10 sự kiện nổi bật của ngành Hải quan

 

Sự kiện 1: Hỗ trợ hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tăng cường chống buôn lậu

Việc xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam cán mốc 600 tỷ USD và cán cân thương mại tiếp tục duy trì trạng thái xuất siêu đánh dấu một cột mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập sâu và rộng của đất nước. Đây là kết quả chứng minh sự nỗ lực của cả Hệ thống chính trị nói chung và ngành Hải quan nói riêng trong việc duy trì hoạt động, khắc phục khó khăn trong bối cảnh làn sóng lây nhiễm thứ tư của đại dịch COVID-19 có ảnh hưởng lớn đến kinh tế - xã hội của nước ta trong những tháng vừa qua.

Cụ thể, theo số liệu thống kê sơ bộ mới nhất, trong 15 ngày đầu tháng 12/2021 xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nước đạt 31,32 tỷ USD (xuất khẩu là 15,78 tỷ USD và nhập khẩu: 15,53 tỷ USD), cán cân thương mại trong 15 ngày đầu tháng 12/2021 xuất siêu 250 triệu USD. Như vậy với kết quả này, tổng trị giá xuất nhập khẩu của Việt Nam cộng dồn từ đầu năm đến hết ngày 15/12/2021 đạt 633,22 tỷ USD, cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 1,67 tỷ USD.

Sự kiện 2: Thay đổi toàn diện công tác kiểm tra chuyên ngành 

Nhằm đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, Chính phủ đã có những chỉ đạo tạo bước đột phá trong kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Ngày 12/1/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 38/QĐ-TTg phê duyệt Đề án, đồng thời giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu để làm cơ sở triển khai các nội dung cải cách tại Quyết định số 38/QĐ-TTg.

 Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) đã phối hợp với Văn phòng Chính phủ, các Bộ, ngành và các đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp liên quan xây dựng dự thảo Nghị định và hiện đang trình Chính phủ xem xét, phê duyệt. Dự thảo Nghị định được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá rất cao về việc cải cách, tạo thuận lợi cho hoạt động nhập khẩu hàng hóa.

Với những nội dung cải cách quyết liệt đã được thể chế hóa tại dự thảo Nghị định, theo kết quả đánh giá tác động độc lập của Dự án Tạo thuận lợi Thương mại do USAID tài trợ, khi Nghị định được triển khai thi hành sẽ có tác động tích cực cho doanh nghiệp và nền kinh tế: ước tính trong 1 năm tiết kiệm gần 1.376 tỷ đồng (xấp xỉ 59,1 triệu USD) cho doanh nghiệp và 9.285 tỷ đồng (xấp xỉ 399 triệu USD) cho nền kinh tế.

Sự kiện 3: Chủ trì, phối hợp, triệt phá thành công nhiều chuyên án lớn 

Năm 2021, các nước trên thế giới vẫn đang chịu sự ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19. 

Tuy nhiên, trên các tuyến biên giới, cửa khẩu, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới vẫn luôn tiềm ẩn những diễn biến phức tạp, phương thức thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. 

Đặc biệt là tình trạng vận chuyển trái phép các chất ma túy xuyên quốc gia từ nước ngoài vào Việt Nam và trung chuyển đi nước thứ ba tiêu thụ vẫn tiềm ẩn diễn biến phức tạp. Từ đầu năm đến nay, lực lượng Hải quan đã chủ trì, phối hợp các lực lượng chức năng tổ chức triệt phá thành công nhiều chuyên án lớn liên quan đến vận chuyển trái phép chất ma túy qua biên giới. 

Tính đến tháng 12/2021, ngành Hải quan đã chủ trì và phối hợp triệt phá 242 vụ, bắt giữ 231 đối tượng, số tang vật thu giữ gồm trên 90kg và 52 bánh heroin; trên 700 kg cần sa; trên 500 kg và 581.246 viên ma túy tổng hợp…

Tính chung trong năm 2021, toàn ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp, phát hiện bắt giữ và xử lý 14.568 vụ vi phạm pháp luật Hải quan với trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 2.709,89tỷ đồng, thu ngân sách đạt 290,57 tỷ đồng. Cơ quan Hải quanra quyết định khởi tố 39 vụ án hình sự, chuyển cơ quan khác khởi tố 176 vụ.

 

Sự kiện 4: Phê duyệt Kiến trúc tổng thể hướng tới hải quan số 

Với mục tiêu xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan thông minh và nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan, quản lý hải quan và thu thuế hiệu quả, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới, tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đảm bảo an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia, Tổng cục Hải quan đã xây dựng mô hình Hải quan thông minh, xác định là một trong những nội dung quan trọng trong Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021-2030, theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp, phù hợp xu hướng tự do hóa toàn cầu; áp dụng thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 của Hải quan các nước phát triển; các yêu cầu cải cách, hiện đại hóa hành chính nhà nước hướng tới xây dựng Chính phủ số, Chính phủ điện tử.

Đây là mô hình có mức độ tự động hóa cao, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ mới và hiện đại trên nền tảng số, phi giấy tờ, đảm bảo tính minh bạch, công bằng, hiệu lực, hiệu quả, có khả năng dự báo, thích ứng với sự biến động của thương mại quốc tế và yêu cầu quản lý của cơ quan Hải quan, yêu cầu chia sẻ, kết nối thông tin với các bộ, ngành, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, phục vụ cho người dân, doanh nghiệp.

Mô hình Hải quan thông minh gồm các đặc trưng cơ bản quản lý biên giới thông minh; quản lý theo chuỗi và hệ sinh thái số; cung cấp dịch vụ tối ưu; kết nối và xử lý thông minh; minh bạch, công bằng, nhất quán. 

 

Sự kiện 5: Đồng hành cùng doanh nghiệp vượt khó khăn trong bối cảnh đại dịch COVID-19.

Trong thời gian vừa qua nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, ngành Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ, đồng hành cùng các doanh nghiệp vượt qua các khó khăn trong giai đoạn dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus SARS Cov-2, đặc biệt là các giải pháp từ chủ trương, chính sách đến các giải pháp tháo gỡ khó khăn vướng mắc, cụ thể cho từng ngành hàng đã góp phần đẩy nhanh tốc độ thông quan hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

Cụ thể, nhóm giải pháp về xây dựng chủ trương, chính sách hỗ trợ cho các hoạt động xuất nhập khẩu trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19; Nhóm giải pháp tạo thuận lợi về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu; nhóm giải pháp về tổ chức, điều hành và bố trí nhân lực đảm bảo việc thông quan hàng hóa.

Bên cạnh đó, ngành Hải quan cũng có những giải pháp thông quan nhanh đối với hàng hóa nhập khẩu là vật tư thiết bị y tế, thuốc tân dược, vaccine và sinh phẩm y tế phục vụ phòng chống dịch; và các giải pháp hỗ trợ thủ tục xuất khẩu nông sản qua các tỉnh biên giới phía Bắc. 

Sự kiện 6: Tăng cường quan hệ đối tác quốc tế về kỹ thuật và trang thiết bị

Trong năm 2021, mặc dù chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, hoạt động hợp tác quốc tế giữa Hải quan Việt Nam với các cơ quan hải quan đối tác và các tổ chức quốc tế vẫn được duy trì và phát triển bền vững, thể hiện rõ nhất là các chương trình hợp tác, hỗ trợ kỹ thuật được triển khai hiệu quả với việc tiếp nhận hỗ trợ trang thiết bị từ các đối tác để phục vụ cho quản lý biên giới và hải quan của Việt Nam.

Sự kiện 7: Năm năm liên tiếp đứng đầu về cải cách hành chính 

Trong những năm qua, Tổng cục Hải quan đã được Chính phủ, các bộ, ngành và cộng đồng doanh nghiệp đánh giá là một trong những cơ quan đi đầu trong cải cách, hiện đại hóa. Nhờ đó mà Tổng cục Hải quan là đơn vị nhiều năm liền đứng đầu trong khối các Tổng cục và tương đương thuộc Bộ Tài chính về Chỉ số cải cách hành chính. 

Hiện Tổng cục Hải quan cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 cho 215/237 thủ tục hành chính, chiếm 91% tổng số thủ tục hành chính do cơ quan Hải quan thực hiện, trong đó có 209 thủ tục hành chính đã được cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 (đạt tỷ lệ 88%). Tổng số dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực hải quan được tích hợp lên Cổng dịch vụ công quốc gia là 98. 

Sự kiện 8: Quyết liệt triển khai Chuyên đề kiểm tra sau thông quan 

Trước tính chất cấp bách, sự ảnh hưởng lớn từ sự việc, xác định các hành vi gian lận trong nhập khẩu một số mặt hàng nông sản, đặc biệt là hạt điều, đã gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp làm ăn chân chính trong nước, uy tín, thương hiệu hàng hóa Việt Nam và gây thất thu ngân sách, Tổng cục Hải quan quan đã tập trung nguồn lực, quyết liệt triển khai chuyên đề kiểm tra để làm rõ những nghi vấn, những dấu hiệu bất thường về hoạt động xuất nhập khẩu hạt điều. 

Sau khi kiểm tra sau thông quan thực tế tại doanh nghiệp, việc giãn cách xã hội tiếp tục được thực hiện diện rộng ở nhiều địa phương trên phạm vi cả nước.

Trước tình hình này, Tổng cục Hải quan vừa nghiêm túc thực hiện các quy định phòng, chống dịch vừa chủ động tập trung phân tích, đánh giá, xử lý các thông tin liên quan đến chuyên đề kiểm tra sau thông quan mặt hàng hạt điều.

Đây là nỗ lực lớn trong bối cảnh giãn cách xã hội, nhiều cán bộ công chức phải làm việc từ xa, phải thực hiện cách ly theo quy định. Kết quả bước đầu, Tổng cục Hải quan đã có kết luận kiểm tra đối với 18/18 vụ việc đã thực hiện kiểm tra sau thông quan. 

Thực tế minh chứng, chuyên đề “Kiểm tra sau thông quan để làm rõ và xử lý những dấu hiệu bất thường trong xuất nhập khẩu hạt điều” là sự kiện có ảnh hưởng lớn đối với hoạt động xuất nhập khẩu hạt điều tại Việt Nam, được thực hiện kịp thời, khẳng định nỗ lực thực hiện mục tiêu kép trong bối cảnh dịch COVID- 19, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhưng không để doanh nghiệp lợi dụng để vi phạm pháp luật. Giữ vững uy tín thương hiệu Việt Nam của một ngành hàng xuất khẩu đứng đầu thế giới.

Sự kiện 9: Quy chuẩn hóa trang phục, chứng minh hải quan và dấu hiệu đặc trưng phương tiện tuần tra, kiểm soát, giám sát hải quan. 

Ngày 7/1, Chính phủ ban hành Nghị định số 02/2021/NĐ-CP quy định về cờ truyền thống, cờ hiệu, biểu tượng, hải quan hiệu, phù hiệu, biển tên, cấp hiệu, trang phục, chứng minh hải quan và dấu hiệu đặc trưng phương tiện tuần tra, kiểm soát, giám sát hải quan thay thế Nghị định số 10/2005/NĐ-CP ngày 31/01/2005 của Chính phủ nhằm xây dựng vị trí hình ảnh của lực lượng hải quan theo hướng chính quy, hiện đại cũng như tính uy nghiêm của trang phục hải quan trong quá trình thực thi nhiệm vụ, xây dựng hình ảnh đẹp, chuyên nghiệp và nâng cao vị thế của lực lượng hải quan trong quá thực hiện nhiệm vụ “gác cổng nền kinh tế” mà Đảng, Chính phủ giao cơ quan hải quan thực hiện.

Ngoài ra, một số trang phục khác như mũ, giày, tất, biển tên; chứng minh thư hải quan... cũng có sự điều chỉnh cho phù hợp yêu cầu công tác và thực tiễn.

Sự kiện 10: Xây dựng Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021 - 2030 hướng tới Hải quan Việt Nam hiện đại, chuyên nghiệp, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Nhằm tiếp tục công cuộc cải cách, phát triển, hiện đại hóa hải quan trong bối cảnh mới, với mong muốn phục vụ cộng đồng doanh nghiệp ngày càng tốt hơn, góp phần tạo thuận lợi thương mại và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, Hải quan Việt Nam đã xây dựng dự thảo Chiến lược phát triển hải quan giai đoạn 2021 - 2030 trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. 

Với những mục tiêu cụ thể như xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh. Nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan, quản lý hải quan./.