Tình trạng thiếu container ở Việt Nam hiện chưa phổ biến

Tại buổi họp báo thường kỳ quý II/2025 của Bộ Công Thương diễn ra chiều 19/6, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải đã thông tin về các vấn đề nổi bật liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu, nhất là những tác động từ việc áp thuế đối ứng của Hoa Kỳ, tình hình giá cước vận tải biển và Chiến lược xuất nhập khẩu giai đoạn giai đoạn 2021 - 2030.

Theo đó, từ ngày 2/4, Hoa Kỳ công bố áp thuế đối ứng với một số quốc gia, tuy nhiên đến ngày 9/4 đã có quyết định tạm hoãn áp dụng trong 90 ngày. Điều này cho phép các quốc gia; trong đó, có Việt Nam, tiếp tục duy trì xuất khẩu với mức thuế cũ trong thời gian tạm hoãn. Riêng với Trung Quốc, mức thuế cao nhất mà Hoa Kỳ đề nghị áp dụng là 145%.

Tuy nhiên, sau thỏa thuận ngày 12/5, mức thuế này đã được hạ xuống còn 30%. Chính sự thay đổi nhanh chóng này đã tạo ra một cơn xoáy xuất khẩu mạnh từ Trung Quốc sang Hoa Kỳ, khi doanh nghiệp tranh thủ tận dụng khoảng thời gian thuế giảm sâu.

Ông Trần Thanh Hải chỉ ra rằng, việc Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu kéo theo tình trạng tập trung hàng hóa, tàu và container về khu vực này cao, khiến giá cước vận tải biển tăng mạnh. Tình trạng tương tự này từng xảy ra trong giai đoạn dịch COVID-19. Hiện tượng này đang diễn ra đặc biệt trên tuyến từ châu Á sang bờ Tây Hoa Kỳ. Cụ thể, giá cước vận chuyển một container 40 feet từ châu Á sang bờ Tây Hoa Kỳ trước đây dao động khoảng 2.500 - 3.000 USD, nay có thể tăng lên 4.000 USD hoặc hơn.

Bên cạnh đó, tình trạng thiếu container cục bộ cũng đã bắt đầu xuất hiện, không chỉ ở Trung Quốc hay Việt Nam mà còn ở các nước khác trong khu vực như: Indonesia, Thái Lan hay Malaysia. Dù vậy, theo đánh giá của Bộ Công Thương và Cục Hàng hải, đường thủy Việt Nam, tình trạng thiếu container ở Việt Nam hiện chưa phổ biến. Một số nơi có ghi nhận khó khăn nhưng chưa đến mức nghiêm trọng như trong thời kỳ cao điểm dịch COVID-19.

Ngoài ra, tình hình địa chính trị tại Trung Đông, nhất là căng thẳng giữa Israel và Iran, cũng đang ảnh hưởng đến hoạt động vận tải quốc tế. Khu vực này bao gồm nhiều eo biển và tuyến vận tải chiến lược như: Eo biển Hormuz, kênh đào Suez. Trong trường hợp tàu vận tải phải tránh khu vực này và đi vòng qua châu Phi, chi phí vận chuyển sẽ tiếp tục gia tăng, ảnh hưởng đến chi phí xuất khẩu sang châu Âu và bờ Đông Hoa Kỳ.

Do đó, doanh nghiệp cần cập nhật tình hình để phối hợp với đối tác nhập khẩu hoặc xuất khẩu. Đồng thời, cần cẩn trọng hơn trong việc ký kết hợp đồng liên quan đến vận chuyển, logistics và giao nhận hàng hóa nhằm hạn chế rủi ro, nhất là trong bối cảnh xảy ra các tình huống bất thường như tàu đến chậm hoặc bị ảnh hưởng bởi xung đột.

Liên quan đến việc triển khai Chiến lược xuất nhập khẩu thời kỳ 2021 - 2030, ông Trần Thanh Hải cho biết, dù mới đi được nửa chặng đường, nhưng các chỉ số hiện tại đều cho thấy kết quả khả quan, từ kim ngạch đến tốc độ tăng trưởng, sự mở rộng thị trường và nhóm mặt hàng xuất khẩu. Tuy nhiên, chiến lược cũng bộc lộ một số điểm cần cải thiện.

Trước hết là sự mất cân đối giữa xuất khẩu và nhập khẩu ở một số thị trường trọng điểm. Chẳng hạn, Việt Nam đang có mức nhập siêu lớn với Trung Quốc, trong khi lại xuất siêu lớn sang thị trường Hoa Kỳ và EU. Bởi việc duy trì cán cân thương mại hợp lý, cân bằng là yếu tố cần được chú trọng trong thời gian tới.

Hơn nữa, cần nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng trong sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam. Điều này không chỉ giúp gia tăng giá trị sản phẩm mà còn tạo thuận lợi cho minh bạch hóa và đáp ứng yêu cầu từ thị trường quốc tế về truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn chất lượng.

"Bộ Công Thương sẽ tiếp tục theo dõi, rà soát việc thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu giai đoạn 2021 - 2030. Trong trường hợp cần thiết, Bộ sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ để có điều chỉnh phù hợp với bối cảnh thực tế và xu hướng thị trường", ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh.

Xung quanh vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, theo quy định, cứ 5 năm một lần cần tổ chức sơ kết việc triển khai chiến lược. Hiện tại, Bộ Công Thương đã giao Cục Xuất nhập khẩu tiến hành rà soát và đánh giá toàn diện để xác định xem có cần điều chỉnh, bổ sung nội dung nào không. Nếu có, Bộ Công Thương sẽ lấy ý kiến của các cơ quan liên quan để đề xuất điều chỉnh kịp thời.