Giải quyết tồn tại trong quản lý, sử dụng đất ở các công ty nông, lâm nghiệp

Tổng số công ty nông, lâm nghiệp và chi nhánh sau rà soát hiện nay 246 đơn vị với diện tích đất giữ lại là 1.868.538 ha. Ảnh minh họa: TTXVN

Buổi tọa đàm nhằm đưa ra những quyết sách trong công tác quản lý, sử dụng đất đai và tăng cường phát triển hợp tác kinh tế - xã hội. Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ chủ trì tọa đàm.
Báo cáo tại tọa đàm, Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Thanh Khuyến cho biết: Theo tổng hợp từ các địa phương, tổng số công ty nông, lâm nghiệp và chi nhánh sau rà soát là 246 đơn vị với diện tích đất giữ lại là 1.868.538 ha, tại 45 tỉnh, thành phố; diện tích các công ty nông, lâm nghiệp dự kiến bàn giao về địa phương để quản lý, sử dụng là 463.088 ha. 

Trong tổng số diện tích đất các công ty nông, lâm nghiệp dự kiến giữ lại, chia ra các hình thức gồm: Diện tích đất đang sử dụng theo hình thức giao đất (Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất) là 1.007.386 ha; diện tích đang sử dụng theo hình thức thuê đất (Nhà nước cho thuê đất trả tiền hàng năm) là 706.575 ha; diện tích đang sử dụng nhưng chưa lập hồ sơ giao đất, thuê đất hoặc công nhận quyền sử dụng đất là 154.576 ha…
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà nhấn mạnh: Công tác quản lý đất đai có nguồn gốc nông, lâm trường thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, đánh giá tổng quan thì việc quản lý, sử dụng chưa hiệu quả; tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất đai có nguồn gốc từ nông lâm trường vẫn còn xảy ra, trong đó có một số vụ việc phức tạp (đặc biệt là giữa các công ty nông, lâm nghiệp với người dân) nhưng chưa được giải quyết dứt điểm, làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội; việc giải quyết nhu cầu bố trí đất ở, đất canh tác cho người dân địa phương chưa có giải pháp một cách căn cơ, thấu đáo.
Đánh giá về công tác quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết: Hệ thống các văn bản pháp luật sửa đổi cơ bản đã giải quyết được các vướng mắc; các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, công ty đã xây dựng phương án sử dụng đất.

Đến nay chỉ còn 3 địa phương chưa trình được phương án tổng thể là: Hà Nội, Thanh Hóa và Cà Mau, do còn vướng mắc về vấn đề các công ty bàn giao đất cho địa phương; diện tích đất, tài sản trên đất nông lâm nghiệp các công ty bàn giao về địa phương còn ít.
Những công ty nông, lâm nghiệp được Nhà nước giao đất không thu tiền sau khi sắp xếp phải chuyển sang thuê đất theo quy định của pháp luật đất đai, nhưng việc hoàn thiện lại hồ sơ, thủ tục thuê đất đòi hỏi nhiều thời gian; việc chậm phê duyệt phương án sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh; một số nơi chưa giải quyết dứt điểm tình trạng cho thuê, liên doanh, liên kết; sử dụng đất không đúng đối tượng, không đúng mục đích còn tiếp diễn.

Vấn đề giải quyết đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, dân cư mới đến các địa phương gắn với sắp xếp các công ty nông, lâm nghiệp hiệu quả thấp, do hầu hết diện tích đất các công ty nông, lâm nghiệp đã khoán ổn định lâu dài theo Nghị định 01/CP ngày 4/1/1995, Nghị định 135/2005/NĐ-CP ngày 8/11/2005 của Chính phủ và diện tích bàn giao về địa phương chưa được thực hiện rất lớn…
Tại buổi tọa đàm, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ đánh giá cao ý kiến của các địa phương, đơn vị, bộ, ngành và yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm rõ bức tranh về hiện trạng quản lý đất đai, giải quyết những tồn tại để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất tại các công ty nông, lâm nghiệp.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng yêu cầu cần rà soát lại đất do các công ty nông, lâm nghiệp giữ lại so với nhu cầu thực tế, năng lực quản lý so với thực trạng diện tích dự kiến để lại sử dụng; diện tích đất nông, lâm nghiệp đang sử dụng nhưng chưa lập hồ sơ giao đất, cho thuê đất; tỷ lệ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất còn thấp; việc giao đất cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục đổi mới căn bản về mô hình quản lý, quản trị công ty, nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông, lâm nghiệp; duy trì hình thành các vùng sản xuất tập trung, vùng nguyên liệu sản xuất sản phẩm theo nhu cầu thị trường.

Đất đai phải được đưa vào sử dụng hiệu quả, có giá trị gia tăng trên đất, có chủ là hộ gia đình, tổ chức hoặc cá nhân và được giao theo quy định; đối với đất lấn chiếm, phải thu hồi theo quy định của pháp luật.

Phó Thủ tướng chỉ rõ, cần nghiên cứu cơ chế tín dụng đầu tư về trồng rừng, trồng cây thay thế phù hợp, chính sách bảo vệ rừng trồng; rà soát lại đất đã giao nhưng không thu tiền sử dụng đất; rà soát lại thuế sử dụng đất nông nghiệp tại các công ty nông, lâm nghiệp; rà soát lại chính sách cổ phần hóa…
Phó Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu các bộ, ngành liên quan chỉ đạo các công ty nông, lâm nghiệp trong quản lý và bảo vệ đất rừng; tiếp tục phê duyệt phương án sử dụng đất đối với các công ty còn lại; hoàn thành hồ sơ giao đất, thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; rà soát, hoàn thành căn bản cắm mốc ranh giới, cấp bản đồ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; rà soát để xác định những diện tích đất rừng đã giao cho các công ty nhưng không có năng lực quản lý, sử dụng.

Phó Thủ tướng lưu ý, cần quan tâm thu hút đầu tư đối với lĩnh vực sản xuất kinh doanh, dịch vụ, bố trí đất cho đồng bào dân tộc thiểu số và di cư; xem xét cập nhật nội dung phương án, quỹ đất giao đồng bào dân tộc thiểu số; thanh tra, kiểm tra đất đã giao đối với các tổ chức có biểu hiện vi phạm và những đơn vị đã nhận bàn giao nhưng chưa có phương án quản lý, sử dụng hiệu quả…
Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết sẽ sớm đưa ra những quyết sách nâng cao công tác quản lý, sử dụng đất đai và phát triển kinh tế - xã hội kết hợp với an ninh – quốc phòng.../.