Giải pháp phòng vệ thương mại phù hợp với cam kết quốc tế

Trước dự báo xu hướng bảo hộ thương mại trên thế giới gia tăng trong năm 2021, Bộ Công Thương sẽ đẩy mạnh các biện pháp phòng vệ thương mại phù hợp với luật lệ và cam kết quốc tế.

Bộ Công Thương miễn trừ áp dụng biện pháp chống bán phá giá với thép và màng bọc. Ảnh: minh hoạ.

Theo ông Lê Triệu Dũng-Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), đồng hành cùng các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu ứng phó với các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài; tăng cường phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình hỗ trợ doanh nghiệp.
Cùng với đó, Bộ Công Thương tiếp tục đẩy nhanh hoàn thành các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đang diễn ra nhằm kịp thời có các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
Ngoài ra, trong năm 2021 Bộ cũng tiến hành triển khai xây dựng và hoàn thành hệ thống cảnh báo sớm nhằm kịp thời cảnh báo nguy cơ bị điều tra phòng vệ thương mại với một số mặt hàng xuất khẩu cụ thể của Việt Nam để các doanh nghiệp có phương án chuẩn bị.
Đặc biệt, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai thực hiện các nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ và Chính phủ giao về tăng cường các biện pháp chống gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao năng lực phòng vệ thương mại cho cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước.
Ông Lê Triệu Dũng cho biết, kể từ khi tham gia Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và các hiệp định thương mại tự do (FTA), Việt Nam đã mở cửa thị trường và cắt giảm thuế nhập khẩu đối với nhiều mặt hàng. Điều này đặt các doanh nghiệp, ngành hàng Việt Nam trước sự cạnh tranh mạnh mẽ của hàng hóa nhập khẩu.
Bởi vậy, biện pháp phòng vệ thương mại đã đóng vai trò quan trọng để đảm bảo nền kinh tế có thể hội nhập hiệu quả, giảm thiểu tác động tiêu cực tới doanh nghiệp.
Giai đoạn 2016 tới tháng 12/2020, Bộ Công Thương đã áp dụng điều tra 13 biện pháp phòng vệ thương mại đối với phân bón DAP; bột ngọt; các sản phẩm sắt, thép như phôi thép, thép dài, thép mạ, thép hình, tôn màu và màng BOPP...
Qua thực tế cho thấy, đến nay, biện pháp phòng vệ thương mại đã được áp dụng đều đem lại hiệu quả tích cực cho các ngành sản xuất trong nước, khắc phục thiệt hại do sự gia tăng của hàng nhập khẩu gây ra.
Cũng theo ông Lê Triệu Dũng, thời gian qua, các cơ quan nhà nước và một số doanh nghiệp đã tích lũy được năng lực và kinh nghiệm về phòng vệ thương mại nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, đòi hỏi phải xây dựng khung khổ chính sách, pháp luật mới về phòng vệ thương mại để phù hợp với các quy định tại các FTA mà Việt Nam đã tham gia.
Hiện, vấn đề phòng vệ thương mại đang được quy định tại Chương V của Luật Quản lý ngoại thương, do chỉ là một chương trong Luật nên một số nội dung không được quy định cụ thể, dẫn đến hạn chế trong quá trình điều tra và thực thi các biện pháp phòng vệ thương mại.
Mặt khác, lĩnh vực phòng vệ thương mại đòi hỏi chuyên môn sâu về pháp luật và tài chính, thường xuyên xuất hiện những vấn đề mới. Điều này đặt ra yêu cầu ngày càng cao cho đội ngũ cán bộ làm phòng vệ thương mại ở các cơ quan quản lý nhà nước cũng như doanh nghiệp. Đặc biệt, năm 2020, diễn biến phức tạp của tình hình dịch COVID-19 khiến việc điều tra phòng vệ thương mại gặp không ít khó khăn.

Áp dụng biện pháp chống bán phá giá tạm thời đối với sản phẩm nhôm xuất xứ từ Trung Quốc. Ảnh: nguồn Bộ Công Thương

Cùng với những kết quả tích cực trong hoạt động xuất khẩu, số lượng các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam gia tăng đáng kể trong năm 2020, trong khi nguồn lực có giới hạn, tạo áp lực ngày càng lớn cho các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp.
Hơn nữa, cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO bị tê liệt, căng thẳng thương mại giữa một số nền kinh tế lớn tiếp tục diễn ra, một số thị trường gia tăng xu thế bảo hộ và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại không phù hợp đặt ra ngày càng nhiều vấn đề cần giải quyết.
Vậy nên, trong năm 2021 do chính sách bảo hộ của một số thị trường cũng như ảnh hưởng từ tình hình kinh tế thế giới vẫn gặp nhiều khó khăn, số lượng các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại ở cả hai chiều xuất khẩu và nhập khẩu dự kiến cũng sẽ lớn hơn trong giai đoạn sắp tới.
Điều này sẽ khiến cho các ngành hàng sản xuất trong nước đứng trước những thách thức, khó khăn mới, nhất là khi thực hiện các cam kết từ nhiều FTA quan trọng và có mức độ cạnh tranh khốc liệt.
Vì thế, Bộ Công Thương đã đưa ra khuyến cáo tới doanh nghiệp, ngành hàng cần có sự chuẩn bị, trang bị những kiến thức cơ bản về pháp luật phòng vệ thương mại, đặc biệt là các quy định pháp luật về phòng vệ thương mại của Việt Nam và của các thị trường đang và sẽ xuất khẩu; chuẩn bị nguồn lực để đối phó với các nguy cơ kiện phòng vệ thương mại.
Mặt khác, các doanh nghiệp và ngành hàng phải chủ động theo dõi tình hình nhập khẩu các mặt hàng liên quan để kịp thời phát hiện dấu hiệu hàng hóa bán phá giá, trợ cấp, nguy cơ gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước./.