Giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới

Chiều 14/8 tại Hà Nội, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) tổ chức "Diễn đàn kinh doanh 2025: Giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới". Sự kiện thu hút đông đảo đại diện các cấp, ngành, các hiệp hội, doanh nghiệp và báo giới tham dự.

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá, với những kết quả khá toàn diện đã đạt được trong 7 tháng qua, kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển tăng tốc hướng tới mục tiêu tăng trưởng cả năm đạt 8,3 - 8,5%.

Theo đó, nhiều tổ chức quốc tế tiếp tục đánh giá cao và đưa ra những nhận định dự báo tích cực về tăng trưởng GDP Việt Nam trong năm 2025; trong đó, các động lực tăng trưởng truyền thống được thúc đẩy là một trong những điểm sáng đáng ghi nhận.

Tổng vốn FDI đăng ký 7 tháng đạt gần 24,1 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 7 tháng tăng 9,3% so với cùng kỳ. Đặc biệt, hoạt động xuất nhập khẩu ghi nhận sự vươn lên mạnh mẽ với mức xuất khẩu kỷ lục là 42,26 tỷ USD - lần đầu được xác lập trong tháng 7. Con số này góp phần nâng tổng kim ngạch xuất khẩu 7 tháng lên 262,44 tỷ USD, tăng tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước.

“7 tháng qua cũng là thời điểm đặc biệt với nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp. Niềm tin kinh doanh được bồi đắp từ những đổi mới mang tính chất cách mạng. Nhiều chủ trương đường lối với tư duy mới, cách tiếp cận mới được ban hành như "bộ tứ Nghị quyết trụ cột", thực hiện sắp xếp bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính gắn với mô hình chính quyền 2 cấp đã và đang mở đường cho giai đoạn phát triển mới của đất nước, thúc đẩy đưa nguồn vốn từ khu vực tư nhân vào nền kinh tế”, Phó Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

7 tháng qua, đã có trên 174.000 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường với tổng vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trên 3,3 triệu tỷ đồng, tăng 93,7% so với cùng kỳ và gần 536,2 nghìn hộ kinh doanh thành lập mới, tăng 165%.

Tuy đạt nhiều kết quả ấn tượng trong phát triển kinh tế - xã hội nhưng ông Hoàng Quang Phòng nhận định, để cán đính mục tiêu tăng trưởng trên 8%, thách thức cho những tháng còn lại trong năm nay không hề nhỏ.

Cụ thể, trên thế giới, tác động từ tình hình địa chính trị ngày càng phức tạp đang làm thay đổi căn bản cấu trúc của kinh tế toàn cầu, tái định hình chuỗi giá trị và thúc đẩy nhanh hơn xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng. Các chính sách thương mại của thị trường lớn càng làm cho gia tăng tính bất định và quá trình phân mảnh kinh tế thế giới. Là nền kinh tế có độ mở lớn, sức chống chịu chưa cao, Việt Nam được dự báo chịu ảnh hưởng nhất định trước những rủi ro gia tăng và bất định của toàn cầu.

Ngay trong tuần đầu tháng 8, mức thuế đối ứng mới của Mỹ được áp dụng với hầu hết các đối tác thương mại; trong đó, mức thuế áp dụng với hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam là 20%. Diễn biến này sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại toàn cầu nói chung và đặt ra những thách thức cho xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ cũng gia tăng áp lực cho doanh nghiệp trong nước.

Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều thị trường áp dụng hàng rào phi thuế quan, yêu cầu về môi trường, xã hội, quản trị ngày càng khắt khe đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư nguồn lực cho chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, tăng tỷ lệ nội địa hoá đầu vào, giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu nhằm đáp ứng quy tắc xuất xứ, minh bạch nguồn gốc…

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng đánh giá, các doanh nghiệp Việt Nam đang trước áp lực phải đổi mới để duy trì tăng trưởng và cạnh tranh trên cả thị trường trong nước và quốc tế.

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu các ngành nghề chủ lực lẫn các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong nước đều đang xây dựng kế hoạch tìm kiếm các thị trường mới để ứng phó với rủi ro thuế quan. "Đây được xem là hướng đi chiến lược bền vững và lâu dài khi Việt Nam đã tham gia 17 hiệp định thương mại tự do với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ cùng 70 cơ chế hợp tác song phương. Khai thác hiệu quả dư địa và lợi thế này sẽ giúp các doanh nghiệp đa dạng thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào thị trường lớn nhất”, ông Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh.

Phát biểu tại diễn đàn, TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương đã nhấn mạnh vai trò then chốt của các hiệp định thương mại tự do (FTA) trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt với những mặt hàng chủ lực của Việt Nam.

Các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA không chỉ thúc đẩy tự do thương mại hàng hóa và dịch vụ, mà còn bao hàm những lĩnh vực “phi truyền thống” như lao động, môi trường, doanh nghiệp nhà nước, minh bạch hóa và cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư, đặt ra tiêu chuẩn cao hơn và yêu cầu thực thi chặt chẽ hơn.

"Các FTA là “đường cao tốc” đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu. Chúng không chỉ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, mở rộng quy mô và đa dạng hóa thị trường, mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất nhờ ưu đãi thuế quan", TS Nguyễn Văn Hội nhận định.

Các FTA cũng tạo áp lực để hệ thống chính sách, pháp luật trong nước trở nên minh bạch, thuận lợi và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế, đồng thời tạo điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường Việt Nam nhanh chóng hơn.

Dù tiềm năng và cơ hội rất lớn, TS Hội cũng chỉ ra nhiều thách thức đang hiện hữu. Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện thể chế để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, doanh nghiệp và sản phẩm. Tình trạng phụ thuộc nhiều vào một số thị trường xuất khẩu, phụ thuộc vào khu vực FDI, tỷ trọng thu ngân sách từ thuế xuất nhập khẩu còn cao, thị trường dịch vụ tài chính trong nước chưa phát triển, cùng với trình độ và năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước cần được nâng lên là những yếu tố cần được giải quyết.

Về giải pháp, đối với Nhà nước, TS Hội đề xuất tập trung phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nông nghiệp cần được phát triển với các sản phẩm chủ lực, áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc cho nông, thủy sản xuất khẩu. Đồng thời, cần mở rộng thị trường xuất khẩu theo hướng bền vững, tăng cường dự báo, theo dõi và cập nhật thị trường; hoàn thiện thể chế, tăng cường quản lý để tạo thuận lợi thương mại, chống gian lận, huy động hiệu quả nguồn lực, nâng cấp hạ tầng logistics và giảm chi phí vận chuyển.

Với cộng đồng doanh nghiệp, TS Hội cho rằng cần nâng cao vai trò của các hiệp hội ngành hàng trong giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế, phát triển doanh nghiệp tư nhân theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, khuyến khích hình thành các doanh nghiệp hạt nhân dẫn dắt chuỗi giá trị xuất khẩu quy mô lớn. Các doanh nghiệp cũng cần được hỗ trợ để vượt qua rào cản thương mại tại các thị trường nước ngoài, đồng thời tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước nhằm lan tỏa lợi ích và thúc đẩy hợp tác.

Ở phiên thảo luận, ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang có những biến động khó lường, nhu cầu tìm kiếm thị trường mới trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Doanh nghiệp Việt Nam không chỉ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ quốc tế, mà còn chịu áp lực phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, môi trường, lao động và trách nhiệm xã hội.

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đề nghị các doanh nghiệp tập trung kiến nghị những vướng mắc, “hiến kế” để đưa ra giải pháp thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Hải Minh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) chia sẻ góc nhìn từ các doanh nghiệp EU vào Việt Nam trong bối cảnh đổi mới nhiều biến động.

Dù đã có nhiều thoả thuận và Mỹ đã chính thức áp mức thuế nhập khẩu 15% với hàng hóa từ EU, nhiều tập đoàn lớn của EU vẫn đang loay hoay và chịu nhiều áp lực từ chính sách thuế quan. Trong bối cảnh đó, mức thuế 20% với Việt Nam vẫn được đánh giá là khả quan. Mặt khác, Việt Nam đang nổi lên nhanh chóng trong thời gian gần đây, trở thành điểm đến hàng đầu của nhiều nhà đầu tư EU. Lợi thế thuế quan thương mại, cùng việc tham gia các hiệp định như EVFTA, tạo nền tảng vững chắc cho hợp tác kinh tế hai bên. Bên cạnh đó, từ nay đến cuối năm, nhiều chuyến thăm cấp cao sẽ được tổ chức, nhấn mạnh quyết tâm thúc đẩy quan hệ Việt Nam – EU.

Phó Chủ tịch Eurocham cũng cho biết, Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ các cải cách với “bộ tứ trụ cột”, hứa hẹn tạo tác động tích cực đến môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, những “nút thắt” về hạ tầng và nguồn nhân lực vẫn cần được cải thiện, trong khi một số quy định của luật thương mại đang hạn chế sự phát triển. Xu hướng đầu tư vào các trung tâm logistics, công nghệ cao được dự báo sẽ gia tăng, nhưng doanh nghiệp EU vẫn gặp khó khi tiếp cận thị trường do vướng mắc về thủ tục và quy định.

Mới đây, Việt Nam đã thí điểm mô hình khu thương mại tự do – nếu được nhân rộng và triển khai hiệu quả, đây sẽ là đòn bẩy thu hút mạnh mẽ hơn nữa doanh nghiệp châu Âu. Hoạt động thương mại song phương cũng sôi động với nhiều đoàn công tác từ châu Âu sang Việt Nam tìm kiếm cơ hội hợp tác, mong muốn tăng nhập khẩu hàng hóa Việt Nam.