Tài chính kỹ thuật số giúp ngân hàng đầu tư Trung Quốc tự tin mở cửa thị trường vốn

Theo báo Liên hợp buổi sáng, gần đây, cùng với sự mở cửa mạnh dạn của thị trường vốn Trung Quốc, các ngân hàng đầu tư nước ngoài như UBS, Nomura, JPMorgan Chase, BlackRock, Goldman Sachs, DBS… đã lần lượt thành lập công ty cổ phần hoặc 100% vốn nước ngoài để gia nhập thị trường. Đây vừa là sự thừa nhận giá trị đối với thị trường vốn Trung Quốc, vừa thể hiện hiệu quả bước đầu trong việc mở cửa thị trường vốn của Trung Quốc. 

Sau khi các tổ chức tài chính có vốn đầu tư nước ngoài vào cuộc, họ có thể dẫn dắt các nhà đầu tư quốc tế tham gia thị trường đầu tư của Trung Quốc, đồng thời cải thiện hơn nữa môi trường huy động vốn của Trung Quốc, thúc đẩy sự kết nối giữa thị trường vốn Trung Quốc với thị trường quốc tế.

Mặt khác, các tổ chức tài chính có vốn đầu tư nước ngoài cũng mang lại những kinh nghiệm quốc tế quý giá cho thị trường vốn Trung Quốc trên các phương diện như phát triển và giám sát thị trường, quản trị doanh nghiệp, kiểm soát rủi ro và kiểm soát nội bộ. 

Tuy nhiên, bên cạnh đó, do thời gian phát triển của các ngân hàng đầu tư Trung Quốc tương đối ngắn, tồn tại các vấn đề như quy mô vốn tương đối thấp, mô hình hoạt động kinh doanh đơn điệu, năng lực kiểm soát rủi ro yếu…, sự tham gia của các tổ chức tài chính có vốn đầu tư nước ngoài làm gia tăng mức độ cạnh tranh thị trường sẽ gây ra ảnh hưởng tiêu cực nhất định đối với nguồn vốn của Trung Quốc, đặc biệt là các ngân hàng và công ty chứng khoán nhỏ và vừa.   

Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, việc giám sát tài chính quốc tế trở nên chặt chẽ hơn. Ngoài ra, cùng với sự xuất hiện của các loại công nghệ kỹ thuật số như chuỗi khối (blockchain), dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây…, thị trường tài chính truyền thống đón nhận một cuộc cải cách số sâu sắc.

Lĩnh vực ngân hàng đầu tư và công ty chứng khoán diễn ra sự thay đổi lớn, bao gồm nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng tăng mạnh, xu hướng toàn diện và dân chủ hóa tài chính, cũng như yêu cầu giám sát nghiêm ngặt hơn.

Những năm gần đây, đẩy nhanh phát triển kỹ thuật số, xây dựng “Trung Quốc số” đã trở thành quốc sách quan trọng của Trung Quốc, đồng thời cũng được đưa vào đề cương Quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm lần thứ 14 và tầm nhìn đến năm 2035. Năm 2020, nền kinh tế số của Trung Quốc đã đóng góp 38,6% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), vượt xa hầu hết các nước. 

Các chuyên gia kinh tế khuyến nghị, trong bối cảnh mở cửa thị trường vốn, các ngân hàng đầu tư Trung Quốc cần nắm chắc cơ hội chuyển đổi số, sử dụng tối đa lợi thế nguồn dữ liệu khổng lồ và các kịch bản ứng dụng phong phú, tranh thủ chiếm vị thế nổi trội trong cạnh tranh thị trường khốc liệt trong tương lai.

Thứ nhất, tích cực xây dựng mô hình hoạt động kỹ thuật số của các ngân hàng đầu tư, chiếm lợi thế đi đầu trong phát triển kinh doanh. Tài chính kỹ thuật số đã thúc đẩy dòng chảy thông tin, điều này khiến cho không gian lợi nhuận của các ngân hàng đầu tư vốn dựa vào thông tin bất cân xứng bị thách thức. 

Chẳng hạn, năm 2016, công ty Comcast đã mua lại hãng phim hoạt hình Comcast Corporation của Mỹ với giá 3,8 tỷ USD, xử lý tất cả các cuộc đàm phán có liên quan đến thương vụ giao dịch trong bối cảnh không dính dáng đến các dịch vụ do ngân hàng đầu tư cung cấp. 

Năm 2019, doanh nghiệp “kỳ lân”, các doanh nghiệp khởi nghiệp (startup) được định giá trên 1 tỷ USD, nền tảng dịch vụ âm nhạc trực tuyến Spotify xác định giá mở cửa dựa vào số lượng đơn đặt hàng nhận được, bỏ qua các ngân hàng đầu tư để trực tiếp tham gia thị trường vốn, công khai niêm yết thành công trên thị trường chứng khoán. Bên cạnh đó, sự trỗi dậy của mô hình gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) và cho vay ngang hàng P2P cũng đã tác động đến nhu cầu đối với dịch vụ tài trợ của ngân hàng đầu tư. 

Đối diện với thách thức nghiêm trọng, các ngân hàng đầu tư cần sử dụng tối đa kỹ thuật số để xây dựng nền tảng kinh doanh số, giảm thiểu các thao tác trung gian thủ công truyền thống. Bên cạnh đó, họ cũng cần thúc đẩy tiêu chuẩn hóa, trực tuyến hóa toàn bộ quy trình hoạt động, đồng thời căn cứ vào nhóm ngành nghề và doanh nghiệp phục vụ. Điều này sẽ giúp ngân hàng xây dựng mô hình kỹ thuật số đa chiều, vừa có thể đáp ứng nhu cầu cá tính hóa, khác biệt hóa, vừa có thể nâng cao hiệu suất vận hành dự án, giảm bớt chi phí trung gian. 

Thứ hai, đưa chuyển đổi mô hình kinh doanh mang lại từ kỹ thuật số vào chiến lược phát triển trung và dài hạn của công ty. Đổi mới sáng tạo tài chính, tối ưu hóa quản lý rủi ro được dẫn dắt bởi kỹ thuật số sẽ thúc đẩy các ngân hàng đầu tư vừa và lớn tiếp tục mở rộng lợi thế dẫn dầu, các ngân hàng đầu tư nhỏ và vừa tập trung vào thị trường ngách cũng sẽ có sức cạnh tranh đặc biệt trong làn sóng tài chính kỹ thuật số.

Kỹ thuật số thúc đẩy lưu thông luồng thông tin, giúp các ngân hàng đầu tư dễ dàng nhận biết và có được các cơ hội kinh doanh như tài trợ vốn cho doanh nghiệp, mua bán và sáp nhập (M&A), dịch vụ tư vấn, quản lý tài sản…, cùng với sự liên kết dữ liệu tài sản cơ sở của các ngành nghề và sự thúc đẩy của thuật toán thống nhất, những ngân hàng đầu tư có năng lực kỹ thuật số mạnh sẽ giành được lợi thế so sánh không thể địch nổi. 

Đồng thời, các công nghệ kỹ thuật số như blockchain, hợp đồng thông minh (smart contract), học máy (machine learning), phân tích dữ liệu lớn… sẽ thúc đẩy việc tích lũy và khai thác có hiệu quả dữ liệu tài chính trong các ngân hàng đầu tư. Điều đó sẽ ngày càng làm suy yếu nhu cầu hoạt động kinh doanh của ngân hàng đầu tư đối với các doanh nghiệp thượng hạ nguồn như kiểm toán, tư vấn, công nghệ thông tin… truyền thống, thúc đẩy ngân hàng đầu tư chuyển đổi sang mô hình công nghiệp toàn diện.  

Thứ ba, khai thác cơ hội kinh doanh của “khách hàng tiềm năng”, nắm chắc đặc tính toàn diện của tài chính kỹ thuật số để chiếm lĩnh thị trường. Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng đầu tư truyền thống tập trung vào các khách hàng “giá trị ròng cao” như những doanh nghiệp vừa và lớn hoặc doanh nghiệp đầu ngành…, cùng với sự tích hợp của công nghệ kỹ thuật số và thị trường tài chính, lợi thế mở rộng không gian và lợi thế chi phí giao dịch của tài chính kỹ thuật số vượt trội.

Có thể thông qua công nghệ kỹ thuật số để cung cấp các dịch vụ tài chính hợp lý cho các khách hàng tiềm năng như doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thể đáp ứng trước đây, nâng cao tính toàn diện của tài chính song song với việc kiểm soát khoa học rủi ro tài chính.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa đã trở thành lực lượng bổ sung của nền kinh tế thị trường Trung Quốc, so với các ngân hàng đầu tư nước ngoài, các ngân hàng đầu tư Trung Quốc có lợi thế mạng lưới địa lý rõ ràng trong việc phục vụ các “khách hàng tiềm năng” trong nước. 

Thứ tư, chú trọng trải nghiệm của khách hàng, tiếp tục nâng cao tính chuyên nghiệp và tính tiện dụng của nền tảng giao dịch số nghiệp vụ môi giới chứng khoán. Sự phát triển của tài chính kỹ thuật số đã phá vỡ giới hạn không gian khu vực, thúc đẩy cải thiện vấn đề thông tin bất cân xứng, chẳng hạn thị trường quốc tế đã xuất hiện các doanh nghiệp kỹ thuật số như Tiger Brokers chuyên sử dụng công nghệ để dễ dàng tổng hợp dữ liệu giao dịch tài chính, chiếm lĩnh thị phần giao dịch chứng khoán bán lẻ, giảm không gian lợi nhuận nghiệp vụ môi giới chứng khoán của các ngân hàng đầu tư.

Do đó các ngân hàng đầu tư cần phải tối ưu hóa trải nghiệm của khách hàng, cải thiện nghiệp vụ kinh doanh trực tuyến, nâng cao tính chuyên nghiệp và tính tiện dụng của nền tảng tư vấn đầu tư thông minh và nền tảng giao dịch kỹ thuật số. Chẳng hạn, các dịch vụ như thông tin giá cả thị trường, nghiên cứu đầu tư, giám sát giao dịch… mà nền tảng Marquee của Goldman Sachs cung cấp đã nâng cao hiệu suất kinh doanh và trải nghiệm của khách hàng. Cùng với việc giảm bớt, thậm chí xóa bỏ mạng lưới thực tế, dịch vụ trực tuyến cao cấp cá tính hóa, khác biệt hóa sẽ trở thành phương hướng phát triển. 

Thứ năm, hệ thống đầu tư định lượng sẽ cung cấp nhiều khả năng hơn cho khách hàng và nghiệp vụ quản lý tài sản. Trong quá trình chuyển đổi số của các ngân hàng đầu tư, thị trường vốn sẽ từng bước dựa vào hệ thống đầu tư định lượng để thay thế lao động thủ công, thực hiện thu thập thông tin tự động và liên tục quan sát. Các ngân hàng cũng cần tăng cường phân tích để tối ưu hóa dự báo thị trường, đồng thời khắc phục các hành vi thiếu tỉnh táo như dao động tâm lý nhằm tối ưu hóa quyết định đầu tư.

Trong thời đại kỹ thuật số, quyết định đầu tư ngày càng chú trọng đến việc khai thác và thu nhập thông tin mới như dữ liệu thay thế (alternative data) để có được những hiểu biết sâu sắc hơn như một phương thức đạt được lợi thế cạnh tranh. Dữ liệu thay thế phần nhiều đề cập đến dữ liệu phi tiêu chuẩn (non-standard), phi kết cấu (non-structured) nằm ngoài thị trường tài chính, chẳng hạn ảnh vệ tinh (cung cấp các thông tin tình báo thương mại như luồng người, luồng xe, dịch vụ hậu cần, ánh sáng…), thông tin mạng xã hội, theo dõi vị trí địa lý, thống kê lượt truy cập, dữ liệu lưu lượng bán lẻ, số lượng vận chuyển hàng hóa, dữ liệu từ Internet và các dữ liệu chỉ tiêu công nghiệp, thương mại khác…   

Đồng thời, lợi thế khác biệt hóa của trung tâm quản lý tài sản bên ngoài đã chuyển đổi từ giám sát, thu thuế truyền thống sang năng lực kỹ thuật số, dưới sự thúc đẩy của xây dựng cơ sở hạ tầng tài chính kỹ thuật số và phát triển kinh tế khu vực, các trung tâm quản lý tài sản bên ngoài của các nước như Mỹ, Anh, Thụy Sỹ… sẽ chịu sự thách thức của các trung tâm ở khu vực châu Á như Hong Kong (Trung Quốc), Singapore…

Thứ sáu, mô hình kiểm soát rủi ro kỹ thuật số sẽ cân bằng tốt hơn giữa việc ra quyết định hiệu quả cao và quản lý rủi ro. Sử dụng công nghệ kỹ thuật số để hoàn thiện mô hình kiểm soát rủi ro, tối ưu hóa hệ thống rủi ro để thực hiện mục tiêu kép ra quyết định hiệu quả cao và kiểm soát rủi ro là xu thế phổ biến của các ngân hàng đầu tư hiện nay.

Hoàn thiện mô hình kiểm soát rủi ro thông qua các giao dịch truyền thống và dữ liệu khổng lồ khác, nhanh chóng có được lịch sử tín dụng của khách hàng và thông tin của bên thứ ba, đồng thời kết hợp các thuật toán cao cấp để đánh giá chính xác tình trạng rủi ro của khách hàng, từ đó hạ thấp tỷ lệ vỡ nợ, thúc đẩy tăng trưởng khối lượng giao dịch tín dụng.

Tóm lại, các ngân hàng đầu tư là trụ cột quan trọng của thị trường vốn, việc thị trường vốn dần mở cửa sẽ gây ảnh hưởng sâu sắc đối với các ngân hàng đầu tư Trung Quốc, trong khi đó sự trỗi dậy của tài chính kỹ thuật số lại cung cấp cơ hội mới để các ngân hàng đầu tư Trung Quốc bắt kịp, thậm chí “vượt lên”.

Nếu có thể nắm bắt cơ hội đi trước, không ngừng tăng cường nội lực, nhanh chóng xây dựng ưu thế so sánh phát triển kỹ thuật số của các ngân hàng đầu tư, thì mới có thể hướng đến tương lai cùng thắng với các tổ chức tài chính có vốn đầu tư nước ngoài trong cạnh tranh thị trường khốc liệt, phục vụ tốt hơn cho sự phát triển của nền kinh tế thực Trung Quốc./.