Chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm: Biến thách thức thành cơ hội đạt mục tiêu tăng trưởng
Trong cuộc trao đổi giữa phóng viên TTXVN với TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, TS Nguyễn Bích Lâm chia sẻ, bối cảnh thế giới biến động khó lường, Chính phủ cần chủ động nắm bắt những thách thức đối với nền kinh tế để xoay chuyển tình thế, biến thách thức thành cơ hội, thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Cuộc trao đổi dưới đây sẽ thông tin rõ hơn xung quanh nội dung này.
Phóng viên:Trong những năm gần đây, thế giới có nhiều biến động, khó lường, điều này tác động và biến đổi kinh tế thế giới. Trong bối cảnh đó vai trò của Chính phủ đối với nền kinh tế sẽ như thế nào thưa ông? Chuyên gia Nguyễn Bích Lâm: Trong 5 năm trở lại đây, kinh tế, chính trị thế giới trải qua nhiều biến cố, bất định khó lường. Hàng loạt biến cố liên tiếp xảy ra, biến cố trước chưa kết thúc, biến cố sau đã xuất hiện khiến trật tự và hoạt động kinh tế thế giới thay đổi mạnh mẽ; cạnh tranh chiến lược và kinh tế giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, diễn ra trên nhiều lĩnh vực; các giá trị của chủ nghĩa tự do kinh tế bị thách thức nghiêm trọng, nền quản trị toàn cầu dựa trên các quy tắc của hệ thống quốc tế bị suy yếu, chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch quay trở lại. Các biến cố dẫn đến định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu theo hướng linh hoạt hơn, dễ thích nghi, ứng dụng công nghệ số, thúc đẩy thương mại điện tử; gia tăng mạng lưới sản xuất khu vực trong bối cảnh mạng lưới sản xuất toàn cầu vẫn quyết định tương lai của chuỗi cung ứng; gia tăng toàn cầu hoá dịch vụ. Chuỗi cung ứng dịch chuyển nhằm tối ưu hoá sản xuất, giảm chi phí để tối ưu hoá lợi nhuận, giảm thiểu rủi ro từ xung đột chính trị và chiến tranh thương mại. Việc dịch chuyển chuỗi cung ứng từ quốc gia này sang quốc gia khác là xu hướng khách quan. Các chuyên gia kinh tế nhận định, có 5 yếu tố định hình kinh tế thế giới trong năm 2023 và các năm tiếp theo, đó là: lãi suất; biến động của kinh tế Trung Quốc; phi toàn cầu hóa kinh tế thế giới; chuyển đổi năng lượng; can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế. Hiện nay, phi toàn cầu hoá là xu hướng đang diễn ra với tốc độ nhanh, thể hiện qua chủ nghĩa bảo hộ, thúc đẩy sản xuất trên lãnh thổ quốc gia, giảm vận chuyển hàng hoá ở khoảng cách xa, kiểm soát vốn nhằm giảm ảnh hưởng của vấn đề tài chính đối với kinh tế toàn cầu. Đại dịch đã cảnh tỉnh thế giới, khiến chính phủ các nước nhận thấy mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau của các quốc gia được xây dựng và phát triển trong giai đoạn toàn cầu hoá có nhiều điểm yếu và bất cập. Trong thế giới bất định, khó lường do bất ổn địa chính trị; cạnh tranh chiến lược và kinh tế giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, diễn ra trên nhiều lĩnh vực, sự can thiệp của chính phủ xử lý các vấn đề kinh tế - xã hội ngày càng cần thiết, có tầm quan trọng đặc biệt và trở thành xu thế tất yếu cho ổn định và phát triển đất nước trong thời gian vừa qua và trong những năm tới.
Phóng viên: Thưa ông, quá trình phi toàn cầu hoá và chuyển đổi chuỗi cung ứng sẽ tác động thế nào tới đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam?
Chuyên gia Nguyễn Bích Lâm: Trong xu thế chuyển đổi chuỗi cung ứng toàn cầu, các chuyên gia kinh tế nước ngoài nhìn nhận nếu Việt Nam không đưa ra các tiêu chuẩn và quy định cụ thể để sàng lọc các dự án FDI thì làn sóng FDI sẽ đổ vào Việt Nam, biến Việt Nam thành "vùng đệm" để Trung Quốc và nhiều nước muốn chuyển một phần hoạt động sản xuất đến Việt Nam nhằm tận dụng lợi thế của các FTA mà Việt Nam đã ký. Đó cũng là giải pháp để nhiều nền kinh tế lớn của châu Á chọn xuất khẩu sang Việt Nam như một trung tâm lắp ráp rồi xuất đi. Nhận định này dựa trên số liệu năm 2022 khi kim ngạch xuất khẩu của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm 74,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn nền kinh tế; kim ngạch của 2 nhóm hàng thuộc khu vực FDI là điện thoại và linh kiện và điện tử máy tính và linh kiện chiếm tới 30,8% tổng kim ngạch xuất khẩu. Khi FDI tại Việt Nam chỉ là lắp ráp thành phẩm rồi tái xuất thì lợi ích thực mang lại cho nội lực sản xuất cũng như thu nhập của người Việt Nam không nhiều, lợi nhuận chính chảy ra nước ngoài. Tuy nhiên, trong thách thức luôn có những cơ hội khi xu hướng phi toàn cầu hóa diễn ra sẽ biến Việt Nam là một trong những điểm đến của đầu tư nước ngoài. Kết quả đầu tư trực tiếp nước ngoài và thương mại quốc tế năm 2022 phản ánh các nhà đầu tư đang đặt niềm tin rất lớn vào môi trường đầu tư, vị thế kinh tế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam đang là một mắt xích quan trọng trong chuỗi sản xuất cung ứng toàn cầu, có thể trở thành một trong những công xưởng lớn của thế giới. Mặc dù dòng chảy chậm lại với xu hướng thắt chặt quản lý đầu tư nước ngoài, nhưng với các lợi thế của nền kinh tế, Việt Nam đã trở thành điểm sáng trong thu hút chuyển dịch dòng vốn đầu tư nước ngoài. Phóng viên: Thưa ông, kinh tế Việt Nam chịu tác động rất mạnh từ biến động của kinh tế thế giới. Tuy vậy, năm 2022, kinh tế vẫn tăng trưởng cao, lạm phát được kiểm soát, ông đánh giá thế nào về vai trò của Chính phủ trong chỉ đạo điều hành để đạt được kết quả này? Chuyên gia Nguyễn Bích Lâm: Trong những năm khó khăn, đầy thách thức vừa qua, vai trò và tầm quan trọng của Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành kinh tế được minh chứng qua thành quả tăng trưởng kinh tế năm 2022 trong bối cảnh kinh tế thế giới suy giảm và lạm phát cao nhất trong 4 thập kỷ qua, được minh chứng qua các chỉ tiêu phản ánh chất lượng tăng trưởng. Nhìn lại năm 2022, trong bối cảnh thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn; kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, quy mô nền kinh tế khiêm tốn, sức chống chịu và khả năng cạnh tranh còn hạn chế, chỉ một biến động nhỏ của thế giới có thể gây tác động lớn tới tình hình kinh tế -xã hội trong nước. Trong bối cảnh đó, với sự quyết đoán mang tính chiến lược của Chính phủ chuyển đổi từ Zero COVID-19 sang thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 từ cuối năm 2021 đã gỡ bỏ các rào cản, khôi phục và thúc đẩy phát triển kinh tế. Sự chủ động trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ cùng với sự năng động vượt khó của cộng đồng doanh nghiệp đã được đền đáp bằng kinh tế Việt Nam có mức tăng trưởng ấn tượng và kiểm soát lạm phát dưới mức mục tiêu. Trong tốc độ tăng GDP 8,02%, yếu tố vốn chỉ còn đóng góp 34,7%, lao động đóng góp 21,5%, năng suất các nhân tố tổng hợp đóng góp tới 43,8%. Tuy chỉ tiêu năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) của năm 2022 đạt giá trị cao nhưng vẫn thấp hơn TFP của năm 2018 là 46,7% và TFP của năm 2019 là 49,6%. Điều này cho thấy tầm quan trọng và cũng là động lực cho tăng trưởng kinh tế đối với cải cách thể chế, hoàn thiện môi trường kinh doanh và chỉ đạo điều hành kịp thời, hiệu quả của Chính phủ. Kết quả tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát là minh chứng cho một Chính phủ hành động linh hoạt, hiệu quả, nâng cao chất lượng tăng trưởng.
Phóng viên: Thưa ông, trong bối cảnh thế giới biến động khó lường, để chủ động xoay chuyển tình thế, biến thách thức thành cơ hội, thúc đẩy các động lực tăng trưởng, Chính phủ cần có giải pháp gì?
Chuyên gia Nguyễn Bích Lâm: Theo đánh giá của các tổ chức tài chính quốc tế triển vọng kinh tế thế giới năm 2023 vẫn đầy biến động, bất ổn, tăng trưởng toàn cầu vẫn sẽ thấp đáng kể với lạm phát cao và dai dẳng hơn. Để cỗ xe tứ mã dẫn dắt tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023 chạy trơn chu và nhanh hơn, chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần quan tâm và đặt thành nhiệm vụ hàng đầu đó là đồng hành, kịp thời tháo gỡ khó khăn và hỗ trợ cho khu vực doanh nghiệp. Chính phủ cần đẩy mạnh triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 2% theo Chương trình phục hồi kinh tế; nghiên cứu, đề xuất giải pháp tiếp tục chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, tiền sử dụng đất để giảm áp lực dòng tiền, hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ đủ vốn tín dụng cho nền kinh tế, tập trung vào sản xuất kinh doanh các lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng. Chính phủ chỉ đạo các ngân hàng thương mại đáp ứng nhu cầu vốn cho thương nhân nhập khẩu xăng dầu, than, góp phần tháo gỡ khó khăn, bảo đảm an ninh năng lượng. Cùng với đó, Chính phủ xử lý kịp thời các khó khăn trong ngắn hạn liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh, hiệu quả, bền vững trong trung và dài hạn, chủ động đề xuất các giải pháp xử lý hiệu quả các tình huống phù hợp với diễn biến tình hình thực tế. Đa dạng hóa các kênh huy động vốn cho doanh nghiệp; phát triển những loại hình định chế tài chính trung gian mới; đồng thời, tăng cường năng lực quản trị tài chính, khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội từ chuyển đổi chuỗi cung ứng và phi toàn cầu hoá, để Việt Nam trở thành công xưởng của thế giới. Đặc biệt Chính phủ xây dựng các quy định, tiêu chuẩn như một bộ lọc mới nhằm lựa chọn các nhà đầu tư nước ngoài có công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường và thật sự có năng lực. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định và có chế tài nhằm quản lý hiệu quả hoạt động đầu tư nước ngoài trên địa bàn; xử lý nghiêm các dự án đã cấp phép nhưng không triển khai thực hiện và các vấn đề khác có liên quan như: trốn và nợ thuế, sử dụng lao động Việt Nam và lao động nước ngoài, sử dụng đất, ô nhiễm môi trường… Phóng viên: Xin cám ơn ông!Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Thúc đẩy hợp tác Việt Nam - Nhật Bản hướng tới tăng trưởng xanh
12:11' - 15/02/2023
Biến đổi khí hậu đang là thách thức đối với thế giới, trong đó có Việt Nam ở thời điểm hiện tại.
-
Kinh tế Việt Nam
Nghị quyết Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1 năm 2023: Tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công (Phần cuối)
17:21' - 08/02/2023
Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký ban hành Nghị quyết số 10/NQ-CP ngày 3/2/2023 về Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1 năm 2023 trực tuyến với địa phương.
-
Kinh tế Việt Nam
Tìm “điểm nghẽn” giải ngân vốn đầu tư công tại Bình Dương
19:18' - 01/02/2023
Chiều ngày 1/2, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Võ Văn Minh chủ trì hội nghị tổng kết “chiến dịch giải ngân vốn đầu tư công” từ ngày 8/12/2022 đến 31/1/2023.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Bộ Công Thương lấy ý kiến Dự thảo Nghị định quy định về cơ chế mua bán điện
20:40' - 24/04/2024
Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo đóng góp ý kiến đối với Dự thảo Nghị định quy định về cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa các đơn vị phát điện với khách hàng (DPPA).
-
Kinh tế Việt Nam
Sắp diễn ra Hội nghị xúc tiến thương mại và phát triển xuất nhập khẩu vùng Tây Nguyên
20:08' - 24/04/2024
Tây Nguyên được đánh giá là vùng có rất nhiều lợi thế trong phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế, nhờ tính đặc thù trong bản sắc văn hoá, dân tộc, hệ sinh thái, tài nguyên...
-
Kinh tế Việt Nam
Tỉnh Đồng Nai sẵn sàng chào đón làn sóng các nhà đầu tư Nhật Bản
19:49' - 24/04/2024
Theo phóng viên TTXVN tại Nhật Bản, ngày 24/4, tại thủ đô Tokyo đã diễn ra Hội nghị xúc tiến đầu tư tỉnh Đồng Nai.
-
Kinh tế Việt Nam
Tiếp nhận hồ sơ yêu cầu rà soát cuối kỳ chống bán phá giá sản phẩm plastic
19:37' - 24/04/2024
Thời hạn Cục Phòng vệ thương mại tiếp nhận hồ sơ chậm nhất là ngày 24 tháng 5 năm 2024.
-
Kinh tế Việt Nam
Vụ đào lấy đất trái phép ở Quảng Trị: Xem xét không nghiệm thu 23.000 m3 đất san nền bất hợp pháp
19:20' - 24/04/2024
Khoảng 23.000 m3 đất bị đào lấy trái phép (nằm cạnh dự án) được Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Nam Bến Hải (nhà thầu) dùng để đắp nền đường và san nền phân lô Khu tái định cư xã Linh Trường.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Đào tạo nhân lực bán dẫn là đột phá của đột phá về đào tạo nguồn nhân lực
19:08' - 24/04/2024
Hiện nay, nước ta có khoảng 240 trường đại học, trong đó gần 160 trường có chuyên ngành đào tạo kỹ thuật, có khả năng chuyển đổi để đào tạo nhân lực bán dẫn.
-
Kinh tế Việt Nam
Chưa hết "khan" vé máy bay, đường sắt "cạn" vé dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5
18:10' - 24/04/2024
Trong dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5, ngành đường sắt cũng ghi nhận tình trạng khách đã đặt gần như kín chỗ trên một số tuyến đi, đến từ ga Hà Nội và ga Sài Gòn.
-
Kinh tế Việt Nam
Bắt kịp xu hướng mới để đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu
17:40' - 24/04/2024
Những yêu cầu ngày càng cao và khắt khe từ các thị trường xuất khẩu như truy xuất nguồn gốc, giấy chứng nhận đảm bảo tiêu chuẩn… đang tạo rào cản không nhỏ đối với khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã.
-
Kinh tế Việt Nam
Xem xét đình chỉ 3 tháng đối với đơn vị từ chối đăng kiểm qua hệ thống trực tuyến
17:17' - 24/04/2024
Cục Đăng kiểm Việt Nam đang thực hiện kiểm tra, rà soát đối chiếu trên hệ thống phần mềm, xem xét xử lý đối với đơn vị từ chối đăng kiểm qua hệ thống trực tuyến.