Bàn cách khai thác giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng

Với sự tham gia của các quản lý nhà nước, nghiên cứu khoa học, doanh nghiệp, vườn quốc gia và hệ sinh thái, tọa đàm nhằm thảo luận hướng làm để phát huy các giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng; phát huy tiềm năng, thế mạnh nhưng phù hợp quy luật phát triển tự nhiên.

Đồng thời, phát huy các giá trị tổng hợp của hệ sinh thái rừng trên cùng một đơn vị diện tích và khai thác các giá trị của hệ sinh thái rừng để tạo việc làm, bảo tồn gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, tri thức bản địa của cộng đồng dân tộc thiểu số.

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định số 208/QĐ-TTg ban hành Đề án phát triển các giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035. Đề án đặt mục tiêu chung là phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên rừng; tạo việc làm, tăng thu nhập, ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số, người dân miền núi, người làm nghề rừng và người dân sống gần rừng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đề án cũng nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống, danh lam thắng cảnh và tri thức bản địa của cộng đồng địa phương; góp phần bảo đảm an ninh, quốc phòng.

Hiện nay, tổng diện tích rừng của Việt Nam là hơn 14,8 triệu ha; trong đó, diện tích rừng tự nhiên hơn 10,1 triệu ha phải bảo tồn, giữ nguyên và chỉ còn gần 4,7 triệu ha rừng trồng có thể khai thác, tổ chức sản xuất phục vụ phát triển kinh tế lâm nghiệp.

Một trong những mục tiêu cụ thể của Đề án là phát triển bền vững nguồn cung nguyên liệu gỗ thông qua việc tổ chức thâm canh, mở rộng diện tích trồng rừng gỗ lớn để đảm bảo chủ động cung cấp nguyên liệu cho ngành chế biến gỗ. Đồng thời, phấn đấu sản lượng gỗ nguyên liệu khai thác trong nước đáp ứng tối thiểu 80% vào năm 2030 và 100% vào năm 2050 nhu cầu nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến gỗ.

Nói về mục tiêu này, ông Trần Lâm Đồng, Phó Giám đốc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam cho rằng, đây là mục tiêu hoàn toàn đúng đắn, khi các nước cũng đang hạn chế xuất khẩu để phục vụ thị trường trong nước.

Theo ông Trần Lâm Đồng, hiện cả nước mới có khoảng 500.000 ha trồng gỗ lớn. Không phải diện tích rừng trồng nào cũng có thể phát triển gỗ lớn. Nhiều địa phương có diện tích rừng lớn nhưng do lập địa, đất đai khó phát triển gỗ lớn.

Vấn đề thứ hai là loài nào có thể phát triển gỗ lớn. Thay cho trước đây chỉ phát triển trồng loại cây phát triển nhanh, sớm có tán rừng, ngày nay thị trường có nhu cầu về những loài gỗ riêng. Do đó, về kỹ thuật đầu tiên phải xác định là trồng loài nào phù hợp với lập địa và thị trường.

Ông Trần Lâm Đồng cho rằng, Việt Nam rất phong phú về các loài keo hay nhiều loài bản địa rất tốt, cần lựa chọn được loài nào có thể phát triển thành gỗ lớn, ứng phó được thiên tai như mưa bão lớn.

Đề án đưa ra nhiệm vụ phát triển lâm sản ngoài gỗ, dược liệu, phát triển dịch vụ môi trường rừng, đa dạng hóa và mở rộng nguồn thu từ các loại dịch vụ môi trường rừng.

Chia sẻ về kinh nghiệm phát triển lâm sản ngoài gỗ dưới tán rừng từ cách làm của doanh nghiệp, ông Lê Hoàng Thế, Giám đốc Công ty TNHH hệ sinh thái The VOS cho biết, để khai thác giá trị đa dụng của rừng, tạo thu nhập cho người dân dưới tán rừng, công ty thực hiện mô hình trồng nấm linh chi đỏ dưới tán keo lai.

“Bình thường, người dân trồng cây keo lai chỉ khoảng 5 năm là thu hoạch, nhưng chỉ cần để đến 8 năm thì giá trị tăng gấp đôi. Trong 3 năm chờ gỗ lớn, người dân làm gì để sống, giải pháp của chúng tôi là trồng nấm linh chi dưới tán keo lai, thời gian 4 tháng có thể thu hoạch, như vậy một năm có thể thu hoạch 3 lần. Theo tính toán, 1m2 trồng nấm linh chi có thể cho thu hoạch 10 triệu đồng”, ông Lê Hoàng Thế nói.

Từ góc độ nhà quản lý, ông Phạm Hồng Lượng, Phó cục trưởng Cục Lâm nghiệp cho rừng để phát triển du lịch dưới tán rừng cần “4 C”. Một là các chính sách cho thuê dịch vu môi trường rừng phát triển du lịch cần tiếp tục hoàn thiện và cụ thể hóa. Hai là hoàn thiện cơ sở hạ tầng. Nếu quá khó khăn trong phát triển cơ sở hạ tầng thì cũng khó có thể thu hút được du khách.

Ba là yếu tố con người. Con người vừa là chủ thể, vừa là động lực. Họ cần được đào tạo, nâng cao nhận thức, kiến thức để họ tin tưởng, tự tin là có thể làm được. Bốn là công nghệ và trong thời đại chuyển đổi số thì các ứng dụng công nghệ về marketing, bảo tàng điện tử… nếu áp dụng tốt cũng sẽ mang đến trải nghiệm tốt cho du khách.