Trợ thủ của lính truyền tải

Đứng dưới vị trí cột 166 trên tuyến đường dây 220 kV Pleiku 2 - Phước An (Gia Lai) nhìn lên, tôi thoáng e ngại vì đoạn đường để lên tới cột điện. Rừng thông bao phủ che khuất tầm mắt, những lùm cây cao ngang tới bụng. Từng đoạn dốc đứng, trơn trượt với đầy đất đỏ vùng Tây Nguyên ngậm nước sau trận mưa đêm qua như trực chờ sạt xuống. Đây là một trong những vị trí xung yếu, có nguy cơ sạt trượt mà những người công nhân truyền tải điện Gia Lai phải thường xuyên kiểm tra.

Đưa chúng tôi đi dọc tuyến đường dây 220 kV Pleiku 2 - Phước An, anh Hồ Minh Tâm, thuộc Đội Truyền tải điện Biển Hồ - Truyền tải điện Gia Lai (Công ty Truyền tải điện 3) có thể kể chi tiết về địa hình của từng vị trí cột điện như lòng bàn tay. Trải qua gần 100 km từ trung tâm của đội, vị trí 166 được coi là vị trí dễ tiếp cận nhất nhưng lại cũng là đoạn xung yếu, sông suối chảy qua và dễ xảy ra sạt đất.

Thành thạo vượt qua những đoạn dốc, anh Tâm kể với chúng tôi: "Vài năm trước, anh em lên tuyến để kiểm tra, xử lý đường dây rất vất vả vì phải vượt đường xa, còn leo đồi núi, chưa kể mưa bão, trơn trượt là bình thường. Nhiều vị trí phải đi bộ 3-4 tiếng đồng hồ mới tới. Riết thành quen. Nhưng tới nay thì đỡ hơn nhiều, vì tụi anh có trợ thủ rồi", Anh Tâm nói và chỉ cho chúng tôi xem thiết bị bay không người lái (UAV) mang bên người. 

Thiết bị bay UAV được triển khai tại PTC3 và các đơn vị tuyến dưới từ năm 2020 nhằm giúp nhanh chóng kiểm tra phát hiện các hư hỏng, bất thường trên đường dây, cùng đó là quan sát các điểm xung yếu để kịp thời xử lý.

Công ty PTC3 đang quản lý vận hành 2.338 km đường dây 500kV; 3.431 km đường dây 220kV; 06 trạm biến áp 500kV và 18 trạm biến áp 220kV trên địa bàn 9 tỉnh, thành phố khu vực Nam miền Trung và Tây Nguyên.

Lưới điện do PTC3 quản lý vận hành trải dài từ vùng địa hình bán sơn địa ở phía Đông như các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận đến vùng đồi núi cao ở khu vực Tây Nguyên (các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng), nhiều vị trí cột nằm ở khu vực thung lũng rất sâu, nhiều khoảng cột dài vượt qua các thũng lũng, có khoảng vượt dài hơn 1,3 km, khoảng cách từ đất đến dây dẫn hàng trăm mét.

Trước đây, để kiểm tra một vị trí cột, công nhân điện sẽ phải tiếp cận từng vị trí, sau đó tiến hành leo cột để kiểm tra. Công việc này tốn nhiều sức lực, thời gian và nguy cơ mất an toàn… nhưng vẫn không thể đảm bảo kiểm soát hết hiện trạng trụ, phụ kiện trên cột, dây dẫn ... Do vậy, một tổ công nhân truyền tải điện một ngày chỉ có thể đi 2-3 vị trí trên tuyến đường dây. Nhưng nay, công việc này dễ dàng hơn, việc kiểm tra định kỳ cũng như tìm kiếm khi có sự cố xảy ra được nhanh chóng và chính xác hơn khi dùng UAV, đặc biệt với những cột điện trên cao, khó khăn di chuyển và nhiều điểm hư hỏng không thể nhìn bằng mắt thường.

Ông Đỗ Trường Sơn, Đội trưởng Đội Truyền tải điện Biển Hồ cho hay, công tác kiểm tra, giám sát dây dẫn, mối nối, khung định vị, phụ kiện... tại những cung đoạn trên địa bàn rất khó khăn do địa hình, việc sử dụng ống nhòm, máy ảnh, máy quay phim sẽ không hiệu quả.

"Từ khi có UAV, anh em công nhân giảm vất vả, hiệu quả công việc tốt hơn nhờ nhanh chóng phát hiện các hư hỏng, bất thường trên lưới điện. Đặc biệt với các khoảng dây vượt sông, vượt thung lũng mà khó tiếp cận. UAV như một trợ thủ đắc lực, hỗ trợ rất lớn cho người công nhân truyền tải", ông Sơn chia sẻ.

Theo chỉ đạo của Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia về ứng dụng trí tuệ nhân tạo; triển khai  toàn diện UAV trong quản lý và vận hành đường dây, toàn bộ các đội truyền tải trong PTC3 đã thực hiện 100% ứng dụng thiết bị này để hỗ trợ trong kiểm tra định kỳ, cũng như kiểm tra tìm kiếm khi có sự cố xảy ra. 

Ông Huỳnh Quang Thịnh, Trưởng phòng kỹ thuật PTC3 cho hay, những lợi ích mang lại của Thiết bị bay trong kiểm tra, vận hành đường dây là rất lớn. Hiện tại, để tiếp tục đẩy mạnh công nghệ, PTC3 đã triển khai lập đường bay tự động hoàn toàn cho 3 đội truyền tải Krông Buk, Phan Thiết và Bảo Lộc.

"Việc lập đường bay tự động, sau khi thử nghiệm mẫu thì chúng tôi đánh giá rất hiệu quả. Trước đây, người công nhân phải đến hiện trưởng để điều khiển thiết bị bay, đòi hỏi người công nhân phải có kỹ năng cao, mất nhiều thời gian hơn để điều khiển thiết bị. Nhưng khi thiết lập đường bay tự động thì người công nhân chỉ cần bấm nút khởi động là thiết bị sẽ hoàn toàn bay theo lộ trình kiểm tra đặt trước để kiểm tra cột, dây dẫn và tự động phát hiện các hư hỏng bất thường có thể xảy ra sự cố trên lưới truyền tải. Toàn bộ thông tin được đưa về trung tâm xử lý hình ảnh, nhận diện bằng trí tuệ nhân tạo thay cho bằng mắt thường của người công nhân như trước", ông Thịnh nói.

Dự kiến đến hết năm nay, việc quét dựng bản đồ 3D và tạo đường bay tự động của công ty sẽ được hoàn thành và ứng dụng rộng rãi. PTC3 sẽ tiếp tục triển khai bay tự động trên hơn 5.000 km đường dây của lưới điện quản lý. Trong quý IV/2023 này, đơn vị này sẽ hoàn thành thiết lập toàn bộ đường bay tự động tại 9 đơn vị truyền tải điện khu vực và 21 đội truyền tải. Sang quý I/2024, PTC3 sẽ đưa vào vận hành toàn bộ đường bay tự động này…