Các gian hàng trưng bày, giới thiệu sản phẩm tại hội chợ nông nghiệp công nghệ cao và nông sản an toàn các tỉnh đồng bằng sông Hồng năm 2018. Ảnh: Thanh Tuấn - TTXVN
Trước bối cảnh này, các chuyên gia cho rằng, cần có những giải pháp căn cơ như phát triển mô hình liên kết doanh nghiệp và đơn vị sản xuất, hợp tác xã, nông dân, để tạo đầu ra ổn định cho hàng hóa sản xuất trong nước.
Đồng thời, kêu gọi đầu tư trực tiếp vào các hợp tác xã nhằm thúc đẩy mô hình kinh tế tập thể tăng trưởng và hội nhập kinh tế quốc tế.
Tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp
Tp. Hồ Chí Minh có hơn 10 triệu dân, tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ đạt gần 1 triệu tỷ đồng/năm. Đồng thời, tổng mức bán lẻ hàng hóa đạt gần 600.000 tỷ đồng/năm. Riêng đối với một số mặt hàng lương thực, thực phẩm thiết yếu, thống kê sơ bộ mỗi năm Tp. Hồ Chí Minh cần khoảng 700.000 tấn gạo; 216.000 tấn thịt lợn; 130.000 tấn thịt gia cầm; 1 tỷ quả trứng gà, vịt; gần 2 triệu tấn rau củ, quả các loại; 132.000 tấn thủy hải sản…
Tuy nhiên, nguồn nông sản do thành phố tự cung ứng tương đối hạn chế, chỉ chiếm khoảng 15%; còn lại 85% chủ yếu có nguồn gốc xuất xứ từ các địa phương trên cả nước. Ngoài ra, Tp. Hồ Chí Minh còn là đầu mối tập trung, giao thương quan trọng để xuất nhập khẩu hàng hóa trong và ngoài nước.
Bà Nguyễn Huỳnh Trang, Phó Giám đốc Sở Công Thương Tp. Hồ Chí Minh cho biết, trước thực trạng nhà sản xuất khó tìm đầu ra nên không dám mạnh dạn đầu tư, quy mô nhỏ lẻ, không có thương hiệu; trong khi đó nguồn hàng cân đối cung cầu, bình ổn thị trường không ổn định; Tp. Hồ Chí Minh đã tiên phong triển khai Chương trình Hợp tác thương mại với các tỉnh, thành Đông - Tây Nam bộ; trong đó, điểm nhấn là hoạt động kết nối cung – cầu hàng hóa với mục tiêu hình thành chuỗi cung ứng, tiết giảm chi phí trung gian, định hướng đầu tư quy mô lớn, truy xuất nguồn gốc.
Không chỉ kết nối tiêu thụ hàng hóa, Tp. Hồ Chí Minh đã tìm kiếm, chọn lọc được nhiều doanh nghiệp các tỉnh, thành tham gia bình ổn thị trường; kết nối thực hiện được 75 dự án đầu tư sản xuất, liên kết đầu tư với tổng số vốn đầu tư 27.428 tỷ đồng, gồm: các dự án nuôi trồng, chế biến thực phẩm, xây dựng nhà máy, trang trại, trung tâm thương mại, siêu thị… Đặc biệt, doanh nghiệp Tp. Hồ Chí Minh đã liên kết cung ứng vốn cho nông dân chăn nuôi, trang trại rau sạch khoảng 2.500 tỷ đồng mỗi năm.
Đại diện hệ thống siêu thị Big C Việt Nam và Central Group Việt Nam cho hay, với cam kết luôn đồng hành và hỗ trợ người nông dân Việt Nam, trong nhiều năm nay để hỗ trợ người nông dân tránh tình cảnh được mùa nhưng mất giá, Big C Việt Nam và Central Group Việt Nam thường triển khai các chương trình thu mua và bán hàng không lãi.
Điển hình, Big C Việt Nam và Central Group Việt Nam đã triển khai các chương trình hỗ trợ nông dân tiêu thụ bí đỏ, củ cải trắng, thịt lợn, dưa hấu, chuối già hương… Ngoài ra, Central Group Việt Nam và Big C còn tích cực triển khai quảng bá thương hiệu cho các loại trái cây thông qua các Tuần lễ Vải thiều Bắc Giang; Tuần lễ Nhãn lồng Hưng Yên…
Còn ông Đoàn Diệp Bình, Trưởng phòng Truyền thông Công ty Cổ phần Trung tâm thương mại LOTTE Việt Nam (LOTTE Mart Việt Nam) khẳng định, luôn ủng hộ tinh thần “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, tại LOTTE Mart hiện có đến 95% là các sản phẩm xuất xứ nội địa; nhất là các mặt hàng nông sản, thực phẩm đa dạng.
Bên cạnh đó, LOTTE Mart còn nỗ lực thu mua, giải cứu các sản phẩm nông sản Việt có nguồn gốc rõ ràng, đạt chất lượng cao. Với chính sách này, LOTTE Mart không chỉ giải bài toán đầu ra giúp nông dân mà còn mang đến nguồn thực phẩm tươi ngon, an toàn, giá cả tiết kiệm đến với các khách hàng.
Liên kết hợp tác xã địa phương
Hiện nay, tỉnh Đồng Tháp có 44 làng nghề tiểu thủ công nghiệp được công nhận như làng nem Lai vung, làng hoa Tân Quy Đông, làng bột Sa Đéc, làng chiếu Định Yên… Để giữ gìn và phát huy các giá trị sản phẩm làng nghề, người dân, hợp tác xã, cộng đồng doanh nghiệp cũng như chính quyền tỉnh Đồng Tháp đã và đang nỗ lực đổi mới sáng tạo để tăng thêm giá trị cho các mặt hàng đặc sản.
Với sự chủ động đó, các sản phẩm từ nguồn tài nguyên bản địa, mang nét đặc trưng riêng của tỉnh Đồng Tháp đã từng bước tạo được những dấu ấn trong lòng khách hàng, mở rộng thị trường trong và ngoài nước.
Theo ông Nguyễn Hữu Dũng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Đồng Tháp, qua nhiều năm thực hiện chương trình kết nối cung cầu giữa tỉnh Đồng Tháp và Tp. Hồ Chí Minh đã mang lại nhiều kết quả tích cực; trong đó sản lượng lớn sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ từ tỉnh Đồng Tháp đã được tiêu thụ tại thị trường Tp. Hồ Chí Minh và thị trường cả nước.
Có thể kể đến các sản phẩm chủ lực sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, gạo an toàn, gạo hữu cơ; sản phẩm sau gạo như phở, hủ tiếu, bún, miến các loại; các sản phẩm bột; các loại trái cây; trái cây, củ, quả sấy; thủy sản chế biến; thủ công mỹ nghệ: hoa kiểng…
Người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm rau an toàn tại siêu thị. (Ảnh: Thanh Vũ/ TTXVN)
Còn ông Phan Văn Mãi, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy Bến Tre cho rằng, trước tình hình tiêu thụ hiện tại của các sản phẩm nông sản, việc liên kết doanh nghiệp, đơn vị tiêu thụ với đơn vị sản xuất, đặc biệt là những hợp tác xã, làng nghề… đòi hỏi cấp thiết nhằm tìm đầu ra cho nông sản.
Từ đó, hạn chế tình trạng sản xuất và tiêu thụ nông sản theo kiểu chạy theo thị trường, không có sự gắn kết, khiến nền nông nghiệp phát triển không ổn định và thiếu bền vững.
Theo ông Phan Văn Mãi, vừa qua sản phẩm dừa xiêm xanh và bưởi da xanh của tỉnh Bến Tre đã được Bộ Khoa học và Công nghệ cấp chỉ dẫn địa lý, đây là tín hiệu tích cực và được kỳ vọng sẽ thúc đẩy phát triển bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ từ Việt Nam.
Cùng với việc khuyến khích cộng đồng sản xuất kinh doanh, hợp tác xã, người nông dân liên quan tham gia tích cực xây dựng chuỗi cung - cầu sản phẩm địa phương, các sở ngành tỉnh Bến Tre sẽ hỗ trợ các đơn vị sản xuất kết hợp chỉ dẫn địa lý với thương hiệu doanh nghiệp lớn, tái cơ cấu ngành và cải thiệu cơ chế quản lý theo hướng hiện đại đáp ứng nhu cầu thị trường.
Liên quan đến kinh nghiệm phát triển thị trường, đổi mới sản phẩm và tài nguyên bản địa quốc gia, ông Trần Anh Tuấn, chuyên gia thị trường, cho rằng, khi thương mại hóa sản phẩm đã xây dựng nhãn hiệu, kèm theo chỉ dẫn địa lý, cần tổ chức nhiều hoạt động tăng khả năng nhận diện chỉ dẫn địa lý như một thương hiệu.
Đơn cử, có những giải pháp quảng bá hiệu quả như dành vị trí đẹp trong các hệ thống bán lẻ nội địa để giới thiệu sản phẩm có chỉ dẫn địa lý cũng như nông sản, đặc sản, hàng hóa của hợp tác xã, làng nghề địa phương. Còn doanh nghiệp, không ngừng thúc đẩy tăng giá trị sản phẩm bằng việc tạo ra sản phẩm mới thông qua cải thiện mẫu mã, bao bì, nhãn mác, chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng…
Còn ông Phạm Xuân Đà, Cục trưởng Công tác phía Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh, vấn đề đảm bảo an toàn và chất lượng nông sản mang tính sống còn không chỉ đối với nền kinh tế mà còn đối với quốc gia. Đồng thời, truy xuất nguồn gốc xuất xứ sản phẩm đang được đánh giá cao hơn cạnh tranh công nghệ trong xu hướng thị trường thương mại tự do.
Cụ thể, các kênh phân phối đã có sự chuyển biến căn bản trong nhận thức thu mua hàng hóa với yêu cầu khắt khe hơn và quy trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ. Chính vì vậy, các địa phương cần thúc đẩy tăng cường phối hợp thúc đẩy hình thành các mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ thực phẩm an toàn, chuỗi cung ứng phù hợp nhu cầu thị trường./.