Dấu ấn hạ tầng và động lực mới cho kinh tế Việt Nam

Việc đồng loạt khánh thành và khởi công 250 dự án, công trình trọng điểm nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh, với tổng vốn đầu tư đạt 2,78 triệu tỷ đồng, tương đương 28% GDP năm 2024, trải rộng từ hạ tầng giao thông, năng lượng sạch, công nghiệp chế biến chế tạo đến hạ tầng số… sẽ ngay lập tức tạo “cú hích” và sự lan toả mạnh mẽ trong nền kinh tế.

Đây không chỉ là một sự kiện mang tính biểu tượng, thể hiện quyết tâm phát triển của Chính phủ và các địa phương, mà còn đánh dấu vai trò ngày càng lớn mạnh của khu vực tư nhân trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Như phát biểu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại điểm cầu trung tâm, các công trình trọng điểm kinh tế - xã hội được khánh thành, khởi công vừa qua mang nhiều ý nghĩa chiến lược. Chúng ta sẽ có thêm những công trình biểu tượng mới của đất nước Việt Nam; thêm nhiều không gian văn hóa - xã hội sáng tạo để nhân dân được thụ hưởng ngày càng nhiều.

* Dấu ấn rõ nét của khu vực tư nhân

Khánh thành, khởi công đồng loạt 250 công trình, dự án với quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp, có vai trò rất quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, thu hút sự tham gia mạnh mẽ của các doanh nghiệp tư nhân.

Trong số 250 dự án, công trình được khánh thành, khởi công có 89 dự án, công trình được khánh thành với tổng mức đầu tư khoảng 220 nghìn tỷ đồng, trong đó, hoàn thành, thông xe 208 km đường cao tốc, nâng tổng chiều dài đường bộ cao tốc trên cả nước, đưa vào khai thác gần 2.500 km.

Cùng với đó, có 161 dự án, công trình được khởi công mới với quy mô đầu tư khoảng 1.060.000 tỷ đồng, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, như: cầu Ngọc Hồi kết nối TP. Hà Nội với Hưng Yên, mở rộng cao tốc Long Thành – TP. Hồ Chí Minh, cao tốc Cà Mau - Đất Mũi; dự án đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Hải Phòng…

Việc khởi công, khánh thành đồng loạt 250 công trình là minh chứng cho sự nỗ lực vượt bậc trong huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư – từ vốn ngân sách Nhà nước, vốn đầu tư công, đến sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân.

Trong tổng số các dự án được triển khai lần này, chỉ có khoảng 37% là vốn Nhà nước, còn lại khoảng 63% là vốn do khu vực tư nhân làm chủ đầu tư hoặc tham gia dưới hình thức liên doanh, liên kết. Các lĩnh vực thu hút nhiều sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân gồm: hạ tầng giao thông, năng lượng tái tạo, giáo dục, y tế, logistics và công nghiệp chế biến.

Các chuyên gia nhận định, việc tư nhân đầu tư vào những lĩnh vực trước đây chỉ có Nhà nước tham gia cho thấy bức tranh kinh tế đã thay đổi rõ nét, đóng vai trò ngày càng lớn trong các dự án có tính chiến lược, tầm nhìn dài hạn. Sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân phản ánh nỗ lực của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường đầu tư, tháo gỡ rào cản, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

TS. Lê Quang Minh, Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định rằng, đây là một thông điệp mạnh mẽ gửi đến các nhà đầu tư trong và ngoài nước, thể hiện quyết tâm chính trị và sự ổn định vĩ mô của Việt Nam. Việc huy động thành công tới 63% vốn từ khu vực tư nhân cho thấy niềm tin vững chắc của doanh nghiệp vào môi trường đầu tư kinh doanh.

* Bước đi chiến lược, tạo nền tảng cho tăng trưởng kinh tế

Trong trung và dài hạn, cả nước đồng loạt khởi công và khánh thành 250 dự án là bước đi chiến lược trong tiến trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Khi hoàn thành, các công trình hạ tầng hiện đại, các dự án công nghệ cao và năng lượng tái tạo sẽ tạo nền tảng để kinh tế nước ta tăng trưởng nhanh, bền vững, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu; đồng thời, giải quyết một phần tình trạng phát triển không cân đối giữa các vùng miền, hình thành những cực tăng trưởng và hành lang phát triển mới, phù hợp với không gian kinh tế sau khi sắp xếp lại địa giới hành chính.

Chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết, theo tính toán nếu giải ngân hiệu quả khối lượng vốn của các dự án mới trong số 250 dự án khởi công và khánh thành sẽ đóng góp trực tiếp từ 0,4 - 0,6 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP hàng năm.

Việc đồng loạt khánh thành và khởi công 250 công trình với tổng vốn đầu tư gần 1,3 triệu tỷ đồng (tương đương 13% GDP) là một sự kiện mang tầm vóc lịch sử, tạo ra hiệu ứng lan tỏa cộng hưởng mạnh mẽ trên nhiều phương diện.

“Thêm vào đó, các công trình hạ tầng đi trước một bước, tạo ra "bệ đỡ" vững chắc. Hơn 200 km đường cao tốc mới, các cảng biển như Hòn Khoai, sân bay Gia Bình, và các trung tâm logistics sẽ tạo ra một mạng lưới kết nối liên hoàn. Điều này không chỉ thu hút các nhà đầu tư công nghiệp, sản xuất mà còn mở ra cơ hội cho các ngành dịch vụ, du lịch và bất động sản”, TS. Lê Quang Minh chia sẻ.

Đây còn là một "cú hích" trực diện về logistics và tăng năng lực cạnh tranh, khi hệ thống cao tốc được nâng cấp giúp rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí nhiên liệu và hao mòn phương tiện. Cầu Rạch Miễu 2, cầu Ngọc Hồi sẽ giải quyết các điểm nghẽn giao thông lớn.

Sự phát triển đồng bộ hạ tầng từ đường bộ, đường sắt, hàng không đến hàng hải giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng đa phương thức, đưa hàng hóa Việt Nam ra thị trường quốc tế nhanh hơn và với chi phí cạnh tranh hơn. Năng lực cạnh tranh quốc gia nhờ đó được cải thiện một cách thực chất.

Để các công trình được khai thác, sử dụng hiệu quả, TS. Lê Quang Minh cho rằng, việc đưa các công trình vào khai thác hiệu quả là tối quan trọng. Do đó, chúng ta cần hoàn thiện thể chế và cơ chế vận hành: cần xây dựng các quy định, cơ chế quản lý, vận hành minh bạch, chuyên nghiệp cho từng công trình, đặc biệt là các dự án theo hình thức đối tác công - tư. Trao quyền tự chủ và yêu cầu trách nhiệm giải trình rõ ràng cho các đơn vị quản lý.

Bên cạnh đó, các địa phương cần phải có kế hoạch đào tạo, thu hút đội ngũ chuyên gia, kỹ sư, công nhân kỹ thuật có khả năng vận hành các hệ thống hạ tầng hiện đại, từ nhà máy điện, trung tâm dữ liệu đến cảng hàng không quốc tế; đồng thời, xây dựng hệ sinh thái dịch vụ đồng bộ.

“Một công trình hạ tầng chỉ phát huy hết giá trị khi có các dịch vụ phụ trợ đi kèm. Cần quy hoạch và thu hút đầu tư vào các lĩnh vực logistics, thương mại, dịch vụ, đô thị xung quanh các công trình mới để tạo thành một hệ sinh thái kinh tế hoàn chỉnh, cộng hưởng và cùng phát triển”, TS. Lê Quang Minh phân tích.

“Cùng với đó, nếu Chính phủ và Quốc hội khẩn trương, có giải pháp xử lý 2.887 dự án vướng mắc; trong đó, chủ yếu là các dự án đầu tư tư nhân trong nước, dự án đối tác công - tư và khoảng 20% dự án đầu tư công, với số vốn khoảng 5,9 triệu tỷ VND, tương đương 235 tỷ USD, 347 nghìn ha đất cần phải tháo gỡ, đưa vào sử dụng, sẽ tăng cường mạnh mẽ động lực đầu tư, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng hai con số cho giai đoạn 2026-2030”, TS. Nguyễn Bích Lâm chia sẻ.

Trong bối cảnh nguồn lực công còn hạn chế, việc khuyến khích khu vực tư nhân để Nhà nước và doanh nghiệp cùng “chung vai gánh vác”, hạ tầng quốc gia sẽ được hoàn thiện nhanh hơn, xã hội sẽ phát triển toàn diện hơn. Từ “cú hích” này, kinh tế Việt Nam có thêm niềm tin và động lực để tiến bước vững chắc trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.