Một góc nhà máy gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh. Ảnh: Quang Quyết-TTXVN
Trước thông tin trên một số báo việc Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS) lấn gần 300 ha biển để chôn hàng chục triệu mét khối xỉ thải, trên cơ sở kết quả giám sát quá trình khắc phục hậu quả vi phạm của FHS, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có thông báo chính thức như sau:
Về tình hình phát sinh và quản lý chất thải rắn của FHS: Trước thời điểm Lò cao số 1 vận hành thử nghiệm (29/5/2017), FHS đã vận hành ổn định các hạng mục trước Lò cao gồm: nhiệt điện, luyện cốc, thiêu kết...; các loại chất thải rắn phát sinh được FHS thực hiện thu gom, phân loại và quản lý theo quy định, chưa có hoạt động đổ thải ra bãi xỉ.
Rác thải sinh hoạt được thu gom và định kỳ chuyển giao cho Công ty TNHH MTV chế biến rác thải sinh hoạt Hoành Sơn (Hà Tĩnh) vận chuyển, xử lý. FHS đã thực hiện phân định các loại chất thải rắn phát sinh để quản lý theo quy định.
Tro bay, xỉ và thạch cao của Nhà máy điện được quản lý theo Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 12/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ (đã xuất khẩu 6.802,3 tấn thạch cao sang Philippines); bùn thải sinh hoạt, công nghiệp, sinh hóa và chất thải nguy hại được chuyển giao cho Công ty TNHH MTV chế biến chất thải công nghiệp Hà Tĩnh là đơn vị có chức năng xử lý.
FHS cũng đã ký hợp đồng nguyên tắc với Công ty cổ phần xử lý tái chế chất thải công nghiệp Hòa Bình và Tập đoàn xi măng Thành Công là những đơn vị có giấy phép để xử lý tro, xỉ, thạch cao, chất thải rắn, chất thải nguy hại khi lượng chất thải phát sinh lớn; tiếp tục nghiên cứu để có phương án tái chế, tái sử dụng chất thải theo quy định.
Lò cao số 1 và các hạng mục công trình phụ trợ phía sau Lò cao vận hành thử nghiệm, gồm: luyện thép từ gang lỏng, cán thép, lò vôi…
Ngoài các loại chất thải rắn phát sinh nêu trên, FHS có phát sinh một số loại chất thải rắn gồm: xỉ hạt lò cao, xỉ thép, vật liệu chịu lửa, bùn và bụi (thu hồi từ các hệ thống rửa khí Lò cao và khí lò chuyển) đang được FHS quản lý.
Cụ thể là xỉ hạt (GBFS): Khi Lò cao số 1 đạt công suất thiết kế sẽ phát sinh khoảng 1.1 triệu tấn/năm, hiện phát sinh khoảng 90.200 tấn/tháng.
Theo yêu cầu của Bộ Tài nguyên và Môi trường, FHS đã phân định xỉ hạt là chất thải rắn công nghiệp thông thường và đang lưu giữ an toàn tại kho chứa có nền bê tông, xung quanh có hệ thống thu gom nước mưa chảy tràn và được che phủ bạt.
Xỉ hạt lò cao tại các Nhà máy sản xuất thép trên thế giới và các Nhà máy luyện thép liên hợp ở Việt Nam vẫn đang được sử dụng để làm nguyên liệu sản xuất xi măng như: Nhà máy thép Hòa Phát ở Hải Dương, Nhà máy gang thép Thái Nguyên.
Một góc nhà máy gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh. Ảnh: Quang Quyết-TTXVN
Trong thời gian chờ kết quả công bố hợp quy của Bộ Xây dựng (theo QCVN 16:2014/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng) để được bán ra thị trường trong nước, FHS đã hoàn thiện các thủ tục để xuất khẩu sản phẩm xỉ hạt ra nước ngoài theo Thông tư số 103/2015/TT-BTC, dự kiến cuối tháng 8/2017 sẽ xuất khẩu chuyến đầu tiên ra nước ngoài với khối lượng là 23.000 tấn.
Còn bùn, bụi thu hồi từ các hệ thống rửa khí Lò cao và khí lò chuyển, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã yêu cầu FHS phân định để quản lý theo quy định. Khi có kết quả là chất thải rắn công nghiệp thông thường, chất thải này sẽ được FHS tái sử dụng làm nguyên liệu trong sản xuất.
Trường hợp là chất thải nguy hại sẽ được chuyển giao cho đơn vị có chức năng xử lý theo quy định. Vật liệu chịu lửa phát sinh khoảng 13.349 tấn/năm được FHS phân định là chất thải thông thường, chất thải này được FHS tái chế, thu hồi kim loại.
Khi Lò cao số 1 hoạt động đạt 100% công suất sẽ phát sinh khoảng 423.150 tấn/năm (gồm xỉ khử S, xỉ lò chuyển và xỉ đúc dư).
Xỉ thép đã được phân định là chất thải công nghiệp thông thường, đang được xử lý tại Trạm xử lý xỉ thép để thu hồi kim loại làm nguyên liệu cho lò chuyển, phần không thể sử dụng là khoảng 34.100 tấn/năm dự kiến sẽ lưu giữ an toàn tại bãi thải xỉ.
Tới đây, khi Bộ Xây dựng ban hành quy chuẩn sử dụng xỉ thép, xỉ lò cao làm vật liệu xây dựng thì cơ bản toàn bộ khối lượng xỉ thải của FHS sẽ được sử dụng để sản xuất vật liệu xây dựng theo quy định, khối lượng phải lưu giữ tại bãi xỉ thải sẽ còn rất ít.
Bên cạnh đó, FHS đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị tư vấn để nghiên cứu phương án phối trộn phần xỉ thép nêu trên cùng tro bay (của Nhà máy nhiệt điện) và một số loại phụ gia khác để làm vật liệu xây dựng.
Hiện FHS vẫn đang lưu giữ an toàn các loại chất thải rắn phát sinh trong các khu vực lưu giữ của Nhà máy theo yêu cầu của Bộ Tài nguyên và Môi trường, chưa lưu giữ trong bãi chứa xỉ lấn biển.
Về bãi lưu giữ xỉ thải lấn biển: Theo nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt năm 2008, quy hoạch sử dụng đất lấn biển đã được tỉnh Hà Tĩnh phê duyệt, Dự án của FHS được quy hoạch bãi xỉ lấn biển có diện tích 281,6 ha (các Nhà máy sản xuất thép liên hợp trên thế giới đều có bãi chứa xỉ lấn biển như: Nhà máy thép liên hợp Gwangyang, Nhà máy thép liên hợp Pohang tại Hàn Quốc).
Tuy vậy, trong quá trình triển khai Dự án, FHS đã nghiên cứu và đề xuất phương án tái sử dụng phần lớn chất thải rắn công nghiệp thông thường phát sinh để phục vụ quá trình sản xuất.
Hiện tại bãi xỉ của FHS đã được điều chỉnh xây dựng trên diện tích chỉ còn 143 ha, phần diện tích còn lại của bãi xỉ đang được FHS hoàn thiện các thủ tục để chuyển đổi thành khu vực lưu giữ nguyên liệu sản xuất cho giai đoạn 2 của Dự án.
Bãi xỉ của FHS đang được thi công, xây dựng nhằm đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn bãi lưu giữ chất thải rắn thông thường theo TCXDVN 261:2001.
Xung quanh bãi được xây bờ đê kiên cố bằng đá khối cao khoảng 7 mét, phía trong đê được phủ 2 lớp vải lọc theo đúng nội dung báo cáo ĐTM được phê duyệt.
Lòng bãi đã được khảo sát địa chất (khoan 19 lỗ vào các năm 2010, 2011) và xác định có lớp sét tự nhiên có độ dày trung bình là khoảng 10 mét.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đã yêu cầu FHS khẩn trương nghiên cứu, đề xuất phương án xây dựng, hoàn chỉnh bãi lưu giữ xỉ thải là chất thải rắn công nghiệp thông thường, gồm đảm bảo tiêu chuẩn chống thấm đối với đáy bãi; chống thẩm thấu mặt ngang; đảm bảo độ an toàn cao nhất có thể chống chịu được các biến động của tự nhiên như động đất và sóng thần.
Trong tháng 8/2017, FHS sẽ tiếp tục khảo sát địa chất khu vực bãi lưu giữ xỉ và trình Bộ xem xét, đánh giá./.