Thanh tra phát hiện nhiều sai phạm ở Vinafood 2

Thanh tra về việc chấp hành các quy định của pháp luật trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao tại Tổng Công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, Tổng Công ty không thực hiện đúng Quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng Thành viên Tổng Công ty về trình tự, thủ tục tiến hành xử lý trách nhiệm các Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty; Giám đốc các công ty cổ phần; Giám đốc công ty hạch toán phụ thuộc theo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ.

Tổng Công ty mới chỉ xem xét xử lý trách nhiệm đối với Tổng giám đốc (Giám đốc) các Công ty cổ phần, không xem xét xử lý người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tổng Công ty không kiểm tra, đôn đốc việc xem xét xử lý cá nhân, tập thể của các đơn vị theo phân cấp đã có khuyết điểm, tồn tại theo Kết luận thanh tra Chính phủ. Thanh tra tra tại các đơn vị trực thuộc đã thu hồi 2,66 tỷ đồng, còn lại các đơn vị chi nhánh trực thuộc chưa triển khai thực hiện kiểm điểm trách nhiệm của các tập thể, cá nhân có sai phạm, khuyết điểm theo kết luận của Thanh tra Chính phủ.

Đến thời điểm kết thúc thanh tra của Đoàn thanh tra, Tổng Công ty chưa thu hồi số tiền 6.129,3 triệu đồng do Hiệp hội Lương thực Việt Nam thu phí ủy thác xuất khẩu và 217,790 triệu đồng do nghiệm thu sai so với thực tế gói thầu san nền tại dự án chợ chuyên kinh doanh lúa gạo Thốt Nốt.

Thực hiện kết luận của Thanh tra Chính phủ, mặc dù có phân công nhiệm vụ đối với các bộ phận chức năng của Tổng Công ty, nhưng Vinafood 2 không xác định rõ lộ trình, thời gian, phương pháp tiến hành thực hiện các nội dung được nêu trong kết luận thanh tra; kế hoạch không gửi đến Thanh tra Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Trách nhiệm đối với những tồn tại, thiếu sót trong thực hiện kết luận của Thanh tra Chính phủ chủ yếu thuộc Tổng giám đốc Tổng Công ty (đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam); trách nhiệm tham mưu thuộc về Trưởng phòng Tổ chức Tổng Công ty, Văn phòng Tổng công ty và Phòng Tài chính Tổng công ty.

Về chuyển nhượng đất và bán tài sản

Từ năm 2014 đến thời điểm thanh tra, Tổng công ty Lương thực miền Nam đã bán tài sản trên đất, đồng thời chuyển quyền sử dụng đất sai với quy định. Cụ thể, lô đất 697 m2 tại ấp Tân Phú 2, xã Tân Thuận Bình, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang: 179.000.000 đồng; ba cồn nuôi trồng thủy sản và tài sản đi kèm tại Công ty Nông sản thực phẩm Trà Vinh: 101.996.515.000 đồng; căn nhà số 02 Điện Biên Phủ, thành phố Trà Vinh: 12.600.000.000 đồng. Tổng giá trị 3 tài sản đã bán là: 114.775.515.000 đồng.

Việc sắp xếp nhà, đất, Vinafood 2 không báo cáo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính và UBND các tỉnh, thành phố sở tại. Tổng công ty tự tính số tiền chuyển nhượng sau khi trừ các chi phí, số còn lại tạm nộp vào tài khoản của Cục Quản lý công sản, Bộ Tài chính. Số tiền mà Công ty Lương thực Tiền Giang đã hạch toán vào kết quả sản xuất kinh doanh năm 2015 với số tiền lãi 42.253.136 đồng là sai với quy định.

Trách nhiệm đối với khuyết điểm, sai phạm về việc chuyển nhượng đất và bán tài sản chủ yếu thuộc về Hội đồng thành viên Tổng Công ty, trực tiếp là Chủ tịch Hội đồng thành viên tại thời điểm ban hành chủ trương bán tài sản; trách nhiệm đề xuất chủ trương là Tổng giám đốc Tổng Công ty; trách nhiệm tham mưu là Giám đốc các công ty nêu trên và Trưởng phòng Kỹ thuật xây dựng cơ bản và cá nhân liên quan thuộc Tổng công ty. 

Về dự án khách sạn cao cấp, cao ốc văn phòng và trung tâm thương mại 

Đối với dự án khách sạn cao cấp, cao ốc văn phòng và trung tâm thương mại cho thuê tại 34, 36, 42 đường Chu Mạnh Trinh và 33 Nguyễn Du, phường Bến Nghé, quận 1, Tp. Hồ Chí Minh, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ rõ, Tổng Giám đốc thỏa thuận, thống nhất với Công ty TNHH Thương mại – Quảng cáo – Xây dựng – Địa ốc Việt Hân (Công ty Việt Hân) về đền bù giải phóng mặt bằng đối với 34 hộ dân đang ở trên khu đất thực hiện dự án là sai với Nghị quyết của Hội đồng thành viên Tổng Công ty, thỏa thuận giữa Công ty Việt Hân trái với Tổng Công ty, với các chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Vinafood 2 đã ban hành nghị quyết chuyển trách nhiệm chi phí đền bù giải phóng mặt bằng đối với 34 hộ dân từ Công ty TNHH Hai thành viên Thương mại – Dịch vụ - Xây dựng Việt Hân Sài Gòn (trong đó Công ty Việt Hân chịu 80% trên tỷ lệ vốn góp và Vinafood 2 chịu 20% theo tỷ lệ vốn góp) sang Vinafood 2 chịu trách nhiệm 100%.

Theo thỏa thuận giữa Tổng Công ty và Công ty Việt Hân, số tiền chi cho đền bù, giải phóng mặt bằng (dự kiến của hai bên) là 68 tỷ đồng, lấy từ tài khoản Cục Quản lý công sản, Bộ Tài Chính. Như vậy, nếu thực hiện theo đúng thỏa thuận trên thì Ngân sách nhà nước bị thất thoát (80%) tương đương với trên 54 tỷ đồng.

Trách nhiệm về sai phạm này chủ yếu thuộc Hội đồng Thành viên Tổng Công ty, Chủ tịch Hội đồng Thành viên tại thời điểm ban hành nghị quyết; trách nhiệm đề xuất của Tổng Giám đốc Tổng Công ty và Trưởng các Phòng chức năng, các cá nhân liên quan của Tổng Công ty. 

Quản lý, sử dụng vùng nuôi thủy sản 

Đối với việc quản lý, sử dụng vùng nuôi thủy sản tại cồn Đông Giang (thành phố Sa Đéc, Đồng Tháp) và nhà máy chế biến và bảo quản thủy sản tại ấp Bình, xã Hòa Hưng, tỉnh Tiền Giang, Tổng Công ty giao cho Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn quản lý, sử dụng Nhà máy chế biến và bảo quản thủy sản, thực phẩm và vùng ao nuôi thủy sản cồn Đông Giang từ ngày 1/4/2015 đến ngày 30/8/2016 nhưng không ký hợp đồng thuê khoán và không thu tiền.

Tháng 6/2016, hai bên mới thỏa thuận để Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn chi trả một phần chi phí cho Tổng công ty với số tiền 4.975.829.000 đồng.

Tổng Công ty thuê Nhà máy chế biến gạo của Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn (theo hợp đồng từ tháng 9/2014 đến 31/12/2015, với giá thuê 50.000.000 đồng/tháng) nhưng không có kế hoạch sử dụng là việc làm tùy tiện, không đúng quy định; không công khai, thiếu minh bạch trong quản lý kinh tế.

Trách nhiệm đối với tồn tại, khuyết điểm nêu trên chủ yếu thuộc Tổng Giám đốc Tổng Công ty; trách nhiệm tham mưu thuộc Trưởng các phòng chức năng và cá nhân liên quan thuộc Tổng Công ty 

Về hoạt động sản xuất kinh doanh 

Thanh tra về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2014, 2015, quý I/2016 và tái cơ cấu doanh nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ ra, năm 2014, Công ty mẹ hoạt động sản xuất kinh doanh lỗ trước thuế là 873,331 tỷ đồng.

Trong đó: 11/15 đơn vị có kết quả kinh doanh lỗ là 878,914 tỷ đồng, đặc biệt hai doanh nghiệp nuôi trồng chế biến thủy sản lỗ là 138,152 tỷ đồng (chiếm 15,82%/tổng số lỗ), chỉ có 4/15 đơn vị có kết quả kinh doanh lãi là 5,390 tỷ đồng.

Năm 2015, lợi nhuận sản xuất kinh doanh trước thuế của Tổng Công ty là 155,796 tỷ đồng, trong đó thu từ bán tài sản tại khu đất 34,36, 42 Chu Mạnh Trinh và 33 Nguyễn Du là 121,086 tỷ đồng. Kết quả này chưa bao gồm các khoản trích lập dự phòng theo quy định của nhà nước đối với doanh nghiệp đang trong quá trình cổ phần hóa.

Quý I/2016, Công ty mẹ có lợi nhuận trước thuế 51,037 tỷ đồng; các đơn vị phụ thuộc bị lỗ 46,163 tỷ đồng (11/14 đơn vị lỗ, 3/14 đơn vị có lãi). Phần lãi phát sinh ở Văn phòng Tổng Công ty là 97,2 tỷ do thực hiện các hợp đồng tập trung của năm 2015 chuyển sang (tại thời điểm kết thúc thanh tra tại Tổng công ty).

Trách nhiệm đối với những tồn tại, khuyết điểm này chủ yếu thuộc Tổng giám đốc; trách nhiệm tham mưu thuộc Trưởng Phòng kinh doanh và cá nhân liên quan thuộc Tổng Công ty.

Thực hiện các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung 

Vinafood 2 chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm của thương nhân đầu mối được quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo. Cụ thể: không xây dựng phương án dự thầu, đàm phán, ký kết hợp đồng tập trung có hiệu quả;

không có phương án (bằng văn bản) thực hiện hợp đồng ngay sau khi ký hợp đồng tập trung; không có văn bản đánh giá về giá gạo xuất khẩu theo hợp đồng tập trung để so sánh với giá gạo xuất khẩu theo hợp đồng thương mại trên thị trường cùng thời điểm để đảm bảo hiệu quả xuất khẩu.

Việc không tính đầy đủ các chi phí (chi phí bù đắp tổn thất và chi phí phân bổ chiếm 1,95% tổng chi phí, trong đó chi phí phân bổ chiếm 1%) trong phương án thực hiện hợp đồng và không xây dựng phương án cụ thể theo từng hợp đồng là không đúng quy định trong Quy chế bán hàng của Tổng Công ty, đây là một trong các nguyên nhân gây tổn thất cho Tổng Công ty. Bên cạnh đó, việc ký kết hợp đồng chỉ sử dụng tiếng Anh, không có bản hợp đồng bằng tiếng Việt.

Trách nhiệm đối với những sai phạm nêu trên chủ yếu thuộc Tổng Giám đốc Tổng Công ty; trách nhiệm tham mưu thuộc Trưởng Phòng kinh doanh và cá nhân liên quan thuộc Tổng Công ty. 

Khẩn trương kiện toàn bộ máy Vinafood 2 

Trước những sai phạm trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo, Vinafood 2 tiếp tục thực hiện những nội dung kết luật của Thanh tra Chính phủ; nghiêm túc thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Tài chính về việc bán tài sản; tiếp tục thực hiện cổ phần hóa Tổng Công ty theo đúng kế hoạch, tiến độ và quy định của pháp luật.

Đồng thời khẩn trương xây dựng phương án và triển khai củng cố, kiện toàn công tác tổ chức bộ máy và chấn chỉnh công tác cán bộ, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp của Tổng Công ty; kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân có những tồn tại, khuyết điểm và sai phạm.

Nghiêm túc thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện phương án sắp xếp lại cơ sở nhà, đất tại số 33 Nguyễn Du, 34,36 và 42 Chu Mạnh Trinh, Phường Bến Nghé, quận 1, Tp. Hồ Chí Minh. Báo cáo kết quả thực hiện về Bộ (qua Thanh tra Bộ) trước ngày 15/8/2017 để tổng hợp báo Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo các đơn vị trực thuộc Bộ tiếp tục phối hợp với các cơ quan có liên quan thực hiện giám sát tài chính; trình phương án xử lý số tiền mà Tổng công ty đã chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất vượt thẩm quyền, không đúng quy định; kế hoạch tổ chức, thực hiện kiểm điểm các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ trưởng…

Đặc biệt là khẩn trương trình Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phương án củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ chủ chốt của Vinafood 2./.