Cảnh báo phát sinh chi phí không chính thức khi giao dịch mua bán ô tô

Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) vừa lên tiếng cảnh báo tình trạng phát sinh chi phí không chính thức trong các giao dịch mua bán ô tô, đặc biệt với những dòng xe khan hiếm. Thực tế này dù không phải hiện tượng mới nhưng đang lan rộng với hình thức tinh vi và gây mất niềm tin của người tiêu dùng.

 

Cụ thể, gần đây Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia ghi nhận thông tin phản ánh liên quan đến việc người tiêu dùng phải trả thêm chi phí không chính thức khi mua xe ô tô, nhất là với các dòng xe khan hiếm trên thị trường. Do vậy, nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng và tăng cường trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia lưu ý tình trạng sau khi thông báo về tình trạng khan hiếm của xe, nhân viên bán hàng có thể trực tiếp đề nghị khách hàng trả thêm một khoản chi phí đáng kể để nhân viên hỗ trợ ưu tiên giữ chỗ hoặc mua xe sớm. 

Ngoài ra, trong một số trường hợp, nhân viên có thể đề nghị khách hàng đặt cọc một khoản tiền để hỗ trợ đăng ký mua xe sớm, tuy nhiên, nhân viên không giải thích rõ bản chất của việc đặt cọc, dẫn đến khách hàng nhầm lẫn về việc đặt cọc để mua xe. Vì vậy, tất cả các khoản chi phí trên đều là giao dịch trực tiếp giữa nhân viên và khách hàng, không có chứng từ giao dịch và không có xác nhận pháp lý của đơn vị bán hàng.

Bên cạnh hiện tượng trả thêm chi phí nêu trên, trong giao dịch mua bán ô tô cũng thường xảy ra tình trạng nhân viên gợi ý hoặc ép buộc khách mua thêm các phụ kiện, dịch vụ như bảo hiểm xe để được ưu tiên mua xe sớm. Chi phí mua thêm này thường cao hơn mặt bằng thị trường.

Uỷ ban Cạnh tranh quốc gia cũng chỉ rõ: Khi giao dịch nhưng không cung cấp bằng chứng giao dịch hoặc ép buộc, yêu cầu người tiêu dùng mua thêm phụ kiện, dịch vụ là hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Cụ thể, tại Điểm k khoản 1 Điều 10 của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định cấm tổ chức, cá nhân kinh doanh yêu cầu người tiêu dùng phải mua thêm sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ như là điều kiện bắt buộc để giao kết hợp đồng trái với ý muốn của người tiêu dùng.

Điều 29 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định tổ chức, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm cung cấp cho người tiêu dùng hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch theo quy định của pháp luật hoặc theo yêu cầu của người tiêu dùng. Trường hợp có căn cứ xác định tổ chức, cá nhân kinh doanh thực hiện các hành vi nêu trên, cơ quan chức năng có thể tiến hành xem xét, xử lý vi phạm theo quy định về pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ngoài ra, về phía người tiêu dùng, việc thực hiện giao dịch trực tiếp với nhân viên nêu trên tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người tiêu dùng. Cụ thể, đã xảy ra tình trạng nhân viên chiếm đoạt tiền của người tiêu dùng hoặc thường gặp hơn là trường hợp người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc nhận lại tiền đặt cọc do nhân viên cố tình kéo dài thời gian giải quyết. Vấn đề này không chỉ phát sinh thời gian chờ đợi mà còn ảnh hưởng đến kế hoạch mua xe, lợi ích tài chính của người tiêu dùng do số tiền đặt cọc bị chiếm giữ trong thời gian dài.

Quan trọng hơn, khi người tiêu dùng và nhân viên đại lý không thể thống nhất giải quyết vấn đề thì người tiêu dùng thường không có đủ căn cứ để đưa vụ việc ra cơ quan chức năng do không có đủ bằng chứng để chứng minh giao dịch. Ngay cả đại lý bán hàng cũng có thể từ chối tiếp nhận và giải quyết vấn đề của người tiêu dùng do không có bằng chứng liên quan đến trách nhiệm của đại lý.

Bởi vậy, để hạn chế các hành vi vi phạm quyền lợi người tiêu dùng trong giao dịch mua bán ô tô, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khuyến cáo người tiêu dùng cần tìm hiểu kỹ về giá trước khi mua xe: người tiêu dùng cần chủ động tra cứu giá niêm yết chính thức từ nhà sản xuất hoặc các kênh thông tin chính thống; so sánh giá bán, chính sách ưu đãi giữa các đại lý để có quyết định phù hợp; xác định rõ các khoản chi phí cần thanh toán trước khi ký kết hợp đồng.

Hơn nữa, người tiêu dùng cần thận trọng, cảnh giác với các đề nghị giao dịch trực tiếp, không có chứng từ, hóa đơn từ nhân viên bán hàng. Yêu cầu nhân viên bán hàng cung cấp bảng giá và các khoản chi phí bằng văn bản rõ ràng, trong đó, xác định rõ thời gian dự kiến giao xe trước khi thực hiện đặt cọc hoặc thanh toán, yêu cầu giải thích chi tiết về bất kỳ khoản phí nào phát sinh ngoài giá niêm yết.

Đặc biệt, cần đọc kỹ các điều khoản chi tiết của hợp đồng mua bán, đặc biệt là những nội dung thường in nhỏ hoặc dễ bị bỏ qua trong hợp đồng, chứng từ đặt cọc hoặc mua bán. Lưu giữ đầy đủ hóa đơn, hợp đồng, biên lai và các chứng từ liên quan để làm căn cứ pháp lý khi cần thiết. Bên cạnh đó, nhằm nâng cao trách nhiệm trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, tuân thủ pháp luật, các doanh nghiệp, đại lý phân phối ô tô cần cung cấp thông tin minh bạch, đầy đủ và chính xác: trong đó cần công khai rõ mối quan hệ giữa đại lý phân phối và nhà sản xuất để người tiêu dùng hiểu rõ vai trò, trách nhiệm của từng bên; công khai rõ ràng giá của sản phẩm, các khoản chi phí phát sinh (nếu có), cũng như các chính sách ưu đãi đi kèm.

Xây dựng và triển khai chính sách bán hàng minh bạch, trong đó, yêu cầu rõ việc nhân viên không được yêu cầu, ép buộc, dụ dỗ người tiêu dùng thanh toán các khoản phí ngoài hợp đồng hoặc trái với ý chí của họ. Mặt khác, đào tạo nhân viên về pháp luật, đạo đức kinh doanh; có cơ chế quản lý và giám sát nhân viên trong quá trình giao dịch với người tiêu dùng. Thực hiện các chương trình khuyến mãi theo đúng quy định pháp luật, bảo đảm công khai, minh bạch, dễ hiểu và dễ tiếp cận với khách hàng.

Xuất phát từ thực trạng trên, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khuyến nghị người tiêu dùng thực hiện tiêu dùng thông minh, nâng cao cảnh giác, chủ động tìm hiểu thông tin trước khi giao dịch, kịp thời phản ánh các hành vi vi phạm tới cơ quan chức năng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp, đại lý bán hàng cần tuân thủ pháp luật, minh bạch trong giao dịch và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh.