Trung Quốc chạy đua nhập khẩu nông sản Mỹ

Nông dân thu hoạch đậu tương tại bang Iowa, Mỹ. Ảnh: EPA-EFE/TTXVN

Đã gần bảy tháng trôi qua, bất chấp dịch COVID-19, mục tiêu nhập khẩu lượng nông sản Mỹ trị giá 36,5 tỷ USD đầy tham vọng của Trung Quốc trong năm nay có thể không nằm ngoài tầm với. Nhưng giới quan sát cho biết để đạt mục tiêu này, Bắc Kinh sẽ phải tăng tốc mua vào.
* Bối cảnh nhiều thách thức
Tính từ đầu năm đến cuối tháng 5/2020, lượng nhập khẩu hàng nông sản Mỹ của Trung Quốc thấp hơn mức ghi nhận cùng kỳ năm 2017 thay vì tăng 50% như kỳ vọng cần đạt để đáp ứng mục tiêu đề ra.

Dù các đơn đặt hàng đậu tương – mặt hàng nông sản chính mà Trung Quốc nhập khẩu từ Mỹ đã bắt đầu tăng, Bắc Kinh vẫn cần đẩy nhanh tiến độ và khối lượng mua lên mức cao hơn nữa.
Thêm vào đó, giới phân tích cũng tỏ ra quan ngại rằng tình trạng “nguội lạnh” trong quan hệ Mỹ - Trung, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp diễn ra vào tháng 11, một đại dịch toàn cầu và câu hỏi về việc Trung Quốc thực sự cần bao nhiêu đậu tương sẽ tác động khá lớn tới hoạt động mua nông sản của nước này.
Ông John Payne, nhà môi giới hàng hóa kỳ hạn và quyền chọn cấp cao tại công ty tư vấn đầu tư Daniels Trading, cho hay ông hầu như không tin rằng Bắc Kinh sẽ đạt được mục tiêu của họ trong năm nay.

Ông cho rằng trong một môi trường kinh tế toàn cầu bình thường hơn thì có thể. Nhưng dịch COVID-19 đã làm xáo trộn điều đó.
Bắc Kinh và Washington đã ký Thỏa thuận thương mại Giai đoạn 1 vào tháng 1/2020 sau hai năm tranh cãi, vốn đã khiến thị trường mua nông sản lớn nhất của Mỹ cắt giảm sâu nhập khẩu.

Các nhà phân tích tại thời điểm đó bày tỏ sự dè dặt về mục tiêu mua lượng nông sản Mỹ trị giá cao hơn tới 25% so với con số kỷ lục 29 tỷ USD ghi nhận hồi năm 2013 của Trung Quốc.
Việc các công ty Trung Quốc tăng cường mua một loạt nông sản Mỹ và ký kết nhiều thỏa thuận có giá trị kỷ lục về nhập khẩu ngô và thịt đã khiến một số người tỏ ra lạc quan hơn.

Ông Dan Basse, Chủ tịch Công ty nghiên cứu thị trường nông sản AgResource Co, cho biết thực tế hoạt động mua nông sản Mỹ của Trung Quốc đã tăng và có thể đạt mức cao hơn nếu xu hướng này tiếp diễn.
Tuy nhiên, vấn đề là sự gia tăng trên phải liên tục và kéo dài.
* Đậu tương sẽ “tỏa sáng”?
Giới quan sát cho hay khả năng Trung Quốc đạt được mụa tiêu hay không sẽ rõ ràng hơn trong vài tháng tới. Đậu tương thường chiếm khoảng một nửa lượng nông sản mà Trung Quốc nhập khẩu từ Mỹ và phần lớn lượng mua diễn ra trong ba tháng cuối năm, khi nguồn cung từ Brazil cạn.
Sau một khởi đầu chậm chạp, các nhà nhập khẩu Trung Quốc đã đặt lượng đậu tương trị giá hơn 2,5 tỷ USD từ các nông dân Mỹ chỉ trong tám tuần qua.
Ông John Baize, Chủ tịch của công ty tư vấn John C. Baize & Associates, cho biết hoạt động xuất đậu tương sang Trung Quốc có thể sẽ tăng tốc trong thời gian tới. Ông cho rằng quá trình này xảy ra khá sớm bởi lẽ phía Brazil sắp bán hết lượng đậu tương của họ.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Trung Quốc có duy trì đà mua vào này trong năm tháng tới hay không, sau khi các công ty chế biến của họ trước đó đã mua lượng đậu tương cao kỷ lục từ Brazil.
Nhu cầu cũng sẽ phụ thuộc vào đà phục hồi của ngành chăn nuôi Trung Quốc sau khi dịch tả lợn châu Phi đã giết chết hàng trăm triệu con lợn ở nước này, qua đó làm giảm nhu cầu về thức ăn chăn nuôi.
Theo tính toán của hãng tin Reuters, để đậu tương chiếm một nửa mức mục tiêu 36,5 tỷ USD nhập khẩu nông sản từ Mỹ, phía Trung Quốc sẽ phải chi trung bình 2,8 tỷ USD mỗi tháng từ tháng 7 -12 để nhập khẩu mặt hàng này. Song tốc độ mua này chưa bao giờ duy trì được trong hơn hai tháng liên tiếp. Nếu có thì chỉ diễn ra trong quý IV của năm với lần gần đây nhất là vào năm 2016.
Giá hàng hóa giảm do đại dịch COVID-19 cũng gây thêm khó khăn cho Bắc Kinh khi thỏa thuận cũng đi kèm với giá trị nhập khẩu. Giá đậu tương năm nay trung bình thấp hơn khoảng 10% so với cùng kỳ năm 2016.
* Các mặt hàng khác có thuận lợi hơn?
Giới quan sát cho rằng ngoài đậu tương, hoạt động thu mua các loại nông sản khác từ Mỹ có thể khó giữ được quỹ đạo mạnh mẽ ban đầu của chúng.
Các công ty Trung Quốc đã mua lượng ngô trị giá hơn 500 triệu USD trong nửa đầu tháng Bảy này. Nhưng các nhà nhập khẩu được cho là đã đáp ứng gần hết hạn ngạch nhập khẩu và chính nước này sẽ bắt đầu vụ thu hoạch ngô từ tháng Chín tới.
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), các công ty Trung Quốc cũng đã chi số tiền kỷ lục cho nhập khẩu thịt, bao gồm hơn 1,2 tỷ USD cho thịt lợn. Song nhìn chung, khoản chi của phía Trung Quốc cho nhập khẩu thịt từ Mỹ vẫn tương đối nhỏ.
Số liệu mới nhất cho thấy tổng giá trị nhập khẩu nông sản Mỹ của Trung Quốc tính từ đầu năm tới tháng 5/2020 đạt 6 tỷ USD - chỉ tăng 9,1% so với cùng kỳ năm 2019 và thấp hơn 31% so với năm 2017.
Những số liệu này đã làm người nông dân Mỹ khá thất vọng.
Một nông dân tại North Dakota cho hay ông đánh giá cao việc phía Trung Quốc đã tiến hành nhiều giao dịch thu mua gần đây. Nhưng với việc hai nước lần lượt đóng cửa các lãnh sự quán cùng các vấn đề liên quan tới Hong Kong, quan hệ Mỹ – Trung nhiều khả năng sẽ trở nên tồi tệ hơn.
Trong khi đó, tính toán của Reuters ước tính Trung Quốc sẽ cần mua tới 25 tỷ USD hàng nông sản Mỹ trong sáu tháng cuối năm 2020 để đáp ứng mục tiêu đề ra – một con số quá “khủng” .
*Quyết tâm của Trung Quốc
Theo các nhà phân tích, Trung Quốc có thể không bị coi là vi phạm thỏa thuận nếu bỏ lỡ mục tiêu đề ra do tác động của dịch viêm đường hô hấp COVID-19. Thỏa thuận này cho phép các bên linh hoạt trong trường hợp xảy ra "một thảm họa tự nhiên hoặc sự kiện không lường trước được".
Dù vậy, yếu tố chính trị sẽ đóng vai trò khá lớn để thúc đẩy quyết tâm của Trung Quốc.
Với mối quan hệ song phương đang rối loạn, Bắc Kinh sẽ muốn tránh biến mình thành mục tiêu cho những lời chỉ trích từ Tổng thống Donald Trump trong chiến dịch tranh cử một khi nước này không thực hiện các giao dịch mua bán nông sản quy mô lớn.
Một nhà máy nghiền đậu tương tại Trung Quốc cho hay khối lượng mua đậu tương cuối cùng của của Trung Quốc có thể sẽ phụ thuộc vào việc liệu Bắc Kinh có muốn bổ sung cho kho dự trữ Chính phủ hay không.

Công ty này cho hay nhìn chung, các nhà sản xuất Trung Quốc thường cần 7-8 triệu tấn đậu tương mỗi tháng. Nhưng với kho dự trữ của Chính phủ thì lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.
Trong khi đó, các nguồn tin khác tại Trung Quốc cho biết Chính phủ nước này sẽ muốn tránh thiệt hại về mặt uy tín trên trường quốc tế khi không đáp ứng các cam kết dù họ có thể./.