VNG và hành trình đi tìm giấc mơ Mỹ

* Từ phòng chơi game tới kỳ lân đầu tiên Việt Nam

VNG bắt đầu với tên gọi Vinagame vào năm 2004. Ở thời điểm hiện tại, VNG hoạt động trong đa dạng các loại hình dịch vụ internet hơn là gói gọn trong mảng game như ban đầu.

"Nguồn gốc" của Vinagame đến từ tình yêu của ông Lê Hồng Minh, CEO và Chủ tịch VNG, với game. "Tôi sinh năm 1977 và game được giới thiệu vào Việt Nam vào năm 1992, khi tôi 15 tuổi. Tôi cực kỳ mê các trò chơi trê máy tính", ông Minh nói với Tech in Asia. "Lý do tôi sáng lập VNG vào năm 2004 là muốn sở hữu một công ty game. Đó là lý do ban đầu".

Đam mê game không biến ông Minh thành một nhà phát triển game hay một hoạ sỹ. Thay vào đó, ông Minh theo học chuyên ngành Tài chính Ngân hàng của Đại học Monash (Australia).

Chủ tịch VNG, Lê Hồng Minh

Khi trở về Việt Nam vào năm 2001, ông đầu quân cho quỹ đầu tư VinaCapital. Thế nhưng, niềm đam mê cho game của ông Minh không hề mất đi ngay cả khi ông bắt đầu bước vào thế giới làm việc chuyên nghiệp. Thay vào đó, nó thậm chí thôi thúc mãnh liệt hơn.

"Tôi đã đến World Cybergames tại Hàn Quốc năm 2002. Và khi trở về Việt Nam, tôi và một vài người bạn đã mở một quán cà phê internet vào đầu năm 2003 chỉ để chơi game và có một dự án kinh doanh nhỏ", ông nói. "Vì thế, công việc ban ngày của tôi là một chuyên viên ngân hàng đầu tư và công việc tay trái là chủ một quán cà phê internet. Đó là câu chuyện khởi nghiệp của tôi. Tôi không ngồi văn phòng và đột nhiên dựng lên VNG".

Các quán cà phê internet cực kỳ phổ biến ở Việt Nam thời điểm đó. Một số trò chơi trên mạng LAN ở quán cà phê internet của ông Minh, Gamezone, rất phổ biến như Counterstrike, Red Alert, Starcraft, và Warcraft. Bên cạnh đó, một số trò chơi trên nền web như MU Global cũng nhận được tiếng vang trên toàn thế giới, song lại chỉ có ngôn ngữ Tiếng Anh.

Vì thế, ông Minh cho rằng cơ hội vàng nằm ở việc phát hành MU Global bằng Tiếng Việt. Ông đến Hàn Quốc để đàm phán nhượng quyền trò chơi song không thành công. Về lại Việt Nam, ông Minh cố gắng tìm kiếm các phương án thay thế khác và Trung Quốc là thị trường được chọn.

Thời điểm đó, Kingsoft, một công ty phần mềm Trung Quốc, có trò chơi rất nổi tiếng là Swordsman Online. Ông Minh, vốn không nói được tiếng Trung, đã đến Trung Quốc để gặp Lei Jun và đội ngũ Kingsoft với hy vọng có thể thuyết phục nhượng quyền và ông đã thành công.

"Họ biết chúng tôi chỉ là một công ty nhỏ nhưng rất hỗ trợ. Chúng tôi ký thoả thuận và phần còn lại là nỗ lực hết mình. Trò chơi mà chúng tôi được nhượng quyền từ Kingsoft, 6 tháng sau, trở thành một bom tấn ở Việt Nam", ông Minh nhớ lại.

Thực tế, Swordsman Online (Võ Lâm Truyền Kỳ) có 1 triệu người chơi sau một thời gian ngắn sau khi phát hành ở Việt Nam vào năm 2005. Cùng năm, VNG cũng nhận được dòng vốn đầu tư đầu tiên từ IDG Ventures. Ông Minh thừa nhận VNG đã rất may mắn khi có lãi ngay từ năm đầu.

Thành công của Võ Lâm Truyền Kỳ đưa VNG vào hàng nhà phát hành game lớn tại Việt Nam. Năm 2018, VNG ước tính có khoảng 35% thị phần game PC và 50% thị phần game di động tại Việt Nam.

Cùng Garena (SEA) và Gamota (Appota), VNG liên tục có mặt trong top 3 nhà phát hành game lớn nhất Việt Nam. Thể loại trò chơi nhập vai trực tuyến nhiều người chơi (MMORPG) và game bắn súng là hai thế mạnh của VNG. Dù vậy, VNG cũng đã mở rộng sang xuất bản một số trò chơi thể thao điện tử (esport) để cạnh tranh với Garena.

Bên cạnh mảng kinh doanh game, VNG cũng lấn sân sang nhiều mảng công nghệ tiên tiến khác như ra đời trang thương mại điện tử 123mua.vn ( sau này bán lại cho FPT ), mạng xã hội Zing Me, nền tảng nhạc số Zing MP3, ứng dụng gửi tin nhắn gọi điện Zalo, ví điện tử ZaloPay … Vinagame sau đó cũng đổi tên thành VNG.

Năm 2014, công ty của Lê Hồng Minh được World Startup Report định giá 1 tỷ USD và trở thành "kỳ lân" tiên phong của Việt Nam. Đây là một cột mốc đáng nhớ cho giới khởi nghiệp khi Việt Nam lần đầu tiên có kỳ lân công nghệ. Đến năm 2019, VNG được quỹ góp vốn đầu tư Temasek của cơ quan chính phủ Singapore định giá 2,2 tỷ USD.

VNG hiện hoạt động giải trí với 4 mảng kinh doanh thương mại cốt lõi: Trò chơi trực tuyến ; Nền tảng liên kết; Tài chính và Thanh toán và Thương Mại Dịch Vụ đám mây. Công ty này cũng góp vốn đầu tư vào một số ít startup như trang thương mại điện tử Tiki, nền tảng cung ứng quà Tặng Got It, công ty công nghệ tiên tiến trong nghành nghề dịch vụ vận tải đường bộ hàng hóa EcoTruck .

Logo của VNG

* Doanh thu kỷ lục nhưng lỗ gần nghìn tỷ đồng

Trong quý II/2022, VNG lỗ lớn do các chi phí vận hành doanh nghiệp đều tăng, gồm chi phí tài chính (tăng 29%, lên 7,5 tỷ đồng), chi phí bán hàng (tăng 38%, lên 746 tỷ đồng), chi phí quản lý doanh nghiệp (tăng 41%, lên 354 tỷ đồng).

Lũy kế 6 tháng đầu năm 2022, VNG đạt doanh thu 3.668 tỷ đồng, tăng 3,5% so với cùng kỳ; đồng thời công ty lỗ sau thuế 502 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi 165 tỷ đồng.

Đặc biệt là khoản lỗ trong công ty liên doanh, liên kết của VNG tăng thêm gần 55 tỷ đồng, sau khoảng thời gian liên tục đầu tư vào các startup, doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước. Tính đến 30/6, lỗ lũy kế từ việc đầu tư của VNG đã lên tới 575 tỷ đồng, tương đương 32% giá trị đầu tư ban đầu.

Trong đó, khoản đầu tư vào Tiki đã bị "ăn mòn" toàn bộ bởi khoản lỗ lũy kế VNG phải gánh từ Tiki đã bằng với số tiền đầu tư (trên 510 tỷ đồng). Đồng thời, công ty chỉ còn sở hữu 15,2% cổ phần tại đây, giảm từ tỉ lệ sở hữu 38% vào ngày 2/2/2016.

Khoản lỗ khác đến từ Telio (32 tỷ đồng) - đơn vị này được thành lập từ năm 2019 hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử. VNG đang nắm giữ 16,7% cổ phần công ty này.

Khoản lỗ đáng chú ý khác đến từ công ty liên kết Funding Asia (11 tỷ đồng) - có trụ sở tại Singapore, là một công ty đầu tư. Tại thời điểm cuối quý 2/2022, VNG đang nắm giữ 5,11% quyền sở hữu của Funding Asia.

VNG vẫn gánh khoản lỗ nghìn tỷ đồng

Tuy nhiên, khoản lỗ lớn nhất vẫn đến từ cổ đông không kiểm soát (229 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm). Điều này được nhận định là có thể do khoản đầu tư vào Zion - đơn vị sở hữu ví điện tử Zalo Pay.

Tính tới cuối quý 2/2022, VNG ghi nhận đầu tư vào Zion hơn 2.500 tỷ đồng, tăng hơn 680 tỷ đồng so với đầu năm. Tỷ lệ sở hữu tăng từ 60% lên 65,57%.

Trước đó, VNG dự kiến năm 2022 đạt doanh thu hơn chục nghìn tỷ đồng nhưng có thể lỗ nặng khoảng 993 tỷ năm nay.