Ấn tượng Việt Nam: Từ quốc gia thiếu đói đến cường quốc nông sản

Trải qua 80 năm, từ một nước thuộc địa có nền nông nghiệp lạc hậu, không đủ lương thực, phải đối mặt với nạn đói, đến nay, Việt Nam đã là một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu. Hành trình 80 năm đó là hành trình của những nỗ lực vươn lên không ngừng của đất Việt, người Việt; là hành trình được viết nên bằng mồ hôi, khát vọng và trí tuệ của người nông dân, nhà khoa học và cả hệ thống chính trị.

Đánh giá về chặng đường 80 năm nông nghiệp Việt Nam, TS. Đặng Kim Sơn - Viện Nghiên cứu thị trường và Thế chế nông nghiệp cho rằng, suốt 80 năm qua, nông nghiệp đã nổi lên trở thành lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội đóng góp lớn cho đất nước qua từng giai đoạn lịch sử.

“Chúng ta đảm bảo an ninh lương thực, chúng ta trở thành cường quốc xuất khẩu lúa gạo và nhiều loại nông sản khác. Chúng ta xóa đói giảm nghèo thành công, đảm bảo được ổn định kinh tế - xã hội… Đó là những thành tích vượt bậc của ngành nông nghiệp xuyên suốt chiều dài lịch sử của đất nước”, TS. Đặng Kim Sơn nhấn mạnh.

Trong ký ức nhiều người Việt Nam, hạt gạo vẫn được coi là “ngọc thực” bởi những ám ảnh khó khăn, thiếu đói kéo dài suốt nhiều năm tháng. Sau đó, khoán 100 năm 1981 và khoán 10 năm 1988 đã trở thành bước cải cách đột phá về quản lý nông nghiệp. Đói ăn, thiếu ăn trường kỳ hơn 40 năm nhưng nhờ tư duy đổi mới, năm 1989 Việt Nam xuất khẩu những tấn gạo đầu tiên ra thế giới. Và hạt gạo nhỏ bé cũng chính là loại nông sản đầu tiêu ghi dấu tên tuổi của Việt Nam trên trường quốc tế, mở đường cho hàng loạt nông sản Việt Nam sau này nối tiếp hành trình và sứ mệnh của một cường quốc xuất khẩu nông sản.

Thực tế cho thấy, mỗi lĩnh vực của ngành nông nghiệp, từ trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản đều có những thành tựu vượt bậc trong 80 năm qua và đóng góp lớn vào sự phát triển chung của ngành.

Nói về ngành chăn nuôi, TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết, ngành chăn nuôi Việt Nam đã có thứ hạng trong khu vực trên thế giới. “Đàn lợn của Việt Nam đứng thứ 6 thế giới, sản lượng đứng thứ 7 thế giới - là con số không nhỏ đối với một đất nước nhỏ như Việt Nam. Bên cạnh đó, ngành chăn nuôi thủy cầm của Việt Nam đứng thứ nhì thế giới, chỉ sau Trung Quốc. Ngành công nghiệp thức ăn chăn nuôi và ngành chế biến sữa của chúng ta đang đứng đầu các nước ASEAN” - ông Dương nhấn mạnh.

Thủy sản - một trong những lĩnh vực xuất khẩu chủ lực, mang lại hàng chục tỉ USD mỗi năm cũng liên tục chứng kiến những bước tiến vượt bậc để đóng góp gần một phần tư của GDP ngành nông nghiệp, kim ngạch xuất khẩu thủy sản lớn thứ 3 thế giới và sản lượng xuất khẩu thủy sản đứng thứ 4 thế giới.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường hiện, nước ta đứng đầu thế giới về xuất khẩu hạt điều; xếp thứ 2 thế giới về xuất khẩu gạo và cà phê; thứ 3 thế giới về rau quả và thứ 4 về thủy sản. Nhiều mặt hàng chủ lực đã vào được những thị trường khó tính như: Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ... Bên cạnh số lượng, Việt Nam chuyển mạnh sang nông sản chất lượng cao với nhiều sản phẩm định vị thương hiệu Việt Nam như: Gạo ST25, cà phê đặc sản, tôm hữu cơ, trái cây chế biến sâu...

Hành trình từ một quốc gia thiếu đói tới những thứ hạng hàng đầu trên thị trường lúa gạo, cà phê, hạt tiêu, rau quả, hạt điều, tôm, cá tra… không chỉ là sự khẳng định vị thế Việt Nam trên thị trường quốc tế, mà còn là hành trình đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ của nông dân Việt Nam, nông nghiệp Việt Nam, đất nước Việt Nam.

Có thể nói động lực quan trọng tạo nên những dấu ấn của ngành nông nghiệp, đó chính là việc Đảng ta xác định nông nghiệp là mặt trận hàng đầu với hàng loạt chính sách được ban hành từ sau đổi mới. Các chính sách đối với nông nghiệp, nông dân, nông thôn thời gian qua đã thể hiện bước phát triển về tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp.

Nghị quyết số 19-NQ/TW, ngày 16/6/2022 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác định nông nghiệp, nông dân, nông thôn là nền tảng, lực lượng quan trọng trong phát triển đất nước. Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn bền vững đến năm 2030, tầm nhìn 2045 cũng đặt mục tiêu Việt Nam trở thành quốc gia hàng đầu về chế biến xuất khẩu nông sản, gắn sản xuất với bảo vệ môi trường, giảm phát thải, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ và chuyển đổi số.

PGS, TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đánh giá: “Việc kết hợp giữa khoa học công nghệ và thể chế là đòn bẩy giúp nông nghiệp Việt Nam bứt phá, không chỉ bảo đảm ổn định an ninh lương thực mà còn tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu với những sản phẩm có chất lượng, có thương hiệu”.

Còn theo TS. Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, trong suốt hành trình lịch sử đất nước, các thế hệ làm khoa học của ngành nông nghiệp đã cố gắng hết mình để đóng góp cho sự kỳ tích của ngành nông nghiệp Việt Nam. “Từ công tác chọn tạo giống cây trồng, vật nuôi, chuyển đổi thành công hệ thống cơ cấu giống; nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất; đồng bộ về các giải pháp, về vấn đề về các quy trình công nghệ, các quy trình kỹ thuật và đặc biệt là tiếp cận khoa học về đổi mới, về tổ chức sản xuất, kết nối sản xuất đã giúp nông nghiệp Việt Nam bứt phá và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu với những sản phẩm có chất lượng, có thương hiệu”, TS. Lê Quốc Thanh nhấn mạnh.

Trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, xét từ yếu tố truyền thống lịch sử, tiềm năng, lợi thế, có thể thấy nông nghiệp vẫn sẽ là nền tảng quan trọng nhất giữ vai trò tiên phong và vị thế của một lĩnh vực đã được khẳng định là lợi thế quốc gia.