Trao quyền chủ động nhiều hơn cho người nộp thuế

Đây cũng là nội dung được các chuyên gia, doanh nghiệp trao đổi tại Hội thảo lấy ý kiến về định hướng xây dựng chính sách của Luật Quản lý thuế (thay thế) do Cục Thuế tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, ngày 1/8.

Ông Mai Xuân Thành, Cục trưởng Cục Thuế thông tin, sau hơn 5 năm thực hiện, Luật Quản lý thuế năm 2019 là cơ sở pháp lý quan trọng và có phạm vi tác động trên cả nước đối với toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh của các tổ chức, cá nhân. Thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội với những biến đổi nhanh chóng, đặc biệt là sự bùng nổ của nền kinh tế số với những loại hình kinh doanh mới, xu thế số hóa giao dịch, yêu cầu chuyển đổi số quốc gia, yêu cầu cải cách cắt giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế đã đặt ra yêu cầu phải sửa đổi Luật Quản lý thuế một cách toàn diện.

Định hướng sửa đổi Luật Quản lý thuế lần này tập trung vào chuyển đổi số, hiện đại hóa và ứng dụng công nghệ trong quản lý thuế; Tăng cường quản lý đối với các mô hình kinh tế mới; cải cách triệt để công tác quản lý thuế, chuyển từ tư duy “quản lý” sang “phục vụ”, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ. Thúc đẩy sự tuân thủ tự nguyện trên cơ sở phân loại mức độ tuân thủ pháp luật và mức độ rủi ro của người nộp thuế; đẩy mạnh cắt giảm thủ tục hành chính; tăng cường quản lý chống thất thu thuế.

Bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, Trưởng Ban Chính sách, thuế quốc tế Cục Thuế cho biết thêm, Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 sau hơn 5 năm thực hiện đã bộc lộ một số bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, chuyển đổi số và chưa đồng bộ với nhiều luật chuyên ngành đã sửa đổi. Trong bối cảnh Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng về tinh giản bộ máy hành chính, phát triển khoa học công nghệ, phát triển kinh tế tư nhân…việc sửa đổi toàn diện Luật là cần thiết nhằm hoàn thiện mô hình tổ chức bộ máy quản lý thuế, tạo hành lang pháp lý cho chuyển đổi số, quản lý hiệu quả các mô hình kinh tế mới như tài sản số, fintech, thương mại điện tử; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp và chống thất thu thuế.

Để đảm bảo Luật mới được ban hành có ý nghĩa thực chất, đi vào thực tiễn, khắc phục tồn tại, hạn chế của Luật hiện hành, dự kiến Luật Quản lý thuế được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung theo 8 nhóm chính sách gồm: Phân loại và quản lý người nộp thuế; Quản lý thuế theo chức năng; Hợp tác quốc tế về thuế, quản lý thuế quốc tế; quản lý rủi ro và tuân thủ trong quản lý thuế; Quyền và nghĩa vụ các bên liên quan trong quản lý thuế; Khiếu nại, tố cáo, giải quyết tranh chấp; xử lý vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế; Ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản lý thuế.

Góp ý vào dự thảo Luật Quản lý thuế, ông Trần Quốc Thắng, Phó Tổng Giám đốc Deloitte Việt cho rằng, nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu, rộng vào kinh tế toàn cầu, đòi hỏi phải tương thích với các chuẩn mực quốc tế về thuế, nhất là với các cam kết thương mại tự do (FTA), tiêu chuẩn quản lý thuế của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và số tổ chức quốc tế khác. Theo đó, hoạt động kinh doanh số, thương mại điện tử, đa quốc gia ngày càng phát triển, đòi hỏi một cơ chế đổi mới quản lý kê khai và nộp thuế theo hướng hiện đại và hiệu quả cho cả cơ quan thuế và người nộp thuế. Một số quy định về thủ tục hành chính, khai bổ sung hồ sơ thuế nên được sửa đổi, bổ sung theo hướng tiện lợi và nhanh chóng để hỗ trợ nhiều hơn cho người nộp thuế.

Doanh nghiệp kỳ vọng các quy định pháp luật về quản lý thuế ngày càng chi tiết, rõ ràng hơn, có tính thực thi cao, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp nhưng cũng đảm bảo không làm tăng gánh nặng hoặc chi phí tuân thủ không cần thiết. Bên cạnh đó, với tốc độ phát triển số hoá và công nghệ thông tin sẽ giúp cơ quan thuế và doanh nghiệp quản lý thông tin kê khai, kiểm tra thuế nhanh chóng tiện lợi hơn, nhưng cũng cần đảm bảo các yếu tố bảo mật thông tin hợp pháp của doanh nghiệp giảm thiểu các rủi ro về sản xuất kinh doanh.

Trên cơ sở đó, ông Trần Quốc Thắng đề xuất, Luật Quản lý thuế cần quy định chi tiết hơn việc khai bổ sung hồ sơ khai thuế,  bổ sung quy định cho phép doanh nghiệp được kê khai điều chỉnh đối với trường hợp khai bổ sung làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được khấu trừ, tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn… Ngoài ra, người nộp thuế cần được tuyên truyền về các thay đổi này để chủ động rà soát hồ sơ khai thuế, nâng cao ý thức tuân thủ trong hoạt động kê khai, chủ động kiểm tra nội bộ để phát hiện sai sót sớm.

Luật Quản lý thuế cũng cần làm rõ hơn cơ sở ấn định thuế đối với trường hợp vi phạm pháp luật về thuế để người nộp thuế hiểu rõ trách nhiệm, nghĩa vụ tuân thủ; đồng thời, chuẩn bị tốt hồ sơ, số liệu khi có phát sinh các tình huống bị ấn định thuế. Doanh nghiệp cũng kiến nghị cơ quan thuế rút ngắn và minh bạch quy trình giải quyết thủ tục, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người nộp thuế.

Ông Nguyễn Văn Đức, Phó trưởng phòng Pháp chế Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam chi nhánh TP Hồ Chí Minh (VCCIHCM) nêu thực tế: khảo sát của VCCI gần đây cho thấy chỉ 11% hộ kinh doanh hiểu rõ nghĩa vụ thuế, 68% số hộ hiểu chưa rõ, 21% chưa hiểu; 51% số hộ kinh doanh chưa được hướng dẫn thực hiện nghĩa vụ thuế. Với những thay đổi về chính sách thuế gần đây, 66% số hộ kinh doanh dự báo chi phí tăng, 56% hộ dự báo doanh thu giảm, 64% dự báo lợi nhuận giảm; 63% dự kiến giảm quy mô, 23% số hộ sẽ tạm ngừng kinh doanh nếu khó khăn kéo dài. Đặc biệt, nhóm hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng là nhóm lo ngại nhiều nhất đối với chính sách thu thuế dựa trên doanh thu.

Do đó, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam kiến nghị, cơ quan thuế quy định rõ thời gian chuyển tiếp tối thiểu 1 năm và không xử phạt giai đoạn đầu để hộ kinh doanh kịp chuẩn bị. Nâng ngưỡng áp dụng hoá đơn điện tử kết nối cơ quan thuế từ 1 tỷ đồng lên 2–3 tỷ đồng/năm, phù hợp với thực tiễn. Cho phép hộ bán lẻ nhỏ (tạp hóa, quán ăn) sử dụng hóa đơn đơn giản, không bắt buộc kết nối ngay. Có cơ chế miễn/giảm thuế 6 –12 tháng đầu và hỗ trợ phần mềm, máy tính tiền giá rẻ, đặc biệt cho nhóm hộ dễ bị tổn thương.

Bà Nguyễn Thu Hường, Bộ phận giải quyết tranh chấp và bất đồng về thuế, Công ty KPMG Việt Nam chia sẻ, thực tiễn quá trình giải quyết một hồ sơ hoàn thuế mất rất nhiều thời gian, doanh nghiệp không xác định được thời điểm nhận hoàn thuế. Việc này ảnh hưởng rất lớn đến dòng tiền, kế hoạch hoạt động của doanh nghiệp.Với xu hướng ứng dụng số hoá, cơ quan thuế cần đẩy mạnh sử dụng công nghệ cho việc khai hồ sơ hoàn thuế trong thời gian tới.

“Người nộp thuế cần hành lang pháp lý minh bạch, rõ ràng và cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật. Tuy nhiên, không có nghĩa sẽ buông lỏng quản lý, cơ quan thuế vẫn phải có chế tài xử lý các đối tượng không tuân thủ pháp luật nhằm đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, cạnh tranh lành mạnh”, bà Nguyễn Thu Hường nêu góc nhìn.