Việt Nam sẽ có một diện mạo mới trong làn sóng AI và bán dẫn

Việt Nam đang huy động sự tham gia của toàn xã hội vào các hoạt động chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ cao vào cuộc sống. Giám đốc công nghệ của Nvidia dự báo, quy mô ngành AI Việt Nam sẽ đạt 1,5 tỷ USD trong 10 năm tới, đây là kết của của các chính sách hiệu quả mà Việt Nam đang thực hiện. Việt Nam sẽ trở thành điểm đến đáng tin cậy, đối tác chiến lược lâu dài và là trung tâm đổi mới sáng tạo không ngừng khát khao, không ngừng vươn lên.

Trong bối cảnh cách mạng công nghệ số bùng nổ, định hình lại mọi mặt của nền kinh tế toàn cầu, Việt Nam đặt mục tiêu chủ động phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo nhằm nắm bắt xu hướng công nghệ của thế giới, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận các công nghệ mới; đồng thời khẳng định vị thế Việt Nam là điểm đến tiềm năng của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo thế giới.

Tại Nghị quyết số 57-NQ/TW (Nghị quyết 57) ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; trong đó, đã đặt ra mục tiêu nâng trình độ, năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp đạt mức trên trung bình của thế giới; một số lĩnh vực khoa học, công nghệ đạt trình độ quốc tế. Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, trung tâm phát triển một số ngành, lĩnh vực công nghiệp công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế.

Bên cạnh đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; trong đó, có những cơ chế, chính sách đột phá để phát triển ngành bán dẫn và AI tại Việt Nam.

Cùng với đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 182/2024/NĐ-CP quy định việc thành lập và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư với nhiều chính sách hỗ trợ đột phá được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao.

Ông Christopher Nguyễn, nhà sáng lập và CEO của Aitomatic cho biết, trong vòng hơn 1 năm qua, Việt Nam đang đi qua giai đoạn chuyển đổi lớn được thể hiện qua việc đổi mới tư duy quản lý, ban hành nhiều chính sách lớn như Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

“Chúng tôi tin rằng, Việt Nam có thể trở thành người xây cầu. Với lợi thế địa chính trị, có tinh thần lạc quan về AI và khả năng kết nối các hệ sinh thái, Việt Nam có thể tạo ra hệ sinh thái lớn bao gồm các doanh nghiệp, đội ngũ các nhà khoa học. Từ các điều kiện như vậy, Việt Nam trở thành hub phát triển AI, là nơi cung cấp nhân lực có kỹ thuật, tạo ra cơ sở hạ tầng AI có khả năng tiếp cận”, ông Christopher Nguyễn nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS Lê Viết Quốc - một trong những chuyên gia hàng đầu về trí tuệ nhân tạo và học sâu tại Google khẳng định, làm gì cũng cần có người giỏi và lợi thế của Việt Nam là tiềm lực tốt về con người, nhất là các ngành học STEM.

Ở khu vực châu Á, trong những quốc gia cạnh tranh về nguồn lực con người với Việt Nam thì chỉ có Ấn Độ là cạnh tranh lớn nhất. Nếu thay đổi tiềm lực con người, Việt Nam có thể gia nhập “cuộc chơi” AI, bán dẫn - hai lĩnh vực được coi là “trái tim” của công nghệ hiện đại và là nền tảng cho nền kinh tế số.

Với nền tảng tốt sẵn có, theo TS Lê Viết Quốc, sự thay đổi cần thực hiện là cải thiện chất lượng giáo dục đại học và sau đại học, phát triển các viện nghiên cứu để tạo “sân chơi” cho các nhân tài trong nước.

Từ góc độ doanh nghiệp đang tham gia tích cực vào phát triển công nghệ mới và đào tạo nhân sự, Chủ tịch tập đoàn FPT Trương Gia Bình cho biết, Việt Nam đang có 1 triệu kỹ sư công nghệ thông tin. Một nửa trong số đó là kỹ sư phần mềm có thể chuyển đổi qua AI và đang hướng tới việc chuyển đổi thành 1 triệu chuyên gia AI.

Trong mục tiêu đào tạo 1 triệu nhân lực AI của Việt Nam, FPT cam kết chuyển đổi, đào tạo năng lực AI cho 500.000 người. Kỹ sư FPT thời gian qua ngày đêm học tập, nhận được gần một vạn chứng chỉ Nvidia. FPT cam kết đến năm 2030 đào tạo 5.000 người và hiện đã có 1.600 sinh viên theo học ngành bán dẫn.

Cùng với FPT, thời gian qua, hơn chục trường đại học hàng đầu đã nhanh chóng mở chương trình đào tạo về AI, bán dẫn để chuẩn bị sẵn lực lượng cho thế hệ chuyên gia hòa mình vào dòng chảy công nghệ toàn cầu. Đây là một mỏ vàng chờ các doanh nghiệp quốc tế đến khai thác.

Ông Trương Gia Bình khẳng định, FPT đang nỗ lực cùng Việt Nam xây dựng hạ tầng AI tiên tiến. Tập đoàn đặt mục tiêu mở rộng quy mô lên 5 nhà máy AI trên toàn cầu vào năm 2030, góp phần đưa Việt Nam trở thành trung tâm AI quan trọng của khu vực và thế giới.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm cho biết, các đối tác, các chủ thể trong hệ sinh thái bán dẫn và trí tuệ nhân tạo – từ các tập đoàn công nghệ hàng đầu trên thế giới, đến các viện nghiên cứu, trường đại học, quỹ đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước – hãy cùng nhau hợp tác chặt chẽ hơn nữa, để cùng tiến xa hơn và cùng đưa Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu.

Nhằm đảm bảo nguồn lực cho khoa học công nghệ, mới đây, tại Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, toán chi ngân sách đã bố trí 2% với 51.000 tỷ đồng cho khoa học công nghệ. Hiện còn 1% chi thường xuyên nữa, Bộ Tài chính đang thu xếp, trước mắt là từ quỹ dự phòng.

Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đề nghị các bộ, ngành, địa phương đã có nguồn chi cho khoa học công nghệ, đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số có đề xuất với Bộ Khoa học công nghệ, Bộ Tài chính để bổ sung ngay. Đối với nguồn chi dự toán năm 2026, Bộ Tài chính sẽ triển khai theo chỉ đạo của Ban chỉ đạo Trung ương.

Về tháo gỡ thể chế, quy trình thủ tục chi cho nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Khoa học và Công nghệ, tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội ban hành nghị quyết về tháo gỡ cơ chế vướng mắc cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Hiện nay, hai bộ đang phối hợp để sớm tham mưu ban hành nghị định hướng dẫn, dự kiến trong tháng này.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo Nghị quyết 193 và theo dự thảo hướng dẫn, tất cả các vướng mắc, từ bố trí kinh phí, dự toán, phân bổ giải ngân, thanh quyết toán… đã tháo gỡ căn bản. Cơ chế đã mở và tiệm cận với hình thức tạo thuận lợi. Vì vậy, khi nghị định hướng dẫn được ban hành, chắc chắn quy trình chi cho nghiên cứu khoa học công nghệ được tháo gỡ hoàn toàn.

Cùng với đó, Bộ Tài chính cũng đang rà soát tổng thể các vướng mắc, điểm nghẽn về thể chế, để trình và sửa đổi, bổ sung cho phù hợp thực tiễn. Hiện nay, qua rà soát, Bộ Tài chính đang phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ trình một dự án luật sửa nhiều luật, ngay trong kỳ họp Quốc hội tới.

“Cũng trong tháng 5 này, Bộ Tài chính cũng sẽ đề xuất và trình Quốc hội sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước. Như vậy, các vấn đề liên quan đến thể chế chi cho khoa học công nghệ cơ bản đã tháo gỡ”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.