Còn đâu không gian công cộng Hà Nội?
Sau 11 năm mở rộng địa giới hành chính, diện mạo chung của Hà Nội đã có nhiều thay đổi. Thủ đô ngày càng phát triển, nhưng ngược lại người dân đang mất dần đi những không gian công cộng - yếu tố quan trọng của một thành phố đáng sống.
Sức ép từ các mục đích sử dụng khác nhau như: phát triển hạ tầng giao thông đô thị, các hoạt động mưu sinh của người dân... khiến tình trạng "biến tướng" và thiếu không gian công cộng trên địa bàn thành phố trở thành vấn đề đáng báo động.
* Không gian bị thu hẹpKhông gian công cộng đóng vai trò quan trọng làm thay đổi bộ mặt đô thị và chất lượng cuộc sống của người dân thông qua sự tương tác của con người với con người, con người với thiên nhiên, lưu giữ các ký ức chung và tạo dựng nên các biểu tượng gắn liền với một thành phố.
Đối với nhiều người dân, không gian công cộng là không gian vui đùa mà ai cũng có thể tiếp cận đa chiều theo nhiều hướng khác nhau, không bị rào chắn và không có thu phí sử dụng, thậm chí còn gắn liền với tuổi thơ của những đứa trẻ. Hiện nay, không gian công cộng tồn tại dưới 3 loại hình chủ yếu gồm: Không gian công cộng chính thống (quảng trường, công viên, phố đi bộ, vườn hoa...), không gian công cộng phi chính thống (vỉa hè, siêu thị...) và không gian cộng đồng (làng trong phố, khu tập thể cũ, khu đô thị mới...).Cùng với sự phát triển của kinh tế, những công trình hiện đại mọc lên "như nấm" khiến không gian công cộng Hà Nội đang bị thu hẹp bởi sự lấn chiếm, tư nhân hóa và thương mại hóa.
Vỉa hè hay sân chơi ở các khu tập thể cũ đều bị lấn chiếm làm bãi đỗ xe hay nơi bán hàng quán. Người dân cũng không được tự do vào nhà văn hóa vì nhiều nơi biến thành phòng tập gym, aerobic... Ngay tại những không gian công cộng chính thống như: quảng trường, công viên... cũng không còn là không gian công cộng theo đúng nghĩa vì người dân bị kiểm soát hoặc phải trả tiền để sử dụng.Chẳng hạn tại công viên Thống Nhất, người dân Hà Nội có thể thoải mái vào công viên tập thể dục mỗi ngày và không mất tiền mua vé, nhưng những người ăn mặc chỉnh tề bước qua cổng lại phải mua vé 4.000 đồng/người.
Chưa kể, những gờ sắt tại cổng công viên Thống Nhất vốn dùng để cấm xe máy lại đang gây khó khăn cho một nhóm yếu thế trong xã hội, đó là những người khuyết tật. Tình trạng thiếu thốn không gian công cộng của người dân Hà Nội có thể nhìn thấy rõ tại khu vực phố cổ. Trong mắt con trẻ ở đây, không gian công cộng chỉ gói gọn trong các ngõ phố, vỉa hè hay sân trong giữa các công trình. Vào các dịp cuối tuần, cả nghìn người lại đổ về các khu phố đi bộ xung quanh hồ Hoàn Kiếm. Ngoài ra, các đại siêu thị tích hợp khu mua sắm, nhà hàng, rạp chiếu phim, khu giải trí... cũng là một loại hình không gian công cộng được người dân Thủ đô thường xuyên lui đến trong những năm gần đây. PGS.TS Phạm Quỳnh Phương, chuyên gia đến từ Viện nghiên cứu Văn hóa nhận định, sự phát triển Hà Nội đang đi theo hướng đề cao giá trị thương mại hơn giá trị sử dụng và ưu tiên hơn cho phát triển kinh tế. Việc tư hữu hóa và hy sinh cho phát triển đang khiến quỹ đất dành cho phát triển không gian công cộng tại Hà Nội ngày càng hạn hẹp. Thậm chí, ngay cả khi có quỹ đất thì các nhà đầu tư cũng không mặn mà vì lợi ích thu về không lớn và không gian phải mất tiền để sử dụng cũng không còn là không gian công cộng theo đúng nghĩa. Sự can thiệp của những nhóm lợi ích khiến người dân không còn cảm thấy các không gian công cộng thuộc về họ. Người dân quá bận rộn với công việc mưu sinh cũng không có thời gian để tham gia cải tạo các không gian công cộng.Đặc biệt, ngay cả khi muốn đóng góp ý kiến thì người dân cũng không có quyền vì chủ đầu tư công trình và cơ quan quản lý Nhà nước mới là đơn vị quyết định sẽ xây dựng không gian công cộng như thế nào.
Đây là lý do khiến nhiều không gian công cộng được mở ra, nhưng không thu hút người dân vì không đáp ứng nhu cầu thực sự của người sử dụng; trong khi đó, Nhà nước lại đang áp dụng rập khuôn một mô hình không gian công cộng trên địa bàn toàn thành phố. Hơn nữa, một trong những lợi ích lớn nhất mà các không gian công cộng mang lại cho người dân đô thị là sức khỏe. Việc vui chơi và tập thể dục thể thao tại các không gian công cộng giúp mọi người rời xa các thiết bị điện tử để vận động nhiều hơn, nhất là trẻ em. Trước đây, trẻ em thành phố có thể thoải mái chơi đùa trên vỉa hè hay sân chơi ở các khu tập thể, nhưng nay luôn phải đối mặt với rất nhiều nguy hiểm ở ngoài đường phố. Ông Nguyễn Tiêu Quốc Đạt, người đồng sáng lập doanh nghiệp xã hội Think PlayGrounds (TPG - chuyên xây dựng sân chơi cho trẻ em thành phố) đánh giá, các không gian công cộng giúp trẻ em khám phá những điều mới mẻ, tự tạo ra không gian vui chơi riêng hay đơn giản chỉ là chia sẻ niềm vui cùng người khác. Đó sẽ là những trải nghiệm rất bổ ích đối với sự phát triển của trẻ nhỏ. “Chơi cùng nhau là một điều quan trọng giúp trẻ em tạo ra một thế giới nội tâm mạnh mẽ. Chúng sẽ không bao giờ chán các trò chơi vì luôn nghĩ ra những trò chơi mới. Đó là sức mạnh của sân chơi cộng đồng, tồn tại bền bỉ và giúp lũ trẻ tránh được những cú sốc tâm lý trong quá trình trưởng thành”, ông Đạt nhấn mạnh. * Biện pháp bảo vệTrước tình hình không gian công cộng tại Hà Nội ngày càng bị thu hẹp, cơ quan quản lý Nhà nước đã có nhiều biện pháp để bảo vệ, cải tạo và mở rộng cho người dân Thủ đô.
Song, một mình cơ quan Nhà nước không thể giải quyết vấn đề này vì đây là một nhiệm vụ khó khăn đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên liên quan.
Thực tế, một số tổ chức xã hội và cộng đồng người dân cũng đã có hành động cải tạo, mở rộng không gian công cộng, nhưng những nỗ lực này còn nhỏ lẻ, rời rạc và chưa tạo ra bước ngoặt để cải thiện không gian công cộng cho người dân Thủ đô. Một nghiên cứu của tổ chức phi Chính phủ Health Bridge đã chỉ ra rằng, mỗi người dân Hà Nội chỉ có không gian công cộng bằng 1 viên gạch. Đây là hệ quả của việc cơ quan quản lý Nhà nước xây dựng nhiều không gian công cộng mà người dân rất khó tiếp cận vì khoảng cách xa, quy hoạch khép kín hoặc thu phí sử dụng. Chính vì vậy, dù Hà Nội đã quy hoạch rất nhiều công viên với mục tiêu mỗi người dân sẽ có khoảng 3 m2 không gian công cộng, nhưng thực tế nhiều người không thể tiếp cận những không gian này. Từ cơ sở đó, chuyên gia Đinh Đặng Hải của Health Bridge cho rằng, cơ quan quản lý Nhà nước phải xây dựng được những chính sách để người dân thực sự tham gia xây dựng không gian công cộng phục vụ nhu cầu thiết thực của chính họ, thay vì xây dựng các không gian công cộng giống nhau cho tất cả các khu vực. Đơn cử tại Việt Nam, Health Bridge đã nhận thấy vai trò của người dân khi hỗ trợ thành phố Hội An xây dựng không gian công cộng trong vòng 5 năm. Người dân tại một số địa phương đã đóng góp đến 80% công sức và tiền bạc để xây dựng các không gian công cộng. Đồng quan điểm với ông Đinh Đặng Hải, ông Nguyễn Tiêu Quốc Đạt cũng đánh giá cao vai trò của người dân trong việc xây dựng các không gian công cộng. Bằng chứng là TPG luôn tổ chức lấy ý kiến người dân địa phương trước khi xây dựng hay sửa chữa một sân chơi cộng đồng nhằm tìm kiếm sự ủng hộ và thiết kế sân chơi phù hợp nhất với nhu cầu của từng khu vực. Sau khi các sân chơi được hoàn thành, đơn vị này sẽ bàn giao cho cộng đồng dân cư quản lý, nhưng vẫn tổ chức các hoạt động kiểm tra để kịp thời phát hiện hư hại và tiếp tục lấy ý kiến trước khi tiến hành cải tạo. Đề cập đến vấn đề này, ông Lê Quang Bình, Chủ tịch Nhóm làm việc vì sự tham gia của người dân (PPWG) nhận xét, phố đi bộ Hồ Gươm là một không gian tuyệt vời vì người dân được tự do xây dựng không gian riêng với nguồn lực của chính họ."Tất cả những gì cơ quan quản lý Nhà nước cần làm chỉ là dựng hàng rào xung quanh bờ hồ vào khoảng thời gian nhất định. Nhưng liệu người dân có còn tập trung đông ở phố đi bộ nếu Nhà nước tổ chức luôn các hoạt động tại khu vực này?", ông Bình nêu ý kiến./.
Tin liên quan
-
Kinh tế & Xã hội
Hà Nội đưa ra 18 giải pháp phát triển vận tải hành khách công cộng
21:46' - 18/09/2019
Chiều 18/9, Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Hà Nội Nguyễn Xuân Thanh đã đưa ra 18 giải pháp phát triển vận tải hành khách công cộng và diện tích đất dành cho giao thông của Thủ đô.
-
Kinh tế & Xã hội
Lấy ý kiến người dân và du khách về xe đạp công cộng thông minh
12:07' - 15/07/2019
Đà Nẵng đang lấy ý kiến người dân và du khách về dự án phát triển xe đạp công cộng thông minh.
-
DN cần biết
Đà Nẵng mời gọi đầu tư các bãi đỗ xe công cộng
09:59' - 13/02/2019
Nhằm tạo điều kiện cho các con đường lòng thông, hè thoáng, UBND thành phố Đà Nẵng đã chủ trương kêu gọi đầu tư các bãi đỗ xe công cộng trên địa bàn theo hình thức xã hội hóa.
Tin cùng chuyên mục
-
Bất động sản
Gia tăng nhu cầu thuê mặt bằng chất lượng cao ở khu trung tâm Tp. Hồ Chí Minh
20:11' - 22/04/2024
Dữ liệu của Savills cho thấy, các nhà bán lẻ F&B (thực phẩm và đồ uống), thể thao và mỹ phẩm dẫn đầu về hoạt động cho thuê trên toàn khu vực trong nửa cuối năm 2023 và những tháng đầu năm 2024.
-
Bất động sản
Xu hướng bỏ nhà phố lên căn hộ "cập bến" đô thị trẻ Đà Nẵng?
15:30' - 22/04/2024
Sau Hà Nội và TP.HCM, những tổ hợp căn hộ hiện đại, tiện nghi đang dần trở thành lựa chọn “tổ ấm” lý tưởng cho người thành đạt tại các đô thị trẻ, điển hình là Đà Nẵng.
-
Bất động sản
Những trường hợp từ chối hồ sơ đề nghị điều chỉnh sổ đỏ
09:15' - 22/04/2024
Những trường hợp nào bị từ chối cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) theo quy định hiện hành?
-
Bất động sản
Đắk Lắk định hướng rõ hơn về mục tiêu phát triển thị trường bất động sản
08:23' - 21/04/2024
Tỉnh Đắk Lắk có 16 dự án nhà ở thương mại, khu đô thị đang triển khai thực hiện với tổng diện tích trên 311ha đất.
-
Bất động sản
Người mua nhà đổi “khẩu vị” để hợp túi tiền
17:48' - 20/04/2024
Trước đà tăng nhanh và "nóng" của phân khúc chung cư tại Hà Nội, các chuyên gia cho rằng, thời gian tới, thị trường sẽ ghi nhận sự dịch chuyển của nguồn cầu tới những khu vực có giá hợp lý.
-
Bất động sản
Luật Đất đai 2024: Kỳ vọng thúc đẩy kinh tế Việt Nam
15:13' - 19/04/2024
Luật sư Đỗ Gia Thắng – thành viên sáng lập Tổ hợp luật sư đa quốc gia Viozi legal – Nguyen Do Lawyers (Australia) đã trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN về tác động tích cực Luật Đất đai (sửa đổi).
-
Bất động sản
Thị trường bất động sản của Mỹ gặp khó khăn do lãi suất và giá nhà cao
09:42' - 19/04/2024
Theo số liệu được Hiệp hội Bất động sản quốc gia (NAR), doanh số bán nhà đã qua sở hữu của Mỹ đã giảm trong tháng 3/2024 do lãi suất và giá nhà cao hơn khiến nhiều người mua phải rời khỏi thị trường.
-
Bất động sản
Bắc Giang: Giá đất nhiều khu vực sẽ được điều chỉnh tăng mạnh
09:21' - 18/04/2024
Tại Quyết định số 72/2021/QĐ-UBND ngày 21/12/2021, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Bảng giá đất giai đoạn 2020-2024.
-
Bất động sản
Có 105 thành phố, thị xã bị ảnh hưởng bởi quy định cấm phân lô, bán nền
16:12' - 17/04/2024
Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) không cho phân lô, bán nền tại 105 thành phố, thị xã; tăng thêm 81 thành phố, thị xã so với quy định hiện hành sẽ tác động nhất định đến thị trường.