Đa dạng thị trường xuất khẩu nông sản Việt

Doanh nghiệp Việt Nam chế biến nông sản xuất khẩu. Ảnh: Nguyễn Văn Việt-TTXVN

Thị trường xuất khẩu luôn có sự biến động, từ nhu cầu tiêu dùng đến tác động chính trị của từng quốc gia. Các chuyên gia ngành nông nghiệp đánh giá, nửa đầu năm 2025, thị trường xuất khẩu các mặt hàng lĩnh vực nông nghiệp diễn biến thuận lợi, dù vẫn xen lẫn khó khăn nhưng có thể xử lý được. Tuy nhiên, nửa sau năm 2025, các doanh nghiệp, ngành hàng sẽ gặp khó khăn hơn do tác động từ thuế đối ứng của Mỹ.

Ông Ngô Hồng Phong, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường chia sẻ, bức tranh kinh tế nông nghiệp những tháng cuối năm 2025 sẽ phải có thêm nhiều động thái để tăng điểm sáng; trong đó, chú trọng phát triển nhiều thị trường. Mỹ là thị trường nhập khẩu lớn một số mặt hàng của Việt Nam như: cá tra, tôm, trái cây… nhưng các doanh nghiệp cũng phải duy trì ổn định thị trường cũ, đồng thời mở rộng thị trường mới, chú trọng thị trường ngách, thị trường các quốc gia Hồi giáo, tranh thủ thị phần 2 tỷ người tiêu dùng Hồi giáo để cân bằng cán cân xuất khẩu nông nghiệp của Việt Nam.

Song song với vấn đề thị trường, đa dạng sản phẩm, cụ thể là đa dạng sản phẩm giá trị gia tăng, sản phẩm chế biến, tăng tỷ lệ sản phẩm chế biến khi xuất khẩu là một trong những giải pháp an toàn trong vấn đề đảm bảo chất lượng nông sản Việt khi đưa đến tay người tiêu dùng nước ngoài, nhất là các sản phẩm chế biến trái cây. Đặc biệt thị trường Mỹ ưa chuộng các loại sản phẩm trái cây chế biến, dù thuế đối ứng Mỹ áp lên các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam là 20%.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, rau quả chế biến là sản phẩm được nhiều người tiêu dùng quốc tế lựa chọn, dù tỷ lệ sản phẩm này không nhiều. Hiện, nông nghiệp Việt Nam chưa phát triển mạnh các dòng sản phẩm chế biến, tỷ lệ này chỉ chiếm từ 27% đến 30%, nhưng lại tiết kiệm được rất nhiều chi phí vận chuyển, giảm tỷ lệ hư hỏng, kéo dài thời gian bảo quản, gia tăng giá trị. Đây cũng là một trong những yếu tố cạnh tranh khi phải ứng phó với thuế đối ứng của Mỹ.

Về mặt hàng thủy sản, bà Tô Thị Tường Lan, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, trong 7 tháng năm 2025, xuất khẩu thủy sản đạt 6,22 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2024. Nửa đầu năm 2025 tăng trưởng khá nhưng nửa cuối năm 2025 là một thách thức lớn cho ngành thuỷ sản.

Nếu ngành hàng trái cây Việt Nam sản xuất hoàn toàn bằng nguyên liệu trong nước, mà vẫn đối diện với thách thức những tháng cuối năm 2025, thì ngành hàng thuỷ sản lại đối mặt với hàng loạt tiêu chuẩn về IUU, chống bán phá giá, chống phá rừng trong nuôi thuỷ sản. Với những quy định này đã làm cho mặt hàng cá ngừ giảm sức xuất khẩu trong những năm qua.

Trong 7 tháng năm 2025, mặt hàng cá ngừ giảm 2,8% xuống còn 542 triệu USD; riêng tháng 7 giảm gần 19%. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ quy định bất cập tại Nghị định 37 về yêu cầu kích thước tối thiểu 0,5m đối với cá ngừ vằn. Tuy nhiên, mặt hàng thuỷ sản cũng như trái cây là kỳ vọng vào dư địa tăng trưởng cho các dòng sản phẩm chế biến sâu, cùng với việc chú trọng khai thác thêm nhiều thị trường mới cho các dòng sản phẩm này.

Nhiều vấn đề khác mà các ngành hàng nông nghiệp còn phải đối mặt nữa là các quy định về sản xuất theo tiêu chia chống phá rừng EUDR đối với ngành hàng cao su, cà phê… Theo thống kê của Hiệp hội Cà phê - ca cao Việt Nam, châu Âu vẫn là thị trường xuất khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam đạt 670.000 tấn, kim ngạch đạt 3,6 tỷ USD.

Để ổn định sự phát triển của ngành hàng cà phê trong những tháng cuối năm 2025, các doanh nghiệp sản xuất cà phê đang dần mở rộng thêm các thị trường khác; trong đó, có thị trường Trung Quốc, ngoài Mỹ và châu Âu. Mới đây, Trung Quốc đã cấp phép cho 183 doanh nghiệp cà phê của Brazil được xuất khẩu vào thị trường này. Điều này cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam cần sớm tiếp cận thị trường Trung Quốc.

Ngoài việc mở rộng thị trường, giải pháp tận dụng thị trường, tạm nhập tái xuất cũng đã được các doanh nghiệp hướng tới áp dụng để linh hoạt phát triển ngành hàng.

Theo bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và Gia vị Việt Nam, thị phần tiêu dùng thế giới vốn đã có sự phân chia và các quốc gia luôn có sự cạnh tranh, trước hết là giữ thị phần, sau đó mới tiến tới mở rộng thị phần, ngành hàng hồ tiêu cũng không ngoại lệ, chủ yếu tập trung vào xứ lạnh và thị trường chuộng vị đậm đà, cay nóng.

Bên cạnh các thị trường có thuế đối ứng của Mỹ thấp như: Brazil, Mexico, thì thị trường Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) cũng có mức thuế nhập khẩu thấp, từ 0 - 5% cho hầu hết sản phẩm. Ông Trương Xuân Trung, Bí thư thứ nhất, phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) chia sẻ, với mức thuế nhập khẩu này là điều kiện thuận lợi cho nông sản Việt Nam trên hành trình mở rộng thị trường mới.