Gạo sinh thái ruộng rươi Ninh Bình: Thương hiệu quốc gia, hướng ra thế giới

Mô hình cấy lúa trên ruộng rươi, sử dụng phân bón hữu cơ, không hoá chất độc hại đang được người dân các xã ven sông Đáy, tỉnh Ninh Bình mở rộng canh tác. Ngoài nguồn thu nhập từ việc bán rươi, sản phẩm lúa gạo cấy trên các cánh đồng rươi cũng đang được thị trường ưa chuộng, bán với giá cao.

*Hiệu quả mô hình lúa - rươi

Hơn 1 tháng sau khi thu hoạch lúa vụ Xuân, những ngày đầu tháng 8, anh Trần Văn Hùng, xóm 13, xã Hồng Phong khẩn trương thuê máy cày lật đất cho khoảng 1ha diện tích ruộng ngoài đê để ngâm, dầm rạ xuống cho đất tơi xốp và làm thức ăn cho rươi. Nếu thời tiết thuận lợi, con nước lên xuống đều, nước không bị ô nhiễm, rươi sẽ phát triển mạnh, tầm tháng 9, tháng 10 sẽ có rươi để bán.

Anh Trần Văn Hùng cho biết, con rươi ưa thích sống trong ruộng lúa, đây là loài có đặc tính rất nhạy cảm với môi trường, đặc biệt là chất lượng nước, rươi chỉ có thể sống ở những vùng nước sạch, không bị ô nhiễm bởi hóa chất độc hại. Do đó, cây lúa cấy trên các cánh đồng rươi cũng phát triển hoàn toàn tự nhiên, người dân không sử dụng phân bón hữu cơ hay các loại hoá chất để chăm sóc lúa.

Khác với mùa vụ của cây lúa thông thường, lúa trên ruộng rươi mỗi năm người dân chỉ cấy được 1 vụ xuân, sau khi gặt lúa, gốc lúa còn lại sẽ tạo ra một lượng mùn bã làm thức ăn cho rươi. Đến tháng 9, khi con rươi chui ra khỏi mặt đất ngoi trên nước thủy triều để sinh sản theo vòng quay tự nhiên, người dân sẽ tiến hành thu hoạch rươi. Sản lượng rươi phụ thuộc nhiều vào thời tiết, chất lượng nước, thức ăn, trung bình mỗi sào ruộng (360m2) sẽ cho thu hoạch từ 25 - 35kg rươi, giá thị trường dao động từ 250 - 350 nghìn đồng/kg.

Theo anh Hùng, ngoài giá trị kinh tế mà con rươi mang lại, gạo từ ruộng rươi cũng cao hơn so với gạo thông thường từ 2- 3 lần, cung không đủ cầu. Trước mỗi mùa vụ, các thương lái thường đặt hàng trước và mua toàn bộ số lúa sau thu hoạch trên các ruộng rươi, nhiều công ty, đơn vị cũng liên hệ để mua gạo rươi nhưng gia đình không có để cung cấp.

Tại xóm 11, gia đình chị Nguyễn Thị Nhung là một trong những hộ có nhiều diện tích ruộng lúa kết hợp với nuôi rươi. Những năm trước đây, gạo gieo cấy từ những ruộng rươi chị đều bán cho các thương lái, nhưng gần đây gia đình đã chuyển sang liên kết với Công ty TNHH Toản Xuân để sản xuất lúa gạo theo quy trình khép kín, sản phẩm gắn liền với vùng nguyên liệu, kiểm soát nguồn gốc, gạo sạch.

Chị Nguyễn Thị Nhung cho biết, gia đình có hơn 1.000m2 ruộng lúa rươi, vụ lúa vừa rồi cấy giống lúa ST25 và đài thơm, năng suất trung bình 1,5 tạ/sào, tuy năng suất lúa trồng ở ruộng rươi thấp hơn so với lúa thông thường nhưng giá bán lại cao hơn hẳn, giá lúa tươi mua tại đầu ruộng dao động từ 80 - 90 nghìn đồng/kg. Cùng với đó, khi tham gia chuỗi liên kết sẽ được công ty đầu tư giống, phân bón, quy trình chăm sóc lúa theo quy chuẩn riêng, không lo đầu ra cho sản phẩm.

*Nhân rộng các vùng rươi theo hướng liên kết

Nhận thấy tiềm năng phát triển gạo sạch chất lượng cao, những năm gần đây Công ty TNHH Toản Xuân đã liên kết với các hộ dân có ruộng dọc vùng bãi bồi ven sông Đáy thuộc các xã Hồng Phong, Nghĩa Sơn để sản xuất gạo sinh thái ruộng rươi. Tháng 6/2025, sản phẩm gạo sinh thái ruộng rươi được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công nhận là Sản phẩm OCOP cấp Quốc gia (hạng 5 sao) đã khẳng định chất lượng, thương hiệu sản phẩm.

Ông Trần Quốc Toản, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH Toản Xuân cho rằng, việc sản phẩm gạo sinh thái ruộng rươi của công ty được Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp Giấy chứng nhận OCOP cấp Quốc gia, cho phép sử dụng biểu trưng OCOP quốc gia trên bao bì, tài liệu quảng bá sản phẩm giúp người tiêu dùng yên tâm về chất lượng sản phẩm, góp phần đưa thương hiệu gạo Ninh Bình vươn ra thị trường quốc tế.

Theo ông Trần Quốc Toản, vùng lúa rươi khu vực bãi bồi sông Đáy với diện tích khoảng 50ha, đây là món quà vô giá từ thiên nhiên ban tặng cho người dân nơi đây. Hiện công ty đang liên kết, tiêu thụ sản phẩm với nhiều hộ dân có diện tích đất ruộng lớn để sản xuất gạo sinh thái ruộng rươi phục vụ thị trường trong và ngoài nước. Khi tham gia chuỗi liên kết, người dân sẽ được cung cấp giống, phân bón, quy trình canh tác tiên tiến và được cam kết thu mua với giá cao hơn giá thị trường. Thời gian tới, công ty sẵn sàng liên kết với người dân nếu đáp ứng được các tiêu chuẩn gạo sạch.

Người dân vùng rươi khu vực ven sông Đáy cho biết, theo chu kỳ hằng năm, trước khi con rươi ngoi lên mặt nước để thực hiện quá trình sinh sản đã để lại một phần cơ thể trong bùn đất. Phần cơ thể đó cùng phù sa lắng đọng vùng cửa sông trở thành nguồn dinh dưỡng tự nhiên quý báu cho thực vật tại đây. Do không sử dụng bất kỳ một loại hóa chất nào, hệ sinh thái hoàn toàn tự nhiên nên những hạt lúa được trồng tại đây thường có dinh dưỡng, thơm ngon hơn.

Sau hợp nhất, tỉnh Ninh Bình có không gian phát triển rộng hơn, những đặc sản của từng miền như các sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao, đặc biệt là sản phẩm 5 sao cũng có quỹ đất phát triển và có cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, được hỗ trợ mạnh mẽ về truyền thông, xúc tiến thương mại và kết nối chuỗi giá trị liên vùng.

Ông Hoàng Quang Tuyến, Phó Chủ tịch UBND xã Hồng Phong, tỉnh Ninh Bình cho biết, sản phẩm lúa gạo được trồng trên ruộng rươi hiện đang rất được thị trường ưa chuộng, giá bán cao gấp 2 - 3 lần so với sản phẩm cùng loại mà không có để bán. Để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, địa phương đang nghiên cứu, tham mưu với tỉnh mở rộng vùng trồng lúa rươi ở các chân ruộng trong đê, tiến hành quy hoạch thành vùng trồng có diện tích lớn, sử dụng nguồn nước riêng để nuôi rươi, phát triển cánh đồng lớn theo hướng liên kết để nâng cao thu nhập cho người dân.