giao dịch của HOSE từng bị “tê liệt” nhiều phiên do quá tải khi thanh khoản tăng mạnh, buộc phải tạm thời chuyển sang giải pháp “vá lỗi” bằng hệ thống do FPT hỗ trợ. Những sự cố này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư mà còn làm dấy lên lo ngại về năng lực quản trị kỹ thuật của thị trường.

Do đó, KRX được kỳ vọng sẽ khắc phục hoàn toàn các tình trạng nghẽn lệnh. Bên cạnh đó, hệ thống còn hỗ trợ giao dịch nhiều loại sản phẩm tài chính mới, như chứng quyền có bảo đảm, các sản phẩm quỹ ETF, phái sinh và các loại lệnh điều kiện.

“Điều này được xem là một “chất xúc tác” mạnh mẽ, mở ra cơ hội lớn để gia tăng thanh khoản và thu hút sự tham gia của nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt trong bối cảnh khối ngoại vẫn đang theo dõi sát sao triển vọng nâng hạng thị trường Việt Nam từ cận biên lên mới nổi”, ông Minh cho biết.

Ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng Công ty cổ phần Chứng khoán SSI cũng cho rằng, việc triển khai hệ thống KRX còn là tiền đề để áp dụng hệ thống bù trừ trung tâm (CCP). Cùng với giải pháp nhà đầu tư tổ chức ngoại giao dịch không phải ký quỹ (non-prefunding), thì CCP là hai trong số nhiều yêu cầu để được nâng hạng, không chỉ với FTSE Russell với kỳ xem xét tiếp vào tháng 9/2025, mà còn gia tăng cơ hội với đánh giá của MSCI. Đây là điều khá quan trọng, nhưng lại khó có thể triển khai trên nền tảng công nghệ cũ.

Báo cáo của FTSE và MSCI cho thấy Việt Nam hiện vẫn nằm trong nhóm thị trường cận biên chủ yếu do chưa đáp ứng được một số tiêu chí về kỹ thuật, trong đó bao gồm khả năng thanh toán T+0 hoặc T+1 và khả năng sở hữu nước ngoài.

Do đó, việc vận hành thành công hệ thống KRX sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thuyết phục các tổ chức xếp hạng quốc tế xem xét nâng hạng cho thị trường Việt Nam, qua đó kỳ vọng tạo ra bước đột phá mạnh mẽ trong hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam.