Sức sống trăm năm nghệ thuật Đờn ca tài tử
Nổi bật trong dòng chảy văn hóa vùng đất phía Nam, loại hình nghệ thuật Đờn ca tài tử đang đứng trước nhiều thách thức, cần phải được nhìn nhận lại một cách thấu đáo để không bị mai một theo thời gian.
* Đẩy mạnh phong trào từ các câu lạc bộ
Trên địa bàn thành phố Thành phố Hồ Chí Minh, hiện có khoảng 200 câu lạc bộ Đờn ca tài tử đang hoạt động với trên 2.500 người tham gia ở hầu hết 24 quận, huyện, duy trì sinh hoạt và biểu diễn phục vụ nhân dân.
Theo thông lệ, vào ngày Chủ nhật cuối cùng của tháng, Câu lạc bộ Đờn ca tài tử Ngũ Cung của Trung tâm Văn hóa Quận 8 tổ chức sinh hoạt, giao lưu với khán giả bằng những bài tổ, ca cổ được yêu thích. Bà Thái Thị Hạnh, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đờn ca tài tử Ngũ Cung cho biết: Quận 8 hiện được xem là địa phương có hoạt động nghệ thuật đờn ca tài tử sôi nổi nhất của thành phố, tập hợp hầu hết những nghệ nhân ưu tú trên lĩnh vực này như Ba Tu, Tấn Nhì, Bạch Huệ,…
Không chỉ là địa điểm để giao lưu, Câu lạc bộ Đờn ca tài tử Trung tâm Văn hóa Quận 8 còn chú ý rèn luyện chuyên môn, hướng dẫn các thành viên ca cho chuẩn, đờn cho hay, đồng điệu để nâng cao chất lượng nghệ thuật.
Tương tự, mỗi dịp cuối tuần, nhóm bạn trẻ của Câu lạc bộ Giai điệu phương Nam đều có mặt tại Nhà văn hóa sinh viên Thành phố Hồ Chí Minh ngồi quây quần cùng thầy để đờn hát, tập luyện những điệu lý, câu hò. Hết điệu Nam Ai rồi đến Xàng Xê, hết điệu Tây Thi sang Chiêu Quân,…
Bạn Trần Phương Linh, Phó Chủ nhiệm câu lạc bộ cho biết, nhóm hoạt động đã hơn 7 năm, với hơn 30 thành viên là sinh viên đến từ các trường Đại học, cao đẳng trên địa bàn Thành phố.
Bên cạnh việc giới thiệu bộ môn nghệ thuật này vào trường học, nhóm còn kết hợp tổ chức các buổi biểu diễn tại phố đi bộ Nguyễn Huệ để phổ biến và khơi gợi tình yêu nghệ thuật Đờn ca tài tử đến mọi lứa tuổi.
Nhằm lan toả phong trào luyện tập, duy trì loại hình Đờn ca tài tử, các địa phương ở Thành phố tăng cường tổ chức nhiều sân chơi, cuộc thi, liên quan đến môn nghệ thuật hơn 100 năm tuổi này.
Cuối tháng 9 vừa qua, Trung tâm Văn hóa quận Bình Thạnh đã tổ chức liên hoan Đờn ca Tài tử - Cải lương lần V năm 2020. Với hơn 200 nghệ nhân, 100 tiết mục của 20 câu lạc bộ Đờn ca tài tử đến từ các phường trên địa bàn quận, liên hoan đã mang đến một sức sống mới, hy vọng mới về phong trào Đờn ca tài tử trên địa bàn thành phố. Với nhiều trích đoạn dự thi phong phú, đa dạng, các tiểu phẩm được đầu tư, dàn dựng nghiêm túc tạo sự hứng khởi cho thí sinh và khán giả tham dự.
Qua 4 kỳ tổ chức thành công, liên hoan ngày càng nhận được sự chú ý của các câu lạc bộ và người dân trên địa bàn quận nói riêng và Thành phố nói chung.
Từ đó có thể thấy bộ môn nghệ thuật đờn ca tài tử đang được gìn giữ và ngày càng phát triển, là lực lượng nòng cốt trong các phong trào văn hóa, văn nghệ tại địa phương.
Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn những câu lạc bộ Đờn ca tài tử trên địa bàn Thành phố dù đã tồn tại nhiều năm nhưng chủ yếu đều sinh hoạt theo lối tự phát, “chắp vá”, thiếu bài bản.
Theo ông Phạm Thái Bình, Phòng Nghệ thuật dân gian, Trung tâm Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh, số lượng tham gia câu lạc bộ đờn ca tài tử ở các quận, huyện đông đảo nhưng số lượng người am tường cấu trúc bản nhạc tài tử không nhiều.
Chủ yếu các nghệ nhân chỉ biết ca làn điệu vọng cổ thông qua hình thức truyền nghề mà chưa được đào tạo căn cơ, bài bản.
Từ thực tế tại địa phương, bà Thái Thị Hạnh, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đờn ca tài tử Ngũ Cung cho biết, lực lượng trẻ kế thừa, thực hành các kỹ năng nghệ thuật Đờn ca tài tử còn hạn chế trong khi lực lượng nghệ nhân "lão làng" đang ngày càng mai một.
Tương tự, theo các nghệ nhân, hiện số lượng các bài ca tài tử dành cho thế hệ trẻ đang rơi vào thực trạng khan hiếm, thay vì không có những sáng tác mới, các em phải chọn ca những bài, bản của người lớn già dặn, không hồn nhiên.
Do đó, nhiều em học được nửa chừng thường dẫn đến tình trạng chán nản vì không theo kịp những bài ca có nội dung xa rời tâm lý lứa tuổi.
* Tạo sức sống mới cho nghệ thuật Đờn ca tài tử
Trong những năm qua, các cơ quan quản lý của Thành phố Hồ Chí Minh luôn tích cực thực hiện các biện pháp nhằm bảo tồn, thúc đẩy hoạt động Đờn ca tài tử. Theo đó, Thành phố đã triển khai Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2018 – 2020”.
Uỷ ban nhân dân Thành phố cũng chú trọng vấn đề phát huy các hình thức hoạt động và cách thức truyền nghề, thi đua sáng tạo, tranh tài nghệ thuật của loại hình này nhằm nâng cao chất lượng nghệ thuật cho nghệ nhân, đồng thời sáng tạo ra các giá trị mới cho Đờn ca tài tử.
Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Thanh Thúy, Sở đã ký kết với Sở Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh về biểu diễn nghệ thuật truyền thống kết hợp phát triển du lịch, trong đó có một số hoạt động trọng tâm như trình diễn nghệ thuật tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (Quận 1), kết hợp giữa các đơn vị nghệ thuật công lập và các nghệ sĩ ngoài công lập, tổ chức các chuyến đi về nguồn cho nghệ nhân, nhạc sỹ nhằm mục tiêu giới thiệu, quảng bá, tuyên truyền về Đờn ca tài tử Nam bộ, góp phần nuôi dưỡng tình yêu, niềm đam mê bộ môn nghệ thuật này đến nhiều đối tượng khán giả thuộc mọi tầng lớp xã hội, đặc biệt là học sinh, sinh viên.
Dưới góc độ chuyên môn, Tiến sỹ Mai Mỹ Duyên, nguyên Phó trưởng khoa sau Đại học, Giảng viên trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc có những giải pháp phù hợp hiệu quả để bảo tồn, phát huy giá trị của nghệ thuật Đờn ca tài tử trong cuộc sống hiện đại, giao lưu và hội nhập quốc tế diễn ra mạnh mẽ như hiện nay là cần thiết.
Chính vì vậy, cần tăng cường truyền dạy, đào tạo để có lực lượng kế thừa và gìn giữ được tinh hoa của nghệ thuật Đờn ca tài tử. Đây là giải pháp quan trọng và tiên quyết trong bảo tồn, phát huy giá trị của nghệ thuật dân tộc.
Đồng quan điểm, nghệ sỹ ưu tú Huỳnh Khải, nguyên Trưởng khoa Âm nhạc dân tộc Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, khi tổ chức truyền dạy Đờn ca tài tử, cần khuyến khích hình thức kế thừa dân gian, có sự tham gia hỗ trợ, định hướng của ngành chức năng để Đờn ca tài tử được giữ gìn đúng cách.
Ngoài việc dạy kỹ năng đờn và ca, hình thức kế thừa dân gian nên quan tâm giúp người học hiểu lịch sử hình thành và phát triển của Đờn ca tài tử, hoàn cảnh ra đời các điệu thức, tác giả bài bản Đờn ca tài tử…
Liên quan đến giải pháp tăng cường bảo tồn và phát huy giá trị của nghệ thuật Đờn ca tài tử, nhiều nhà nghiên cứu đề xuất, Thành phố Hồ Chí Minh cần đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ những nghệ nhân ưu tú khó khăn, những nghệ nhân tham gia truyền dạy bài bản Đờn ca tài tử ở cộng đồng. Đồng thời, chú trọng việc biểu diễn, giới thiệu nghệ thuật Đờn ca tài tử, tạo điểm nhấn trong hành trình của du khách về phương Nam.
Song song đó, các địa phương, doanh nghiệp lĩnh vực du lịch cũng cần có sự đầu tư bài bản hơn, chú ý tạo không gian trình diễn đờn ca tài tử phù hợp, có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong lời giới thiệu, thuyết minh trong chương trình biểu diễn để du khách hiểu rõ hơn nét độc đáo, sức hấp dẫn của loại hình nghệ thuật đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại./.
Tin liên quan
-
Hồ sơ doanh nghiệp
Đội đờn ca tài tử Chợ Mới đoạt giải Đờn Kìm Vàng
21:23' - 19/08/2018
Trà thanh nhiệt Dr Thanh tài trợ cho Vòng chung kết xếp hạng Liên hoan Đờn ca tài tử và Trích đoạn cải lương trên sóng PT-TH An Giang lần thứ I năm 2018 có tên gọi “Thất Sơn hòa điệu”.
Tin cùng chuyên mục
-
Đời sống
Cứu sống bé trai 4 tuổi bị đột quỵ não
17:43' - 13/08/2022
Các bác sĩ Bệnh viện Đột quỵ - Tim mạch Cần Thơ vừa can thiệp, cứu sống bé trai 4 tuổi bị đột quỵ do huyết khối tĩnh mạch não, độ tuổi mà trước đây gần như chưa từng được ghi nhận.
-
Đời sống
Sẽ xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể chậm chi trả gói hỗ trợ tiền nhà trọ cho người lao động
10:49' - 13/08/2022
UBND Thành phố Hồ Chí Minh sẽ xem xét xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể không hoàn thành nhiệm vụ chi trả gói hỗ trợ tiền nhà trọ cho người lao động mà không có lý do chính đáng.
-
Đời sống
Tp Hồ Chí Minh: Trẻ em nhập viện do COVID-19 có dấu hiệu tăng
09:56' - 13/08/2022
Ngày 13/8, Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh cho biết số lượng trẻ em nhập viện do COVID-19 bắt đầu có dấu hiệu tăng nhẹ, đáng chú ý tất cả đều chưa được tiêm vaccine phòng COVID-19.
-
Đời sống
Hà Nội: Khống chế đám cháy tại biệt thự ở Khu đô thị Pháp Vân – Tứ Hiệp
09:43' - 13/08/2022
Đến gần 8 giờ ngày 13/8, lực lượng chức năng đã khống chế được đám cháy, không để cháy lan tại biệt thự chưa có người ở thuộc Khu đô thị Pháp Vân – Tứ Hiệp, Hà Nội.
-
Đời sống
Sông băng bao phủ con đèo nổi tiếng ở Thụy Sĩ có thể biến mất
18:46' - 12/08/2022
Lớp đá đang dần hiện lên giữa sông băng Scex Rouge và Tsanfleuron ở Thuỵ Sĩ khi hai sông băng này đang tan chảy với tốc độ nhanh.
-
Đời sống
Lạm dụng thực phẩm chức năng, bệnh nhân hoại tử thượng bì nhiễm độc nặng
17:22' - 12/08/2022
Thông tin từ Bệnh viện Da liễu Thành phố Hồ Chí Minh, bệnh viện vừa cứu sống một trường hợp hoại tử thượng bì nhiễm độc (Hội chứng Lyell) nặng, tiên lượng tỷ lệ tử vong lên tới 50%.
-
Đời sống
Việt Nam bảo tồn loài voi
15:41' - 12/08/2022
Chương trình giám sát quần thể tại Đồng Nai nhằm định dạng được từng cá thể voi đã thu thập được các hình ảnh voi tương đối đa dạng.
-
Đời sống
Những loại hình du lịch hút khách dịp nghỉ lễ 2/9
15:05' - 12/08/2022
Theo một đơn vị lữ hành, các tour du lịch thiên nhiên, biển đảo đang được du khách lựa chọn nhiều nhất cho kỳ nghỉ lễ và tiếp tục là xu hướng nổi bật cuối hè 2022.
-
Đời sống
Mỹ bỏ khuyến nghị cách ly học sinh phơi nhiễm COVID-19
12:31' - 12/08/2022
CDC Mỹ cập nhật khuyến cáo những người phơi nhiễm COVID-19 đeo khẩu trang chất lượng cao trong 10 ngày và xét nghiệm vào ngày thứ 5 sau khi phơi nhiễm, bất kể đã tiêm chủng hay chưa.