Giá trị di sản định hình thương hiệu du lịch Hải Phòng

Hải Phòng sở hữu hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, phản ánh bề dày lịch sử cùng truyền thống văn hóa đặc sắc gắn với những phong tục tốt đẹp. Đây là những giá trị cốt lõi để thành phố vững vàng hội nhập trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

*Lan tỏa giá trị nổi bật

Hải Phòng là một trong những địa phương có hai di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh là thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt (Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại) và hát Ca trù (Di sản Văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp).

Cùng với hệ thống di sản phong phú, Hải Phòng còn tự hào khi có hai di sản được UNESCO vinh danh. Ngày 12/7/2025, quần thể Yên Tử (Quảng Ninh) – Vĩnh Nghiêm (Bắc Ninh) – Côn Sơn, Kiếp Bạc (Hải Phòng) chính thức được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới. Đây là dấu mốc quan trọng, mở ra cơ hội mới cho du lịch Hải Phòng, đặc biệt trong mùa Lễ hội Côn Sơn – Kiếp Bạc. Năm nay, lễ hội diễn ra từ ngày 1 đến 12/10, song ngay từ cuối tháng 9, lượng du khách đến đây đã tăng gấp nhiều lần so với cùng kỳ các năm trước . Riêng trong hai ngày cuối tuần 27–28/9, Di sản Văn hóa thế giới này đã đón khoảng 6,5 vạn lượt khách.

Theo Ban tổ chức, năm nay lễ hội được tổ chức quy mô hơn, có nhiều hoạt động văn hóa, tâm linh, du lịch mới, hấp dẫn, tạo không khí sôi động, thu hút khách thập phương. Các nghi lễ và hoạt động được nâng cấp về quy mô, chuẩn hóa nghi thức xứng tầm di sản thế giới. Đặc biệt, tại Khu di sản Kiếp Bạc, không gian nghi lễ mở rộng từ nghi môn đền Kiếp Bạc đến sông Lục Đầu. Chương trình nghệ thuật dàn dựng theo thủ pháp thực cảnh, kết hợp nghệ thuật biểu diễn, ca, múa nhạc, xiếc và nghệ thuật thị giác 3D mapping-layer mapping hiện đại, hoành tráng, tái hiện chiến công hiển hách của quân dân nhà Trần, đặc biệt là của Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại vương, trên mảnh đất Vạn Kiếp. Lễ hội sẽ tuyên truyền, quảng bá các giá trị nổi bật toàn cầu của 5 di tích thành phần của Di sản thế giới trên địa bàn Tây Hải Phòng cũng như các giá trị văn hóa tiêu biểu, đặc trưng của thành phố.

Quần đảo Cát Bà là điểm đến du lịch nổi bật, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế. Ngày 16/9/2023, vịnh Hạ Long – quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên thế giới. Danh hiệu này, cùng với việc được Hội đồng Hiệp hội các vịnh đẹp nhất thế giới vinh danh là một trong những vịnh đẹp nhất thế giới, năm 2024 được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới… đã khẳng định giá trị toàn cầu đặc biệt của quần đảo này.

Bà Hiromi Okase, du khách đến từ Nhật Bản cho biết, bà đã đến thăm nhiều quốc gia trên thế giới nhưng thật sự mê đắm trước Cát Bà. Nơi đây hùng vĩ và yên bình. Cát Bà vẫn giữ nguyên vẻ đẹp thuần khiết của thiên nhiên ban tặng.

*Giá trị đặc sắc trong hệ giá trị toàn cầu

Ngày 16/8/2025, phát biểu tại Đại hội Đảng bộ Đặc khu Cát Hải (đơn vị quản lý hành chính quần đảo Cát Bà), nhiệm kỳ 2025-2030, Bí thư Thành ủy Hải Phòng Lê Tiến Châu gợi mở các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội đặc khu cần chú trọng triển khai trong nhiệm kỳ này. Theo đó, đặc khu cần tích cực thực hiện chuyển đổi xanh trong du lịch, dịch vụ, công nghiệp, cảng biển. Đặc biệt, đặc khu Cát Hải cần phát triển dịch vụ du lịch chất lượng cao, gắn với bảo tồn thiên nhiên, giữ gìn, phát huy lợi thế và giá trị di sản thiên nhiên thế giới và phát triển Cát Bà trở thành trung tâm du lịch quốc tế, thương hiệu toàn cầu về du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, thể thao biển. Các đơn vị liên quan bảo vệ nghiêm ngặt Khu dự trữ sinh quyển thế giới Vườn quốc gia Cát Bà và Di sản Thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long - quần đảo Cát Bà. Đảng bộ, chính quyền, nhân dân đặc khu tiếp tục phấn đấu, phát triển văn hóa - xã hội hài hòa với kinh tế, xây dựng hình ảnh mỗi người dân Cát Hải là đại sứ văn hóa, du lịch.

Theo bà Trần Thị Hoàng Mai, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Phòng, với phương châm biến di tích, di sản thành tài nguyên nhân văn, tạo giá trị kinh tế, thành phố đã phê duyệt, đồng ý chủ trương khai thác các giá trị di sản với các đề án, kế hoạch, chương trình cụ thể. Đặc biệt, năm 2024, thực hiện kế hoạch truyền thông các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Thiên nhiên thế giới quần đảo Cát Bà, lần đầu tiên thành phố thực hiện quảng bá di sản Cát Bà trên kênh truyền hình CNN và đạt những hiệu ứng tích cực. Cuối tháng 6/2025, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện chương trình biểu diễn nghệ thuật tại di tích đình Hàng Kênh với tác phẩm "Dấu thiêng Hàng Kênh" ứng dụng công nghệ số vào không gian di sản, tạo sự tương tác, gần gũi với khán giả. Đây là một sản phẩm du lịch hấp dẫn được du khách đón nhận.

Tại phía Tây thành phố, hệ thống các di tích xếp hạng đã được gắn mã QR, có địa phương thiết lập được hệ thống cơ sở dữ liệu và bản đồ số di tích để giới thiệu, quảng bá, phổ biến thông tin di sản đến nhân dân, du khách.

Bà Trần Thị Hoàng Mai khẳng định, các di sản, di tích của Hải Phòng đang trở thành điểm đến hấp dẫn, đóng góp tích cực vào tăng trưởng dịch vụ, thương mại. Nhiều tuyến điểm du lịch hình thành trên cơ sở khai thác các giá trị di sản văn hóa địa phương như các tuyến du lịch chuyên đề: Danh nhân đất Việt, Danh nhân triều Trần, Dòng thiền phái Trúc Lâm, Con đường khoa cử Việt, Làng nghề; các tuyến du lịch tham quan tìm hiểu các di tích lịch sử văn hóa, cách mạng và tâm linh. Việc khai thác, phát huy giá trị độc đáo của các lễ hội truyền thống tiêu biểu đặc sắc cũng được thành phố quan tâm.

Nếu như tại các địa phương vùng Đồng bằng Bắc Bộ, lễ hội thường diễn ra vào dịp đầu năm thì ở Hải Phòng gần như mùa nào cũng có những lễ hội tiêu biểu đặc sắc. Mùa Xuân là lễ hội tại các di tích lịch sử như lễ hội chùa Côn Sơn, chùa Hào Xá, làng Tiến sĩ Mộ Trạch, Đền Tranh, Đền Xưa – Chùa Giám, Văn Miếu Mao Điền, Vật đình làng Vĩnh Khê, Bơi trải làng Ngọ Dương, hội Hát Đúm Thủy Nguyên. Mùa Hạ sôi nổi với Lễ hội Hoa Phượng đỏ, Chọi trâu Đồ Sơn, du lịch biển Cát Bà, Đồ Sơn; Lễ hội đền Bia, đền Cao An Phụ. Mùa Thu có Lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc. Mùa Đông có Lễ hội đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm… Đây chính là những tài nguyên du lịch văn hóa tiêu biểu, độc đáo, góp phần nâng cao sức hấp dẫn cho điểm đến, từng bước thúc đẩy du lịch văn hóa thành phố phát triển.

Bà Trần Thị Hoàng Mai cho rằng, thời gian tới, để phát huy giá trị của các di sản văn hóa, ngành sẽ tiếp tục tham mưu cho thành phố trong công tác quy hoạch, quản lý và bảo tồn di sản; chú trọng đầu tư đồng bộ hạ tầng, đặc biệt là các tuyến giao thông kết nối Đông – Tây Hải Phòng nhằm tạo thuận lợi cho phát triển du lịch. Bên cạnh đó, ngành định hướng xây dựng các sản phẩm du lịch sinh thái, trải nghiệm gắn với di sản, hình thành những sản phẩm du lịch đặc thù. Việc nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm từ quốc tế và các địa phương trong nước để tổ chức các lễ hội, sự kiện tầm vóc quốc tế tại các di sản cũng sẽ được ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Phòng đề xuất triển khai trong thời gian tới.