Sự chuyển dịch về ưu tiên lựa chọn mua sắm của người tiêu dùng

Theo báo cáo Khảo sát người tiêu dùng ngành hàng bán lẻ vừa được Công ty cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) thực hiện và công bố mới đây, thị trường bán lẻ Việt Nam đang ngày càng sôi động với nhiều triển vọng khi các doanh nghiệp tăng tốc triển khai chiến lược giành lấy thị phần trên thị trường nội địa. Đã có không ít đơn vị mạnh dạn thay đổi chiến lược kinh doanh để tìm kiếm động lực tăng trưởng mới.

Theo đó, đại diện của Vietnam Report nhấn mạnh, chữ tín không chỉ là yếu tố cần thiết mà còn là tài sản quý giá nhất, quyết định sự tồn tại và thịnh vượng lâu dài của mỗi doanh nghiệp. Qua kết quả khảo sát đã ghi nhận sự dịch chuyển rõ nét trong ưu tiên tiêu dùng với hai yếu tố then chốt mà người tiêu dùng rất quan tâm, lựa chọn, đó là “thương hiệu uy tín, nổi tiếng” và “nguồn gốc hàng hóa rõ ràng, chất lượng sản phẩm tốt”. Trước đây, 2 yếu tố này chỉ xếp hạng thứ 6, thì nay đã vươn lên dẫn đầu. Điều này phản ánh xu hướng tiêu dùng mới, khi khách hàng ngày càng cần bảo chứng về chất lượng và nguồn gốc minh bạch sự cam kết minh bạch từ doanh nghiệp.

Phản ánh từ thực tiễn, ông Vũ Đăng Vinh, Tổng giám đốc Vietnam Report cho hay, gần đây, hàng loạt vấn đề nhức nhối như hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như thực phẩm, dược phẩm và hàng tiêu dùng thiết yếu, đã khiến người tiêu dùng cảnh giác hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh đó, niềm tin trở thành “hàng rào bảo vệ” giúp doanh nghiệp duy trì vị thế trên thị trường. Trong ngành bán lẻ, chỉ một sản phẩm kém chất lượng, một thông tin sai lệch về nguồn gốc, hay một cam kết dịch vụ không được thực hiện cũng có thể phá hủy toàn bộ hình ảnh mà doanh nghiệp đã dày công gây dựng. Sự sụp đổ lòng tin không chỉ gây thiệt hại tức thời về doanh thu, mà còn để lại hậu quả lâu dài, khó có thể khắc phục, bởi một khi niềm tin đã mất đi, việc khôi phục gần như bất khả thi.

Đây cũng là cơ hội vàng cho những doanh nghiệp kiên định với giá trị cốt lõi. Khi người tiêu dùng ngày càng ưu tiên uy tín và minh bạch, các doanh nghiệp đầu tư bài bản vào chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc rõ ràng và trải nghiệm dịch vụ chân thành sẽ không chỉ giành được niềm tin của khách hàng, mà còn tạo dựng lợi thế cạnh tranh bền vững. 

Theo ông Vũ Đăng Vinh, để xây dựng uy tín thương hiệu bền vững, doanh nghiệp phải kiểm soát chặt chẽ toàn bộ chuỗi cung ứng, bảo đảm chất lượng ổn định và nguồn gốc rõ ràng. Minh bạch trong truy xuất nguồn gốc không chỉ là điều kiện để chiếm được lòng tin khách hàng mà còn là đòi hỏi pháp lý bắt buộc trong bối cảnh khung khổ quản lý mới đang dần hình thành. Đặc biệt, ngày 18/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa sửa đổi (Luật số 78/2025/QH15), bổ sung khái niệm “hộ chiếu số” của sản phẩm: chứa thông tin toàn diện về hành trình từ sản xuất, đóng gói, vận chuyển, phân phối đến tiêu dùng, được lưu trữ và truy cập thông qua mã QR, mã vạch, NFC hoặc các nền tảng kỹ thuật số. Theo lộ trình, từ ngày 01/01/2026, mọi sản phẩm lưu thông trên thị trường phải đáp ứng các quy định về truy xuất nguồn gốc và minh bạch thông tin.

Đây là thời hạn quan trọng buộc các doanh nghiệp phải gấp rút chuẩn hóa và số hóa dữ liệu chuỗi cung ứng, đồng bộ với Cổng truy xuất nguồn gốc quốc gia và tuân thủ các tiêu chuẩn mới. Các doanh nghiệp cần rà soát hiện trạng, chuẩn hóa – số hóa dữ liệu chuỗi cung ứng; thống nhất mã định danh, cấu trúc dữ liệu, quy trình cập nhật; chuẩn bị kết nối Cổng truy xuất nguồn gốc quốc gia. Đồng thời, cần triển khai công nghệ truy xuất phù hợp: QR code/mã vạch nâng cao, nền tảng quản trị truy xuất, blockchain… Với hạ tầng quốc gia đang dần hoàn thiện, đặc biệt là sự ra đời của Cổng truy xuất nguồn gốc quốc gia từ năm 2024, cùng chính sách khuyến khích chuyển đổi số của Nhà nước, đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức cho doanh nghiệp: những ai chủ động đầu tư và đi trước một bước sẽ có lợi thế vượt trội trong việc xây dựng niềm tin, tối ưu chuỗi cung ứng và nâng cao khả năng cạnh tranh trên cả thị trường nội địa và quốc tế.

Bên cạnh đó, minh bạch không chỉ dừng ở việc thực hiện đúng quy định, mà còn cần được truyền thông một cách chiến lược. Doanh nghiệp cần chủ động truyền thông về tính minh bạch, giúp khách hàng hiểu rõ quy trình kiểm soát chất lượng, triết lý kinh doanh và các nỗ lực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, từ đó thiết lập mối quan hệ bền vững và hai chiều với thị trường.

Đề cập tới việc gia tăng “điểm chạm” trên nền tảng số, ông Vũ Đăng Vinh nhấn mạnh, công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà đã trở thành “xương sống” trong mọi hoạt động của doanh nghiệp bán lẻ, từ quản trị chuỗi cung ứng, kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc, đến marketing và chăm sóc khách hàng. Việc ứng dụng công nghệ giúp doanh nghiệp minh bạch hóa dữ liệu, tối ưu hóa vận hành, đồng thời mở rộng các điểm chạm kỹ thuật số, qua đó cá nhân hóa trải nghiệm và nâng cao giá trị thương hiệu.

Kết quả khảo sát của Vietnam Report cho thấy một sự tăng tốc mạnh mẽ trong tư duy chiến lược công nghệ của các doanh nghiệp bán lẻ. Tỷ lệ doanh nghiệp lựa chọn “Đẩy mạnh đầu tư công nghệ, ứng dụng chuyển đổi số vào vận hành và nâng cao trải nghiệm khách hàng” tăng mạnh từ 45,8% vào tháng 8/2024 lên tới 88,9% vào tháng 8/2025, trở thành chiến lược trọng tâm số một. Doanh nghiệp trong ngành này đang từng bước tiếp cận, đầu tư và triển khai các công nghệ hiện đại, chủ động khai thác dữ liệu số để mở rộng kênh tiếp cận khách hàng, tối ưu hóa hoạt động marketing, quản lý vận hành và xây dựng hình ảnh thương hiệu hiện đại, gần gũi hơn.