“Vương quốc” cây ăn trái Đồng Tháp tạo chỗ đứng vững chắc

Sau khi hợp nhất địa giới, Đồng Tháp không chỉ mở rộng về quy mô diện tích, dân số mà còn gia tăng đáng kể lợi thế về phát triển nông nghiệp, nhất là hình thành các vùng chuyên canh cây ăn trái đặc sản gắn với chế biến và tiêu thụ, đáp ứng nhu cầu của thị trường xuất khẩu.

*Lợi thế vùng chuyên canh

Sau hợp nhất, tỉnh Đồng Tháp có diện tích đất nông nghiệp khoảng 500.000 ha và có nhiều sản phẩm đặc trưng như: lúa gạo, cây ăn trái và cá tra. Đặc biệt, Đồng Tháp được mệnh danh là “vương quốc” cây ăn trái của cả nước, với nhiều loại trái cây đặc sản trứ danh, nổi tiếng khắp nơi  như: Xoài Hoà Lộc, xoài Cao Lãnh, nhãn Châu Thành, quýt hồng Lai Vung, khóm Tân Phước, ớt Thanh Bình, sầu riêng, thanh long.

Hiện nay, nhà vườn nơi đây đang tập trung sản xuất nông nghiệp với việc lựa chọn cây trồng chủ lực, có triển vọng và giá trị kinh tế cao. Trong đó, sầu riêng được xem là cây “tỷ phú” bởi hiệu quả kinh tế rất cao do thị trường xuất khẩu rộng mở. Theo nhà vườn, nếu giá bán thuận lợi, loại cây ăn trái này có thể cho thu nhập khoảng 1 tỷ đồng/năm/ha. Đến nay, tỉnh Đồng Tháp có hơn 26.000 ha cây sầu riêng; trong đó, tập trung ở vùng đầu nguồn sông Tiền thuộc tỉnh Tiền Giang (trước đây) với diện tích hơn 23.000 ha. 

Ông Dương Văn Đây, “tỷ phú sầu riêng”, canh tác 2,7 ha sầu riêng chuyên canh ở cồn Ngũ Hiệp, tỉnh Đồng Tháp cho biết, cách đây khoảng 30 năm, cũng như nhiều người khác, gia đình ông trồng nhiều loại cây rồi mới thử trồng sầu riêng. Từ khi trồng loại cây ăn trái này, đời sống của gia đình ông và nhà vườn địa phương đều khá giả.

Ông Dương Văn Đây chia sẻ, sau khi hợp nhất hai tỉnh Tiền Giang (cũ) và Đồng Tháp, mở ra cơ hội phát triển cho nông dân trồng cây ăn trái khá nhiều. Tuy nhiên, thực tế sản xuất hiện nay, canh tác cây lâu năm giá trị lợi nhuận cao hơn cây hàng năm. Do đó, vấn đề là Nhà nước cần quy hoạch cụ thể vùng nào trồng cây ăn trái, vùng nào sản xuất lúa, gắn với chế biến xuất khẩu để gia tăng giá trị lợi nhuận cho nhà nông. Nếu làm được như thế, nông dân rất phấn khởi và yên tâm tâm sản xuất.

Chủ tịch UBND xã Hiệp Đức Phạm Công Trang cho biết, địa phương hiện có 3.200 ha cây ăn trái, bao gồm sầu riêng, nhãn, chôm chôm, mít; trong đó, diện tích cây sầu riêng 2.600 ha. Hiện xã đang tập trung xây dựng vùng trồng cây ăn trái xuất khẩu, với 23 mã số vùng trồng sầu riêng và 1 tổ sản xuất VietGAP.

Thời gian tới, xã cù lao Hiệp Đức duy trì ổn định diện tích sản xuất cây ăn trái hiện có và tập trung nâng cao chất lượng thông qua việc chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật cho nông dân. Mặt khác, xã mở rộng diện tích được cấp mã số vùng trồng sầu riêng, mít Thái đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu, cùng với quản lý mã số vùng trồng. Đồng thời, địa phương chú trọng gia cố cống đập, đê bao để bảo vệ diện tích vườn cây ăn trái trong mùa hạn mặn và chống triều cường, Chủ tịch UBND xã Hiệp Đức Phạm Công Trang nhấn mạnh.

Đáng chú ý, sau khi hợp nhất, Đồng Tháp gia tăng đáng kể lợi thế về nông nghiệp, đặc biệt là cây ăn trái, lĩnh vực vốn đã là thế mạnh của tỉnh trở nên lớn hơn, đa dạng hơn. Nếu trước đây, Đồng Tháp nổi tiếng với xoài Cao Lãnh, quýt hồng Lai Vung, nhãn Châu Thành nay sau sáp nhập, địa phương có thêm nhiều vùng chuyên canh khác như sầu riêng, mít, chôm chôm, xoài cát Hòa Lộc… tạo thành một “bản đồ trái cây” đa dạng, đủ sức đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Hơn nữa, việc mở rộng diện tích góp phần tăng khả năng liên kết sản xuất, giúp nông dân, hợp tác xã dễ dàng liên kết với doanh nghiệp. Việc hình thành các vùng nguyên liệu tập trung cũng tạo thuận lợi cho chế biến, xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc, yếu tố bắt buộc khi tham gia thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, thị trường xuất khẩu rộng mở, Đồng Tháp đã có nhiều loại trái cây được xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc. Với sự đa dạng sản phẩm sau sáp nhập, tỉnh có cơ hội xây dựng hình ảnh “vựa trái cây” của Đồng bằng sông Cửu Long, tăng giá trị xuất khẩu, nâng cao thu nhập cho nông dân. 

*Tăng khả năng liên kết sản xuất

Đồng Tháp đang phát triển cây ăn trái hàng hóa chất lượng cao bằng nhiều phương pháp, đặc biệt là tập trung vào việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp để nâng cao năng suất và chất lượng. Theo đó, các biện pháp bao gồm quy hoạch vùng nguyên liệu, xây dựng mô hình vườn cây ăn trái ứng dụng công nghệ cao, và đẩy mạnh liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị.

Theo ông Lê Văn Nam, đại diện Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Mỹ Long (xã Mỹ Hiệp, tỉnh Đồng Tháp), trên địa bàn xã có thế mạnh về cây ăn quả như sầu riêng, mít, ổi, chanh không hạt…Riêng diện tích trồng chanh không hạt hơn 60 ha, trong đó có 30 ha đã được hợp tác xã liên kết, bao tiêu cho nhà vườn. Để nâng cao chất lượng quả chanh không hạt, đáp ứng yêu cầu phục vụ xuất khẩu, hợp tác xã tuyên truyền, vận động nhà vườn trồng chanh canh tác theo tiêu chuẩn GlobalGAP (thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu), sản xuất hữu cơ; phối hợp với đơn vị chuyên môn tổ chức những lớp tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật tiên tiến cho nông dân.

Ông Lê Văn Nam cho biết, Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Mỹ Long từng bước nâng cao giá trị kinh tế của quả chanh không hạt thông qua việc xuất khẩu và chế biến sâu. Chanh không hạt của hợp tác xã đã xuất khẩu ổn định sang thị trường Hà Lan (năm 2024 xuất khẩu khoảng 130 tấn); tiêu thụ trong nước thông qua các siêu thị, chợ truyền thống.

Cùng với đó, hợp tác xã đã sản xuất, đưa ra thị trường một số sản phẩm từ quả chanh như: nước cốt chanh mật ong, xà phòng chanh và đang nghiên cứu sản xuất phân hữu từ bã vỏ chanh. Đặc biệt, sản phẩm nước cốt chanh mật ong của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Mỹ Long đã đạt chuẩn OCOP 4 sao. Hiện tiêu thụ mỗi tháng từ 2.000-2.500 chai (loại 200ml/chai), doanh thu trung bình 130 triệu đồng/tháng. Nhờ đó, nâng cao giá trị kinh tế của cây chanh không hạt lên gấp 3 - 4 lần so với việc chỉ bán quả chanh tươi như trước đây.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Tháp Lê Hà Luân cho hay, sau khi khi nhất địa giới, tỉnh có thêm điều kiện thuận lợi trong việc tổ chức sản xuất quy mô lớn, hình thành các vùng chuyên canh gắn với chế biến và tiêu thụ, nhất là cây ăn quả. Hiện nay, Đồng Tháp có trên 134.000 ha cây ăn quả, sản lượng 2,5 triệu tấn, chiếm gần 35 % diện tích cây ăn trái vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Đến nay, toàn tỉnh có 1.467 mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu, với diện tích 98.397 ha, phục vụ xuất khẩu sang - nhiều thị trường như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Australia, New Zealand, EU, Nhật Bản, Malaysia, Singapore. Về mã số vùng trồng nội địa, toàn tỉnh có 1.846 vùng trồng với diện tích 185.469 ha; trong đó, cây ăn trái 31.621 ha, lúa - nếp 150.476 ha, rau màu 3.370 ha và hoa kiểng 2 ha.

Thời gian tới, Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Tháp đề xuất Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật hỗ trợ tỉnh xây dựng bản đồ thổ nhưỡng cho vùng cây ăn trái chủ lực phục vụ xuất khẩu, góp phần phát triển bền vững ngành hàng này trong thời gian tới.

Theo lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Tháp, thời gian tới, tỉnh cơ cấu lại các vùng trồng cây ăn trái chủ lực như sầu riêng, xoài, mít, nhãn, ổi... theo hướng nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Tỉnh Đồng Tháp chủ trương phát triển vùng phù sa nước ngọt dọc sông Tiền thành vùng chuyên canh cây ăn trái đặc sản và hoa kiểng cấp quốc gia. Đồng thời, địa phương đẩy mạnh cấp mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP vào sản xuất để gia tăng lợi thế cạnh.

Bên cạnh đó, tỉnh khuyến khích đầu tư công nghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch để nâng cao giá trị gia tăng. Thực tế cho thấy, khi sản lượng trái cây tăng, nhu cầu chế biến sâu cũng lớn hơn. Đây là lợi thế để tỉnh mời gọi doanh nghiệp đầu tư vào các nhà máy sấy, đông lạnh, đóng hộp, sản xuất nước ép… vừa giảm áp lực “được mùa rớt giá”, vừa gia tăng giá trị cho sản phẩm.

Thời gian qua, công nghiệp chế biến nông sản của tỉnh đã có bước phát triển mạnh mẽ, đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế nông nghiệp địa phương. Hiện nay, toàn tỉnh có trên 800 doanh nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản và lương thực. Các ngành chế biến chủ lực đã hình thành gắn với sản phẩm thế mạnh của vùng như: thủy sản (cá tra), lúa gạo, trái cây (sầu riêng, xoài, thanh long, nhãn, mít…), sen…; trong đó, có 25 doanh nghiệp chế biến trái cây, với tổng công suất khoảng 700.000 tấn/năm.

Tới đây, song song với mở rộng diện tích, Đồng Tháp chú trọng sản xuất theo hướng an toàn, hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao. Cùng với đó, các mô hình nông nghiệp thông minh, chuyển đổi số trong truy xuất nguồn gốc, thương mại điện tử… đang được nhân rộng, giúp trái cây Đồng Tháp tạo được chỗ đứng vững chắc hơn, hướng đến xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.