Thông tấn xã Việt Nam: Cầu nối đưa thông tin và hình ảnh Việt Nam ra thế giới

Cầu nối thông tin và ngoại giao quốc tế từ những ngày đầu thành lập

Lịch sử TTXVN gắn liền với quá trình hình thành, phát triển của Nhà nước Việt Nam, cũng như cuộc đấu tranh gian khổ của nhân dân từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Hoạt động hợp tác quốc tế của ngành xuất phát từ sự lãnh đạo kiên định, linh hoạt và sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Ngay khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Trung ương và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt chú trọng công tác thông tin đối nội và đối ngoại. Bất cứ khi nào có điều kiện, đều nhanh chóng hình thành tổ chức, bố trí nhân sự phù hợp để mở rộng thông tin ra nước ngoài, phục vụ cách mạng và kháng chiến.

Trong bối cảnh đó, từ cuối thập niên 40 đến đầu thập niên 60, Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) mở các cơ quan ở Bangkok (Thái Lan), Yangoon (Myanmar), Paris (Pháp) và London (Anh). Nhiều cán bộ, nhà báo được cử đi thực hiện nhiệm vụ quan trọng. Nhà báo Lã Vĩnh Lợi (Lê Hi) phụ trách VNTTX Bangkok; nhà báo Hoàng Thịnh tại Yangoon; nhà báo Trần Thanh Xuân tại Paris. Ở London, các nhà báo: Lê Chân và Trần Ngọc Kha phải mượn danh nghĩa phóng viên báo Cứu Quốc để hoạt động thường trú, do Chính phủ Anh chưa công nhận cơ quan thông tấn nhà nước.

Các tư liệu từ Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ Thông tấn, khẳng định VNTTX tại Bangkok đảm nhận công tác thông tin tuyên truyền cho phái đoàn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây cũng là nơi khởi nguồn của các cơ quan ngoại giao Việt Nam ở Myanmar và Trung Quốc.

Mặc dù thiếu thốn về nhân lực, tài chính và thiết bị, VNTTX Bangkok đã đạt nhiều thành tựu: Xuất bản Tin tức in roneo hàng ngày bằng tiếng Anh và Thái, viết tay in đá tờ Tin Việt Nam hàng tuần, cung cấp bài cho báo Anh và Thái khi cần phản bác thông tin sai lệch.

VNTTX tại Bangkok còn in sách chữ Việt như “Trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi” của đồng chí Trường Chinh, in sách chữ Thái Lan “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch”… Thời kỳ đó, phóng viên các báo đài quốc tế như Reuters, AFP… không thể vào chiến khu Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nên các bản tin của VNTTX tại Bangkok trở thành nguồn tin để họ khai thác, gửi về các hãng.

Việc mở phân xã tại Thủ đô một số nước tư bản trong những năm 60 của thế kỷ trước, trong đó có Paris, là một dấu mốc quan trọng nữa của VNTTX.

Nhà báo lão thành Trần Ngọc Kha khẳng định hoạt động của Phân xã Paris ngay từ những ngày đầu đã phục vụ đắc lực cho việc thông tin về đàm phán Hiệp định Paris giữa Việt Nam và Mỹ (bắt đầu từ tháng 5/1968)và sau đó Phân xã Paris độc quyền gửi thông tin về nước kết quả cuộc đàm phán vô cùng quan trọng này với tiêu đề: “Ngày 27/1/1973, Việt Nam và Mỹ chính thức ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam”.

Thực tế cho thấy hoạt động đối ngoại và hoạt động của Cơ quan thường trú ngoài nước có sự gắn kết hữu cơ và bổ trợ cho nhau ở rất nhiều địa bàn.

Trong một số trường hợp, hoạt động đối ngoại đi trước tạo điều kiện cho việc thành lập Cơ quan thường trú ngoài nước và cũng trong rất nhiều trường hợp sự năng động của phóng viên thường trú tại địa bàn giúp ngành mở mang quan hệ bang giao.

Mỗi bản tin, một sứ mệnh

Trải qua quá trình hình thành và phát triển, TTXVN tự hào đội ngũ phóng viên thường trú tại 30 quốc gia là những "sứ giả" của ngành trên trường quốc tế. Họ góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam, phản bác thông tin sai lệch và khẳng định vị thế của đất nước. Mỗi chuyến tác nghiệp, mỗi trải nghiệm đều là cơ hội quý giá để họ phản ánh chân thực đời sống xã hội, đối diện thử thách, lan tỏa những câu chuyện ý nghĩa, khẳng định uy tín của TTXVN trên trường quốc tế.

Đối với nhà báo Dương Thị Thanh Hoa, Trưởng Cơ quan thường trú TTXVN tại Rome (Italy), trong vai trò thường trú tại nước ngoài, chị có nhiều cơ hội tiếp cận những câu chuyện quốc tế đa dạng. Tuy nhiên tình huống khiến chị nhớ nhất trong thời gian công tác là đợt đưa tin về vụ lừa đảo 100 container hạt điều, liên quan đến 6 công ty xuất khẩu Việt Nam và 5 công ty nhập khẩu tại Italy.

Trong gần 3 tháng, từ đầu tháng 3 đến cuối tháng 5/2022, các phóng viên của cơ quan TTXVN tại Rome đã bám sát các nguồn tin một cách quyết liệt. Các phóng viên tận mắt chứng kiến nhiều dấu hiệu bất thường: trụ sở một công ty Italy chỉ là một ngôi nhà vắng lặng, tách biệt và xa khu dân cư; ngân hàng trình bộ vận đơn toàn giấy trắng mà họ nhận được. Đồng thời, trong các buổi làm việc với chính quyền các cảng La Spezia và Napoli, các quan chức Italy cam kết không trả hàng dù đối tượng có mang vận đơn đến và hứa sẽ sớm có phán quyết, trả lại toàn bộ 35 container hàng bị mất chứng từ cho các công ty Việt Nam.

Qua trải nghiệm này, các phóng viên tại cơ quan thường trú càng thấm thía tầm quan trọng của việc thông tin kịp thời, chính xác. Những dòng tin, bức ảnh, thước phim khách quan và chính xác của TTXVN không chỉ giúp các công ty cảnh giác, ngừng gửi hàng hoặc vận đơn, còn yên tâm hơn về phương hướng giải quyết vụ việc. Đây là minh chứng sinh động cho trách nhiệm của phóng viên thường trú trong việc kết nối thông tin, phản ánh sự kiện quốc tế và hỗ trợ trực tiếp cộng đồng.

“Tôi nghĩ rằng những tin bài, hình ảnh mà cơ quan thường trú gửi về sẽ giúp các độc giả Việt Nam biết nhiều hơn về Italy, quốc gia đối tác chiến lược có tình cảm lâu dài và sâu sắc với Việt Nam, từ thời Bác Hồ đến Milan trong những năm 1920-1930, với các nét đẹp truyền thống, văn hóa, địa lý khá tương đồng với nước ta. Ở chiều ngược lại, trong những lần tác nghiệp, phỏng vấn bạn bè Italy tại các sự kiện có liên quan đến Việt Nam, các bạn đều rất vui mừng khi nhận được các bản tin và hình của TTXVN và đi khoe khắp bạn bè, người thân, góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam tại Italy. Khi nhận được những lời cảm ơn, hoặc được sốt sắng nhận lời phỏng vấn, tôi tự hào được là một trong những “sứ giả” của TTXVN ở nước ngoài, góp phần vào dòng chảy thông tin chung của ngành”, nhà báo Thanh Hoa nhấn mạnh.

Trải nghiệm đa sắc màu của phóng viên TTXVN tại nước ngoài

Nếu trải nghiệm của nhà báo Thanh Hoa tại Italy giúp độc giả thấy sự gần gũi về văn hóa và địa lý, ở Ấn Độ, nhà báo Nguyễn Thị Ngọc Thuý lại khám phá một bức tranh văn hóa – xã hội đa sắc màu, đầy sự khác biệt và phong phú.

Nhà báo Ngọc Thuý chia sẻ, đối với chị, làm việc tại Ấn Độ là cơ hội tuyệt vời để hòa mình vào văn hóa phong phú với hàng trăm lễ hội quanh năm, tiếp xúc với hàng trăm ngôn ngữ và phong tục khác nhau. Mỗi chuyến công tác tới các vùng miền đều mang đến trải nghiệm độc đáo, từ kiến trúc, ẩm thực đến nhịp sống thường nhật của người dân. Chính sự đa dạng ấy không chỉ giúp chị tích lũy kiến thức, hình ảnh sống động, còn mở rộng góc nhìn về xã hội Ấn Độ.

Người dân nơi đây luôn hiền hậu, nhiệt tình và sẵn sàng giúp đỡ. Chị vẫn nhớ mãi lần gọi thợ sửa ống nước, dù anh ấy không biết tiếng Anh, cả một “đội phiên dịch” từ các tòa nhà lân cận đã xuất hiện để hỗ trợ. Cộng đồng người Việt tại Ấn Độ tuy nhỏ, chỉ khoảng 500 người, nhưng những người quen đều giúp đỡ rất nhiều trong công việc và đời sống.

Có lẽ kỷ niệm khá đặc biệt là chuyến công tác tại bang Tamil Nadu vào tháng 12/2023, đưa tin Liên hoan hữu nghị nhân dân Việt Nam – Ấn Độ lần thứ 11 của nhà báo Ngọc Thúy. "Ngay khi sự kiện kết thúc, bão Michaung bất ngờ ập đến. Mưa lớn, gió giật, sân bay đóng cửa, nguồn cung thực phẩm khan hiếm. Trong tình cảnh ngặt nghèo ấy, gia đình chị Lê Tiên (Việt kiều tại Ấn Độ) đã rộng lòng đón đoàn về căn hộ. Họ chăm sóc từng chi tiết nhỏ nhất, chuẩn bị thực phẩm Việt, giúp chúng tôi vượt qua 5 ngày khó khăn. Sự hiếu khách và chân thành ấy để lại ấn tượng sâu sắc về tình người Việt – Ấn" - nhà báo Ngọc Thúy kể lại.

Về công tác, phóng viên TTXVN tại Ấn Độ có nhiều thuận lợi. Người dân, đặc biệt là giới trí thức, học giả và các cựu quan chức, luôn dành tình cảm sâu sắc cho Việt Nam. Mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Ấn Độ tạo điều kiện thuận lợi để tiếp cận nguồn tin và nhận sự hỗ trợ từ nhiều kênh chính thống. Hệ thống truyền thông đa dạng, cùng thỏa thuận hợp tác với 2 hãng thông tấn của Ấn Độ PTI và ANI, giúp các phóng viên xác thực thông tin nhanh chóng, lan tỏa hình ảnh Việt Nam hiệu quả.

Bên cạnh thuận lợi, tác nghiệp tại Ấn Độ cũng đầy thử thách. Diện tích rộng, thủ tục hành chính rườm rà, hạ tầng không đồng đều, thiên tai, biểu tình, xung đột, cùng khí hậu khắc nghiệt và ô nhiễm đều tạo áp lực lớn. Những khó khăn này lại trở thành cơ hội quý giá để các nhà báo rèn luyện bản lĩnh, tích lũy kinh nghiệm và trưởng thành hơn trong nghề báo.

Mỗi chuyến tác nghiệp ở Ấn Độ là một trải nghiệm độc đáo, vừa thu thập thông tin, vừa hiểu sâu sắc văn hóa, con người và xã hội nơi đây. Đồng thời, đó là dịp để phóng viên TTXVN thực hiện sứ mệnh kết nối thông tin, quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới, góp phần khẳng định vai trò của cơ quan thông tấn quốc gia trong thời đại toàn cầu hóa, nhà báo Ngọc Thuý chia sẻ.

Có thể nói, mỗi cơ quan thường trú đều là mắt xích quan trọng trong mạng lưới thông tin toàn cầu của TTXVN. Mỗi chuyến tác nghiệp, mỗi bản tin, bức ảnh hay thước phim mà phóng viên gửi về đều chứa đựng những nỗ lực, quyết tâm và cả sự dấn thân để mang thông tin chính xác, kịp thời đến độc giả trong nước.

Những trải nghiệm của các phóng viên thường trú ở nước ngoài cho thấy dù ở bất cứ đâu – trong bão tố, trong rủi ro hay giữa những nhịp sống bình thường hàng ngày – họ đều kiên định giữ vững tinh thần nghề nghiệp. Mỗi chuyến tác nghiệp là một hành trình vừa khám phá, vừa cống hiến. Mỗi bản tin phát đi không chỉ là thông tin, mà còn là cầu nối văn hóa, kinh tế và ngoại giao. Nhờ tinh thần tận tụy, kiên trì và dấn thân, đội ngũ phóng viên TTXVN thực sự là những ‘đại sứ’ truyền thông của Việt Nam, góp phần quan trọng vào dòng chảy thông tin toàn cầu.