Thị trường dầu mỏ toàn cầu đứng trước thay đổi về kết cấu cung-cầu

Một cơ sở khai thác dầu của Iran trên đảo Khark, ngoài khơi vùng Vịnh. Ảnh: AFP/TTXVN

Giá dầu thế giới đã tăng với tốc độ chóng mặt trong những tháng gần đây. Ngày 26/10, giá dầu thô Brent có thời điểm đạt 86,4 USD/thùng, mức cao nhất trong 7 năm trở lại đây. 
Sau đó, mặc dù có sự điều chỉnh nhẹ, nhưng cơ bản giá dầu vẫn dao động ở ngưỡng 80 USD/thùng. Nguyên nhân chủ yếu của đợt biến động giá này là do sau khi tình hình dịch bệnh lắng dịu, tình trạng thiếu hụt nguồn cung trên thị trường dầu thô tiếp diễn với thời gian kéo dài lâu hơn nhiều so với trước đây.
Số liệu thống kê cho thấy sau khi Tổ chức các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các đối tác  (OPEC+) cắt giảm mạnh sản lượng 10 triệu thùng/ngày vào tháng 6/2020, thị trường dầu mỏ thế giới chuyển từ trạng thái cung lớn hơn cầu sang cầu lớn hơn cung và đến nay tình hình vẫn chưa có thay đổi.

* Vì sao giá dầu liên tục leo thang?
Quan sát thị trường dầu thô kỳ hạn có thể thấy đường cong hợp đồng tương lai dầu thô Brent (CCRV) đã thể hiện rõ trạng thái bù hoãn bán, trong đó phản ánh nhu cầu ngắn hạn mạnh hơn cung trong gần một năm.
Vấn đề là ngay cả khi thị trường dầu mỏ thế giới chủ yếu nằm trong sự kiểm soát của OPEC và chức năng thị trường không dễ phát huy trong ngắn hạn, nhưng trạng thái mất cân bằng cung cầu kéo dài lần này là điều hiếm thấy. Do đó, biến động của thị trường hiện nay rất có thể là kết quả của sự thay đổi kết cấu cung cầu mà thị trường dầu thô tiếp tục đối diện sau cuộc cách mạng dầu đá phiến.   
Trước hết, nhu cầu nhiên liệu phục hồi sau dịch bệnh. Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, dưới "trụ đỡ" của chính sách kích thích tài khóa và tiền tệ các nước, tình trạng suy giảm kinh tế không diễn ra nhanh như dự kiến. Hơn nữa, nhu cầu sản phẩm trong thời kỳ chống dịch đã thúc đẩy ngành sản xuất dần phục hồi. Cùng với việc vaccine ngừa COVID-19 ra đời, các biện pháp phong tỏa nền kinh tế dần nới lỏng đã thúc đẩy nhu cầu dầu thô gia tăng. Giá khí đốt tự nhiên leo thang càng thúc đẩy nhu cầu dầu thô dùng để phát điện. 
Hệ quả là, dưới sự tác động của nhiều yếu tố như giao thông, công nghiệp và nhu cầu phát điện, tốc độ gia tăng của nhu cầu dầu thô thế giới nhanh hơn nhiều so với dự kiến.  
Thứ hai, giá dầu tiếp tục leo thang, nhưng sự phục hồi của nguồn cung chậm. Nguyên nhân chủ yếu là hoạt động đầu tư vào dầu thô không đủ mạnh và quá trình chuyển đổi năng lượng khiến nguồn cung dầu mỏ xuất hiện sự thay đổi mang tính kết cấu. Hơn nữa hai nhân tố này ảnh hưởng đan xen lẫn nhau càng kiềm chế nguồn cung dầu thô.