"Cha đẻ" gạo ST25 được Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ tặng Bằng khen

Ngày 2/12, tại Đại hội đại biểu Hội Nông dân thành phố Cần Thơ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Anh hùng Lao động, kỹ sư Hồ Quang Cua – "cha đẻ" của giống lúa ST25 đã vinh dự đón nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ.

Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp của ông Hồ Quang Cua đối với nền nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và ngành lúa gạo Việt Nam nói chung. Đặc biệt, niềm vinh dự này đến ngay sau khi gạo ST25 lập kỳ tích lần thứ ba đăng quang ngôi vị cao nhất tại đấu trường quốc tế, tiếp tục khẳng định vị thế dẫn đầu của hạt gạo Việt Nam trên bản đồ lương thực thế giới.

Trước đó, trong khuôn khổ Hội nghị Thương mại Lúa gạo toàn cầu lần thứ 17 do The Rice Trader tổ chức tại thủ đô Phnom Penh (Campuchia) từ ngày 7 - 9/11/2025, gạo ST25 của kỹ sư Hồ Quang Cua đã xuất sắc vượt qua hàng chục đối thủ nặng ký để giành giải Nhất cuộc thi "Gạo ngon nhất thế giới" năm 2025 (đồng giải với gạo Phka Romdoul của nước chủ nhà Campuchia).

Đây là lần thứ ba gạo ST25 được xướng tên ở ngôi vị cao nhất, sau các chiến thắng vào năm 2019 và 2023. Với thành tích liên tục nằm trong nhóm những loại gạo ngon nhất thế giới và 3 lần vô địch, "Gạo Ông Cua ST25" không chỉ trở thành niềm tự hào quốc gia mà còn là bảo chứng vàng cho chất lượng nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế khó tính.

Điều khiến chiến thắng năm 2025 của gạo ST25 trở nên đặc biệt và thuyết phục hơn cả chính là nguồn gốc của mẫu gạo dự thi. Thay vì chọn gạo vụ Đông Xuân – vụ lúa thường cho chất lượng tốt và ổn định nhất như các năm 2019 và 2023, lần này, ông Hồ Quang Cua đã chọn sản phẩm gạo ST25 được trồng trong vụ Hè Thu để mang đi dự thi.

Nhờ việc sử dụng chế phẩm sinh học hợp lý đã tác động tích cực đến hệ sinh thái đồng ruộng, giúp cây lúa khỏe mạnh tự nhiên và hạn chế tối đa sâu bệnh mà không cần lạm dụng thuốc hóa học. Đây chính là chìa khóa để kỹ sư Hồ Quang Cua hóa giải những bất lợi của thời tiết vụ Hè Thu, tạo ra hạt gạo đạt chuẩn quốc tế.

Thành công của gạo ST25 không chỉ nằm ở giống lúa ưu việt mà còn ở quy trình canh tác bền vững, hướng tới nông nghiệp tuần hoàn mà kỹ sư Hồ Quang Cua đã dày công xây dựng.

Trong mô hình này, rơm rạ sau thu hoạch không bị đốt bỏ lãng phí mà được giữ lại phân hủy tự nhiên hoặc hỗ trợ phân hủy bằng các loại nấm, vi sinh vật có lợi. Quá trình này biến rơm rạ thành nguồn phân bón hữu cơ giàu dinh dưỡng, cải thiện nền đáy và giảm thiểu khí độc trong môi trường nước. Đặc biệt, sự phân hủy này tạo ra nguồn thức ăn tự nhiên như trùn chỉ, các loại ốc nhỏ... là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời cho tôm trong mô hình lúa - tôm kết hợp.

Kỹ sư Hồ Quang Cua chia sẻ, việc phun bổ sung vi sinh ngay từ đầu vụ nuôi giúp xử lý rơm rạ tồn lưu, ngăn chặn tình trạng hư nước – nguyên nhân chính khiến tôm bệnh hoặc chậm lớn. Thay vì sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, ông tận dụng "đội quân" thiên địch như ong ký sinh, nấm xanh, nấm trắng để tiêu diệt sâu rầy, thiết lập một hệ sinh thái phòng thủ tự nhiên vững chắc.

"Cây lúa phát triển nhờ vi sinh vật và nguồn thải từ con tôm. Rơm rạ trả về đất nuôi dưỡng cây lúa và làm thức ăn cho tôm. Đó là vòng tròn lợi ích của nông nghiệp tuần hoàn", ông Cua đúc kết. Quy trình này hiện đã được nhân rộng trên diện tích hơn 2.000 ha, trải dài từ các xã của thành phố Cần Thơ đến Cà Mau, An Giang.

Sau 5 năm kiên định với con đường sản xuất lúa an toàn, vùng nguyên liệu của kỹ sư Hồ Quang Cua đã thu hút gần 2.000 hộ dân tham gia, cung cấp ra thị trường trên 10.000 tấn lúa sạch mỗi năm. Thống kê cho thấy, năng suất lúa ST25 an toàn ổn định ở mức 6 tấn/ha, nhưng giá trị mang lại vượt trội khi giá bán luôn cao hơn lúa thường từ 2.000 - 3.000 đồng/kg.

Hiện nay, thương hiệu "Gạo Ông Cua ST25" đã được bảo hộ tại các thị trường lớn như Anh, EU, Trung Quốc, Australia, Hoa Kỳ... Nguồn cung thường xuyên không đủ cầu, đặc biệt là sự săn đón từ thị trường Trung Quốc và các nước phát triển.

Kỹ sư Hồ Quang Cua (sinh năm 1953) tốt nghiệp khoa Trồng trọt, Trường Đại học Cần Thơ năm 1978. Ông từng trải qua nhiều vị trí lãnh đạo trong ngành nông nghiệp tỉnh Sóc Trăng (cũ), từ Phòng Nông nghiệp huyện Mỹ Xuyên đến Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh. Dù ở cương vị nào, khát vọng nâng tầm hạt gạo quê hương luôn cháy bỏng trong ông.

Với những cống hiến xuất sắc, ông Cua và nhóm nghiên cứu đã được Nhà nước trao tặng 10 Huân chương Lao động, trong đó cá nhân ông vinh dự nhận 5 Huân chương (1 hạng Ba, 2 hạng Nhì, 2 hạng Nhất) và danh hiệu Anh hùng Lao động vào năm 2013.

Đỉnh cao sự nghiệp nghiên cứu của kỹ sư Hồ Quang Cua là Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học Công nghệ năm 2021 cho công trình nghiên cứu chọn tạo các giống lúa thơm dòng ST. Ngay cả khi đã nghỉ hưu, ông vẫn miệt mài nghiên cứu, cho ra đời ST24 và ST25 – hai "siêu phẩm" liên tục làm rạng danh gạo Việt trên đấu trường quốc tế. Trong 7 lần tham dự Hội nghị lúa gạo toàn cầu, gạo ST24 và ST25 luôn nằm trong Top 3, với 3 lần vô địch (2019, 2023, 2025) và 2 lần giải Nhì (2020, 2022).