Phát triển lâm nghiệp bền vững – Bài 1: Dựa vào dân để giữ rừng

Để phát huy giá trị, khai thác có hiệu quả các tiềm năng từ rừng, tỉnh Tuyên Quang đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nhân dân tham gia phát triển rừng. Các quyết sách đi vào thực tiễn, được nhân dân tích cực hưởng ứng. Từ đó, xuất hiện cách làm hay, hiệu quả trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, giúp đời sống của người trồng rừng ngày càng được nâng cao và gắn bó với rừng. Bên cạnh đó, hình thành mối liên kết giữa phát triển lâm nghiệp với những lĩnh vực kinh tế khác, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Phóng viên TTXVN thực hiện chùm 3 bài viết với chủ đề "Phát triển lâm nghiệp bền vững” để phản ánh những nỗ lực, giải pháp, định hướng, bài học kinh nghiệm của tỉnh trong bảo vệ và phát triển rừng.

Bài 1: Dựa vào dân để giữ rừng

Tỉnh Tuyên Quang hiện có 448 nghìn ha đất lâm nghiệp, chiếm khoảng 76% diện tích đất tự nhiên; trong đó diện đất có rừng là trên 426 nghìn ha, đứng thứ 3 cả nước về tỷ lệ rừng che phủ với trên 65,21%. Thời gian qua, tỉnh Tuyên Quang đã thực hiện nhiều giải pháp như triển khai giao khoán rừng, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, bảo vệ rừng nhằm ngăn chặn hành vi khai thác lâm sản trái phép trên đất rừng, nâng cao ý thức người dân trong bảo vệ rừng tiến tới bảo vệ rừng bền vững.

* Hiệu quả giao khoán

Theo bà Mai Thị Hoàn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Tuyên Quang, thực hiện Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 9/9/2015 của Chính phủ về cơ chế, chính sách bảo vệ và phát triển rừng gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, trong giai đoạn 2016 - 2020, tỉnh đã thực hiện giao khoán bảo vệ trên 85 nghìn ha rừng tự nhiên và rừng phòng hộ cho 4.104 hộ dân tộc thiểu số, tổng kinh phí hỗ trợ đạt trên 132 tỷ đồng. Chính sách đã góp phần hạn chế được các vụ phá rừng, nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ rừng của mỗi cá nhân, giúp người dân có thêm nguồn thu nhập chính đáng...

Ông Đặng Hữu Minh, sinh năm 1973, dân tộc Dao, thôn Làng Chạp, xã Trung Sơn, huyện Yên Sơn đã có gần chục năm nhận giao khoán bảo vệ rừng cho biết, để tuần rừng đạt hiệu quả cao, ông và một số hộ nhận giao khoán bảo vệ rừng của thôn thành lập các tổ, nhóm cùng đi tuần rừng. Mỗi tuần, ông đi tuần rừng từ 2 – 3 lần. Gắn bó nhiều năm, ông Minh đã “nằm lòng” từng đường mòn và khe suối quanh khu rừng và chỉ cần nghe tiếng động là có thể ước chừng nó ở khoảnh rừng nào, vị trí ra sao.

Trở về sau chuyến đi bộ tuần rừng, anh Đặng Phúc Hoàng, dân tộc Dao, thôn Làng Chạp, xã Trung Sơn cho hay, anh nhận giao khoán bảo vệ rừng khoảng 4 năm nay với tổng diện tích 24 ha. Rừng Trung Sơn còn khá nguyên sơ, rậm rạp, có nhiều loài thực vật quý như gù hương, nghiến, lim xẹt... Trước kia, có thời điểm người dân trong thôn phải bơm nước từ sông vào các ruộng để phục vụ sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, nhiều năm nay, rừng được bảo vệ, nguồn nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất của nhân dân vì thế cũng được đảm bảo hơn.

Theo anh Chẩu Xuân Chức, Trạm trưởng Trạm Kiểm lâm Kim Quan, Hạt Kiểm lâm Yên Sơn, hiện nay Trạm đang quản lý trên 5.250 ha rừng thuộc địa bàn 2 xã Trung Sơn và Kim Quan, huyện Yên Sơn; trong đó, diện tích rừng đang được giao khoán bảo vệ là trên 914 ha với 251 hộ dân nhận giao khoán bảo vệ.

Từ khi thực hiện nhận giao khoán bảo vệ rừng, trách nhiệm của người dân địa phương ngày càng nâng cao. Ngoài việc quản lý tốt diện tích được giao khoán, người dân trở thành “kênh thông tin” quan trọng, là “tai, mắt” của lực lượng kiểm lâm, kịp thời phát hiện, ngăn chặn nạn chặt, phá rừng. Đồng thời, tuyên truyền cho bà con lối xóm nâng cao ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn nước; chủ động phát hiện các nguy cơ cháy rừng, kịp thời báo cáo với lực lượng chức năng xử lý.... Nhờ đó, nhiều năm qua, khu vực rừng tự nhiên thuộc quản lý của Trạm Kiểm lâm Kim Quan không xảy ra tình trạng cháy rừng hay chặt phá cây rừng trái phép.

* Bảo vệ rừng “thời 4.0”

Để nâng cao hiệu quả quản lý, kịp thời theo dõi, phát hiện diễn biến của tài nguyên rừng, thời gian qua, lực lượng Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang đã tích cực cập nhật các ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý, bảo vệ rừng.

Ông Triệu Đăng Khoa, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang cho biết, hiện nay, các Hạt kiểm lâm trên địa bàn tỉnh đang tích cực sử dụng phầm mềm để quản lý, bảo vệ rừng như Locus Map, thiết bị viễn thám... Các phần mềm này được tích hợp lên máy tính bảng, điện thoại thông minh, hỗ trợ nhiều tính năng như: đo đạc, hỗ trợ kiểm tra thực địa, quản lý số lô rừng, trạng thái rừng, tên chủ rừng, loại cây trồng, năm trồng, trữ lượng… hỗ trợ đắc lực cho công chức kiểm lâm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Từ đó, giúp lực lượng kiểm lâm phát hiện, cảnh báo sớm các thay đổi bất thường, cập nhật chính xác những biến động về tài nguyên rừng.

Rừng đặc dụng Cham Chu có tổng diện tích gần 15 nghìn ha, nằm trên địa bàn 83 thôn, bản thuộc 5 xã là Trung Hà, Hà Lang, Hòa Phú (huyện Chiêm Hóa); Yên Thuận, Phù Lưu (huyện Hàm Yên). Theo ông Nông Giang Nam, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng Cham Chu, hiện tại tổng số cán bộ kiểm lâm và nhân viên tuần rừng của hạt là 26 người. Với diện tích quản lý lớn, địa bàn rộng, trước kia việc nắm bắt thông tin về diễn biến rừng rất khó khăn, mất nhiều thời gian.

Từ năm 2013 đến nay, chỉ cần truy cập phần mềm Locus Map, đơn vị dễ dàng có được những hình ảnh và nắm bắt tình hình các khoảnh rừng. Ứng dụng cung cấp bản đồ hiện trạng, xác định vị trí người dùng, ranh giới các tiểu khu, chụp hình có tọa độ, quay phim, sử dụng điện thoại như một thiết bị GPS. Đặc biệt, luôn cập nhật thông tin cụ thể vị trí, loại rừng, tên từng trưởng thôn, số điện thoại... Qua đó, giúp cán bộ kiểm lâm theo dõi, nắm bắt những gì đang diễn ra trên diện tích rừng được phân công quản lý, kịp thời  hướng dẫn chủ rừng thực hiện phương án trong trường hợp cần thiết.

Khu vực của rừng đặc dụng Tân Trào, huyện sơn Dương còn nhiều loại tre, nứa, dây leo nên dễ xảy ra cháy rừng, ứng dụng cảnh báo cháy rừng sớm là công nghệ hiện đại giúp phát hiện sớm đám cháy mới phát sinh, góp phần hạn chế thấp nhất nguy cơ xảy ra cháy rừng. Nhờ làm tốt công tác quản lý bảo vệ nên diện tích rừng của tỉnh Tuyên Quang luôn được đảm bảo và là một trong số các địa phương trong cả nước có diện tích rừng lớn nhất cả nước.

Theo bà Mai Thị Hoàn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Tuyên Quang, qua thực tiễn và những kết quả đạt được, tỉnh đã rút ra nhiều bài học kinh nghiệm trong quản lý bảo vệ rừng. Đó là cần sự quan tâm lãnh đạo sâu sát của cấp ủy Đảng, chính quyền, nhất là nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức đối với công tác bảo vệ và phát triển rừng; bảo đảm sự phối hợp đồng bộ, có hiệu quả giữa ngành chức năng và chính quyền cơ sở, chủ rừng và người dân; đầu tư, ứng dụng trang thiết bị kỹ thuật, khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại vào quản lý, bảo vệ và phát triển rừng...

Cũng theo bà Mai Thị Hoàn, thực hiện quản lý, bảo vệ rừng phải gắn chặt với phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; đảm bảo người dân sống trong vùng có rừng phát triển được kinh tế từ rừng; tạo điều kiện và thu hút người dân tham gia bảo vệ rừng gắn với phát triển du lịch sinh thái; phát triển rừng gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm để hình thành liên kết theo chuỗi giá trị từ trồng, chăm sóc, khai thác, chế biến và tiêu thụ gỗ, sản phẩm chế biến từ gỗ. Đặc biệt, tạo sinh kế và nâng cao đời sống của người dân là giải pháp lâu dài, bền vững./.

>>>Phát triển lâm nghiệp bền vững - Bài 2: Nâng cao chất lượng gỗ rừng trồng