Bộ Công Thương vừa có văn bản gửi các bộ, ngành lấy ý kiến về phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt với 5 bậc, thay vì 6 bậc như hiện hành.
Việc lấy ý kiến này nhằm hoàn thiện dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ thay thế Quyết định số 28/2014/QĐ-TTg ngày 7/4/2014 quy định cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, để trình Thủ tướng xem xét, quyết định. Bộ Công Thương đưa 5 phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt gồm 1, 3, 4 và 5 bậc.
Lý giải về việc đề xuất Biểu giá điện 5 bậc thang, Bộ Công Thương đưa ra 2 kịch bản và có những phân tích cụ thể.
Theo kịch bản 1, giá điện sinh hoạt bao gồm 5 bậc thang: bậc 1 từ 0-100 kWh và giữ như mức giá bậc 1 theo biểu giá hiện hành; bậc 2 từ 101 - 200 kWh; bậc 3 từ 201 - 400 kWh; bậc 4 từ 401 - 700 kWh; bậc 5 từ 701 kWh trở lên.
Về ưu điểm, kịch bản này đơn giản, người dân dễ hiểu do giảm từ 6 bậc như cơ cấu biểu giá điện hiện nay xuống còn 5 bậc.

Ghép các bậc lại với nhau để tăng khoảng cách mức tiêu thụ điện giữa các bậc và nới rộng khoảng cách mức tiêu thụ của bậc cao hơn nhằm phản ánh tình hình thực tế tiêu thụ điện và khuyến khích việc sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả hơn, đồng thời hạn chế được một phần tiền điện phải trả tăng cao trong những tháng đổi mùa.
Tại kịch bản này, số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội không thay đổi so với hiện hành. Mức tăng giá giữa các bậc là hợp lý, chênh lệch giữa bậc đầu và bậc cuối cùng là 2 lần, phù hợp với xu thế chung của các nước trên thế giới nhằm khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả thông qua việc tăng chênh lệch giá giữa bậc thang đầu và bậc thang cuối, cụ thể: Nam California, Mỹ là 2,2 lần, Hàn Quốc là 3 lần, Lào là 2,88 lần; Thái Lan là 1,65 lần.
Về nhược điểm, kịch bản 1 của phương án 5 bậc (kịch bản 5.1) sẽ khiến tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 701 kWh/tháng trở lên (khoảng 0,5 triệu hộ, chiếm 1,8% tổng số hộ) phải trả tăng thêm 29.000 đồng/hộ/tháng, tương ứng khoảng 1,1% tổng số tiền điện phải trả.
Đối với kịch bản thứ hai, giá bán lẻ điện bình quân cho sinh hoạt không đổi: Gộp bậc 1 và bậc 2 với giá điện giữ nguyên theo bậc 1 nhằm đảm bảo ngân sách Nhà nước hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ chính sách xã hội không thay đổi; phần doanh thu thiếu được bù vào bậc trên 700 kWh; giá điện của bậc 201 - 400 kWh được gộp theo giá bình quân của bậc 4 (201 - 300 kWh) và bậc 5 (từ 301 - 400 kWh) của giá điện cũ.
Ưu điểm của kịch bản này đơn giản, người dân dễ hiểu do giảm từ 6 bậc như cơ cấu biểu giá điện hiện nay xuống còn 5 bậc giá điện.

Ghép các bậc lại với nhau để tăng khoảng cách mức tiêu thụ tiêu thụ điện giữa các bậc và nới rộng khoảng cách mức tiêu thụ của bậc cao hơn nhằm phản ánh tình hình thực tế tiêu thụ điện và khuyến khích việc sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả hơn; đồng thời hạn chế được một phần tiền điện phải trả tăng cao trong những tháng đổi mùa.
Theo kịch bản này, số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội cũng không thay đổi so với hiện hành. Phương án này có mức chênh lệch giữa bậc đầu và bậc cuối cùng là 1,86 lần, thấp hơn so với phương án 5 bậc, kịch bản 5.1 nêu trên.
Tuy nhiên, về nhược điểm, tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 200 - 300 kWh/tháng (khoảng 3,6 triệu hộ) và từ 701 kWh/tháng trở lên (khoảng 0,5 triệu hộ) phải trả tăng thêm khoảng từ 6.000 - 14.000 đồng/hộ/tháng (các nhóm khách hàng khác được giảm tiền điện phải trả). Mức tăng giá giữa các bậc là không đồng đều.
Bên cạnh việc phân tích ưu – nhược điểm của phương án 5 bậc thang theo 2 kịch bản, Bộ này cũng nêu ra quan điểm với các phương án khác. Đơn cử như phương án 1 bậc, giá điện bằng mức giá điện bình quân hiện hành cho sinh hoạt là 1.897 đồng/kWh.

Theo phương án này, tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 201 kWh/tháng trở lên (khoảng 6,7 triệu hộ) tiền điện phải trả giảm từ 8.000 đến 330.000 đồng/hộ/tháng.
Bên cạnh đó, các hộ sử dụng từ 0 - 200 kWh/tháng (khoảng 18,6 triệu hộ) tiền điện trả tăng từ 17.000 đến 36.000 đồng/hộ/tháng. Số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội tăng lên do giá điện của bậc 1 được điều chỉnh tăng.
Đối với phương án 3 bậc, cơ cấu biểu giá điện sinh hoạt bao gồm: bậc 1 (từ 0 - 100 kWh); bậc 2 từ 101 - 400 kWh và bậc 3 từ 401 kWh trở lên.
Theo đó, tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 301 kWh/tháng trở lên (khoảng 3,1 triệu hộ), tiền điện phải trả giảm từ 45.000 đến 62.000 đồng/hộ/tháng. Hộ sử dụng từ 0 - 300 kWh/tháng (khoảng 22,3 triệu hộ), tiền điện phải trả tăng từ 4.000 đến 30.000 đồng/hộ/tháng.
Bộ Công Thương cũng đánh giá, số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội tăng lên do giá điện của bậc 1 được điều chỉnh tăng.
Bộ Công Thương còn đưa ra phương án biểu giá điện sinh hoạt gồm 4 bậc thang. Theo đó, giá điện bậc 1 từ 0 - 100 kWh; bậc 2 từ 101 - 300 kWh; bậc 3 từ 301 - 600 kWh và bậc 4 từ 601 kWh trở lên.
Đối với phương án 4 bậc này, tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 51-100, 201-300 và 301- 400 kWh/tháng (khoảng 10,3 triệu hộ), tiền điện phải trả giảm từ 267 đến 32.000 đồng/hộ/tháng.

Hộ sử dụng từ 0-50, 101- 200 và từ 401 kWh/tháng trở lên (khoảng 15,3 triệu hộ) tiền điện phải trả tăng từ 1.000 đến 105.000 đồng/hộ/tháng. Số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội tăng lên do giá điện của bậc 1 được điều chỉnh tăng.
Từ những phân tích trên, Bộ Công Thương đã có sự so sánh và đề xuất chọn phương án giá điện 5 bậc thang theo kịch bản 1 bởi kịch bản này sẽ có mức tăng giá điện giữa các bậc ở mức hợp lý; đảm bảo toàn bộ số hộ có mức sử dụng điện dưới 700 kWh (chiếm 98,2% tổng số hộ) có mức tiền điện không tăng hoặc giảm khi áp dụng biểu giá điện mới.
Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi, sự thuận tiện của khách hàng sử dụng điện cũng như khuyến khích người tiêu dùng sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục mong nhận được ý kiến đóng góp của các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, người dân trên cả nước để nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Quyết định trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.
Trước đó, vào cuối năm 2019, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) xây dựng Đề án nghiên cứu cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện Việt Nam; trong đó cũng đưa ra 3 phương án cải tiến bậc thang biểu giá điện sinh hoạt, gồm: 5 bậc thang, 4 bậc thang và 3 bậc thang. EVN và các chuyên gia cũng đề xuất lựa chọn phương án 5 bậc./.