Chu kỳ tăng giá dầu: Khi nào mới trở lại?

Với giá dầu thô chuẩn quốc tế giảm gần 20% trong hai năm qua, nhiều nhà đầu tư lạc quan buộc phải kiên nhẫn chờ đợi. Trong những tháng gần đây, cụm từ “Chúng tôi vẫn lạc quan” xuất hiện dày đặc trên mạng xã hội, bất chấp dự báo thận trọng của nhiều ngân hàng lớn ở Phố Wall về triển vọng giá dầu năm 2026. Mặc dù triển vọng ngắn hạn còn nhiều thách thức, nhưng một số chuyên gia thị trường cho rằng khả năng phục hồi của giá dầu và cổ phiếu năng lượng trong trung hạn vẫn hiện hữu.

Những chia sẻ từ các nhân vật kỳ cựu trong ngành cũng cho thấy tính biến động khó lường của thị trường. Năm 2016, cựu Bộ trưởng Dầu mỏ Saudi Arabia Ali Al-Naimi ví hơn 20 năm điều hành ngành dầu khí của ông như chuyến “tàu lượn” với biên độ giá từ dưới 2 USD/thùng tới 147 USD/thùng. Câu nói của ông Al-Naimi cho đến nay vẫn là bài học thời sự cho thị trường dầu.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng quá trình chờ đợi một chu kỳ phục hồi mới đòi hỏi sự kiên nhẫn lớn, đồng nghĩa bỏ lỡ nhiều cơ hội đầu tư khác. Điều này đặc biệt đúng với những nhà đầu tư mua vào khi giá dầu vượt 100 USD/thùng và hiện đang chứng kiến giá quanh mức 65 USD/thùng. Thị trường cổ phiếu dầu khí còn chịu áp lực mạnh hơn: các công ty vừa và nhỏ từng được định giá cao giai đoạn 2022–2023 nay đã mất 20–50% giá trị vốn hóa.

Lịch sử cho thấy, việc khôi phục những mức giá cao là không dễ dàng. Dầu Brent Biển Bắc – một trong hai loại dầu chuẩn định giá toàn cầu – đã mất mốc 100 USD/thùng từ tháng 9/2014 và phải đến cuối tháng 2/2022, tức 7 năm 5 tháng 19 ngày sau, mới lấy lại được.

Một số tổ chức phân tích đưa ra kịch bản giá dầu có thể khởi sắc sớm nhất vào năm 2027 và rõ hơn trong giai đoạn 2028–2029, dựa trên hai yếu tố chính. Thứ nhất, mặc dù tăng trưởng chậm lại, nhưng nhu cầu dầu toàn cầu vẫn duy trì gần mức trung bình dài hạn 20 năm, khoảng 1,1 triệu thùng/ngày. Trừ khi xảy ra suy thoái toàn cầu, nhu cầu khó giảm sâu. Thứ hai, giá dầu thấp đang làm hạn chế đầu tư, qua đó kìm hãm sản lượng tương lai của các nước không thuộc Nhóm các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và các đối tác, còn gọi là OPEC+. Ngành công nghiệp dầu đá phiến Mỹ - vốn nhạy cảm với giá – đã bắt đầu chững lại. Chẳng hạn, Công ty Diamondback Energy gần đây cảnh báo sản lượng dầu Mỹ có nguy cơ suy giảm “không thể tránh khỏi” khi hoạt động khoan giảm.

Các dự báo cung - cầu giai đoạn 2026-2027 cho thấy nhiều tổ chức đã hạ ước tính sản lượng toàn cầu trong hai năm tới. Đây là tín hiệu cho thấy một “điểm uốn” có thể đang tới gần. Ngoài ra, khi các nước OPEC+ tăng sản lượng, công suất dự phòng còn lại sẽ thu hẹp, tạo áp lực tăng giá. Hơn nữa, tồn kho dầu toàn cầu đã ở mức thấp, trước khi khả năng dư cung xuất hiện trở lại.

Ngoài yếu tố cơ bản, một số sự kiện bất ngờ có thể tác động mạnh tới giá, như bão làm gián đoạn khai thác ở Vịnh Mexico, mùa đông lạnh bất thường làm tăng nhu cầu, hay xung đột tại các quốc gia sản xuất dầu. Về chính sách, các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran hoặc Nga cũng có thể khiến cán cân cung – cầu đảo chiều nhanh chóng.

Trong kịch bản thuận lợi, một số chuyên gia nhận định giá dầu có thể đạt 75–80 USD/thùng trong 18–24 tháng tới. Ngưỡng 100 USD/thùng được cho là khó xảy ra, và mức trên 150 USD/thùng tuy không phải bất khả thi nhưng xác suất rất thấp. Nhiều phân tích cho rằng để giá có thể bật tăng mạnh, thị trường cần trải qua giai đoạn giảm sâu xuống 50–60 USD/thùng, buộc các nhà sản xuất ngoài OPEC+ cắt giảm đầu tư, đồng thời OPEC+ phải tiêu hao gần hết công suất dự phòng – yếu tố có thể kéo giá giảm trước khi tăng trở lại.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại các rào cản. Nhu cầu dầu vẫn ở mức tốt, nhưng tốc độ tăng trưởng giảm dần do cơ cấu kinh tế Trung Quốc – quốc gia mua dầu nhiều nhất thế giới –  thay đổi và xu hướng chuyển từ xe xăng sang xe điện. Nếu thời gian chờ đợi kéo dài, tăng trưởng nhu cầu có thể không đủ mạnh để thúc đẩy giá.

Ở chiều ngược lại, sản lượng dầu ngoài OPEC+ có thể bất ngờ tăng, đặc biệt tại Guyana, Brazil, Canada, Uganda, Na Uy và Trung Quốc, bất kể giá dầu biến động như thế nào. Điều này đồng nghĩa, cho dù triển vọng dài hạn sáng sủa, nhưng nhà đầu tư vào hợp đồng dầu Brent giao kỳ hạn tháng 12/2027 vẫn phải chấp nhận lỗ trên sổ sách trong thời gian dài.

Trong ngắn hạn, phần lớn tín hiệu cho thấy giá dầu có thể giảm thêm trong vài tháng tới, đặc biệt sau khi nhu cầu dầu vào mùa Hè ở Bắc bán cầu suy yếu. Về dài hạn, mặt bằng giá thấp hiện nay được coi là nền tảng cho một chu kỳ tăng giá mới – song đó vẫn là câu chuyện của tương lai./.