Giải pháp nào giúp doanh nghiệp ứng phó các biện pháp phòng vệ thương mại?

Bộ Công Thương cho biết đang đẩy mạnh việc hỗ trợ các ngành sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp trong thương mại quốc tế, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu.

Thái lan điều tra chống bán phá giá với sản phẩm ống dẫn bằng sắt, thép nhập khẩu từ Việt Nam. Ảnh minh hoạ. Nguồn: Bộ Công Thương

Theo thống kê của Bộ Công Thương, tính đến hết tháng 9 vừa qua, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã bị điều tra gần 200 vụ việc phòng vệ thương mại với kim ngạch bị ảnh hưởng lên đến 12 tỷ USD.
Đáng lưu ý, số lượng và kim ngạch các vụ việc đang tăng nhanh trong thời gian qua. Trong cả năm 2019 mới ghi nhận 16 vụ việc khởi xướng mới nhưng chỉ 9 tháng năm 2020 đã ghi nhận số lượng vụ việc tăng gấp đôi lên 32 vụ việc.
Hơn nữa, đa số hàng hóa bị điều tra đều là những mặt hàng Việt Nam có lợi thế sản xuất từ nhôm, thép dẹt, thép ống, sợi, tôm, cá, gỗ dán, đến gạch, kính, thiết bị vệ sinh, hóa chất... Các thị trường thường xuyên điều tra phòng vệ thương mại hàng xuất khẩu của Việt Nam là Hoa Kỳ, Ấn Độ, EU, Thổ Nhĩ Kỳ, Canada và Australia.
Do đó, tổng số vụ việc các nước này điều tra đã chiếm tới 62% các vụ việc phòng vệ thương mại với hàng xuất khẩu của Việt Nam. Đặc biệt, gần đây các nước ASEAN cũng rất tích cực điều tra phòng vệ thương mại với 38 vụ việc, chiếm tỷ lệ 20%.
Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho hay, thời gian qua, Bộ đã đẩy mạnh việc cảnh báo sớm thông qua việc thường xuyên cung cấp, cập nhật danh mục các mặt hàng có nguy cơ bị điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ để các cơ quan quản lý nhà nước tăng cường giám sát, theo dõi và có các biện pháp xử lý phù hợp.
Mặt khác, Bộ Công Thương cũng tập trung cảnh báo và khuyến nghị doanh nghiệp chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh, xử lý vụ việc; chủ động cung cấp thông tin cập nhật, kịp thời giúp doanh nghiệp nắm được diễn biến vụ việc.
Hơn nữa, khi vụ việc bị khởi xướng điều tra, hướng dẫn, tư vấn các vấn đề pháp lý, quy trình thủ tục điều tra, quy định/thông lệ điều tra của nước khởi kiện và hướng xử lý cho doanh nghiệp; chủ trì, phối hợp với các bộ/ngành, UBND tỉnh liên quan, tham gia hợp tác, trả lời bản câu hỏi điều tra nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xử lý vụ việc.
Ngoài ra, trong quá trình điều tra, Bộ Công Thương đều có ý kiến với cơ quan quản lý, cơ quan điều tra của nước ngoài đề nghị đối xử khách quan với các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam, tuân thủ đúng quy định của WTO.
Theo ông Lê Triệu Dũng, việc kháng kiện, hỗ trợ các ngành sản xuất, xuất khẩu ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại của nước ngoài đã thu được kết quả tích cực.
Đến nay, Việt Nam đã kháng kiện thành công về không áp thuế, chấm dứt áp dụng biện pháp với 65/151 vụ việc đã kết thúc điều tra, chiếm tỷ lệ khoảng 43%.
Cùng với đó, nhiều mặt hàng như thủy sản, sắt thép, gỗ, mặc dù bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại nhưng nhiều doanh nghiệp chỉ bị áp mức thuế 0% hoặc rất thấp, giúp duy trì và tăng trưởng xuất khẩu, đặc biệt sang các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU, Canada.
Mặt khác, các hoạt động cung cấp thông tin, nâng cao nhận thức cho các hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp đã được triển khai thường xuyên, rộng khắp.
Bộ Công Thương đã ban hành và triển khai Quyết định 1347/QĐ-BCT về nâng cao năng lực phòng vệ thương mại cho các ngành sản xuất trong nước trong bối cảnh tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, tập trung vào việc cung cấp thông tin, kiến thức cho các hiệp hội doanh nghiệp.
Việc thực hiện các chương trình, hoạt động hỗ trợ, phổ biến thông tin, kiến thức về phòng vệ thương mại do Bộ Công Thương, VCCI, các hiệp hội ngành hàng tổ chức, nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp về các biện pháp phòng vệ thương mại đã có chuyển biến tích cực so với trước đây.
Đáng lưu ý, nhằm khai thác hiệu quả, bền vững các FTA, Bộ Công Thương đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ và Nghị quyết của Chính phủ về một số biện pháp cấp bách nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phòng chống gian lận xuất xứ, chuyển tải hàng hóa bất hợp pháp. 

Bộ Công Thương đề nghị hợp tác chặt chẽ trong điều tra chống bán phá giá đường mía. Ảnh minh hoạ.

Nhận định về vấn đề này, các chuyên gia thương mại cho rằng, việc ban hành các chính sách này khẳng định quan điểm của Việt Nam quyết tâm ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi gian lận xuất xứ, lẩn tránh bất hợp pháp các biện pháp phòng vệ thương mại và định hướng phát triển sản xuất, xuất khẩu theo hướng bền vững, được các đối tác thương mại đánh giá cao.
Tuy nhiên, bên cạnh những nỗ lực của Chính phủ và Bộ Công Thương, việc ứng phó hiệu quả với các biện pháp phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu đòi hỏi sự tích cực, chủ động tham gia của cộng đồng doanh nghiệp.
Vì vậy, để giảm thiểu tác động tiêu cực của các biện pháp phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương khuyến nghị, các ngành sản xuất, xuất khẩu và doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược xuất khẩu theo hướng đa dạng hóa thị trường, tránh phát triển quá nóng vào một thị trường, tăng cường cạnh tranh bằng chất lượng và hạn chế việc cạnh tranh bằng giá. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nên xem việc phòng vệ thương mại là một phần trong chiến lược sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là xuất khẩu.
Không những thế, doanh nghiệp cần trang bị kiến thức cơ bản về pháp luật phòng vệ thương mại cũng chuẩn bị nguồn lực để đối phó với các nguy cơ kiện phòng vệ thương mại.
Ngoài ra, các doanh nghiệp theo dõi thông tin cảnh báo của Bộ Công Thương trong quá trình xuất khẩu sang các nước; tuân thủ chặt chẽ các quy định về chứng nhận xuất xứ.
Đặc biệt, không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; tham gia hợp tác đầy đủ với cơ quan điều tra và phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương trong quá trình xử lý vụ việc./.