Giảm phát thải khí nhà kính: Cơ hội tái cấu trúc và tăng trưởng xanh

Việc cắt giảm khí nhà kính, góp phần hiện thực cam kết của Chính phủ Việt Nam đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050 (Net Zero) đang là mục tiêu quan trọng được Tổng Công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) quyết liệt thực hiện bởi đây chính là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc và tăng trưởng xanh.

* Bước ngoặt trong tư duy chiến lược

Là đơn vị chủ lực của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), hoạt động tại khâu thượng nguồn, PVEP đã chủ động triển khai hoạt động kiểm kê khí nhà kính từ tháng 12/2022 để từ đó xác định lộ trình giảm phát thải ròng cho các hoạt động thăm dò khai thác dầu khí.

Theo đó, lộ trình của PVEP xác định các mục tiêu giảm phát thải theo 2 giai đoạn. Với giai đoạn 2024-2030, giảm phát thải từ 61-225 nghìn tấn CO2/năm so với lượng phát thải hằng năm; đến năm 2030 sẽ đạt hạn mức giảm 32,6% (khoảng 225.000 tấn CO2) của kịch bản phát thải cơ sở. Với giai đoạn 2031-2050, mức giảm tối đa 350 nghìn tấn CO2/năm, tương ứng 40-91,6% lượng phát thải, tiệm cận mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Với lộ trình như vậy, PVEP đã xây dựng chương trình hành động và kế hoạch triển khai cụ thể. Theo đó, trong lĩnh vực tìm kiếm - thăm dò, PVEP ưu tiên phát triển các dự án khí, phấn đấu nâng tỷ lệ sản lượng khai thác khí/dầu đạt mức 55/45 vào năm 2030 và 80/20 vào năm 2045. Đồng thời, PVEP đặt mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Về công nghệ thu hồi và lưu trữ carbon (CCS), PVEP từng bước triển khai nghiên cứu, tiến tới cung cấp dịch vụ CCS và các dịch vụ liên quan vào năm 2045.

Bên cạnh đó, PVEP tập trung triển khai chương trình trồng cây chống biến đổi khí hậu và trung hòa carbon tại cả ba miền Bắc - Trung - Nam, với mục tiêu trồng khoảng 1,7 triệu cây xanh đến năm 2040. Tầm nhìn đến năm 2045, PVEP hướng tới trở thành công ty năng lượng quốc tế, với cơ cấu sản phẩm đa dạng gồm: khí, dầu, CCS, năng lượng tái tạo và sạch, tín chỉ carbon, tư vấn các dự án giảm phát thải và thích ứng với xu hướng chuyển dịch năng lượng.

Theo ông Đinh Thế Hùng, Trưởng ban Công nghệ và An toàn môi trường PVEP, với mục tiêu giảm phát thải và hướng tới Net Zero, PVEP đã hoàn thành kiểm kê khí nhà kính định kỳ hằng năm và xây dựng xong lộ trình giảm phát thải ròng vào tháng 6/2024. Theo đánh giá, mỗi năm tổng phát thải của 6 đơn vị và dự án của PVEP đạt từ 1,6 - 2 triệu tấn CO2; trong đó, quá trình đốt nhiên liệu và đốt đuốc phát thải lần lượt là 49% và 39%, chiếm tỷ lệ phát thải lớn nhất.

Đối với mục tiêu triển khai công nghệ CCS, PVEP đã triển khai các nghiên cứu ban đầu như đánh giá tiềm năng lưu trữ CO2 tại các lô dầu khí do PVEP điều hành, góp vốn; đánh giá mức độ phát thải và phân bố nguồn CO2 tại Việt Nam phục vụ cho việc triển khai CCS; rà soát hạ tầng hiện hữu có thể tái sử dụng để phát triển CCS; nghiên cứu, học hỏi một số mô hình kinh doanh CCS trên thế giới.

* Cần thêm chính sách hỗ trợ doanh nghiệp

Theo ông Lê Hồng Thái, Trưởng ban Công nghệ và An toàn Môi trường Petrovietnam, với xu hướng tất yếu trong chuyển dịch năng lượng và thực tế nguồn tài nguyên dầu khí cũng dần cạn kiệt, việc chủ động nghiên cứu các pháp thu hồi và chôn lấp CO2 của PVEP trong thời gian qua sẽ thúc đẩy không chỉ PVEP mà toàn Petrovietnam nhanh chóng đạt được mục tiêu Net Zero vào 2050, tạo đà cho sự phát triển bền vững.

Cùng quan điểm này, Phó Tổng Giám đốc PVEP Ngô Khánh Xạ cho biết, nhu cầu dầu mỏ được dự báo sẽ đạt đỉnh vào năm 2030, việc điều chỉnh hệ thống năng lượng là cần thiết nhưng cần cân bằng giữa an ninh năng lượng, nhu cầu của tự nhiên và xã hội hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Công nghiệp dầu khí có thể tự trung hòa carbon trước năm 2050 nhưng chính ngành công nghiệp dầu khí cũng có thể giúp các lĩnh vực khác đạt được trung hòa carbon sớm hơn khi biết tận dụng cơ sở hạ tầng sẵn có, đội ngũ nhân viên có trình độ và kinh nghiệm vào các dự án trung hòa carbon (CCS, năng lượng tái tạo).

PVEP cũng đã xác định được các giải pháp chính khả thi giúp PVEP có thể đạt được mục tiêu Net Zero bao gồm: Các giải pháp giảm phát thải trên công trình hiện hữu như tối ưu đốt đuốc giúp PVEP giảm phát thải thêm khoảng 78.000 tấn CO2/năm; thu gom khí thấp áp, nâng cấp máy nén khí dự kiến góp phần giảm phát thải thêm khoảng 70.000 tấn CO2/năm. Ngoài ra, PVEP cũng thực hiện thiết kế công trình mới theo định hướng giảm tối đa lượng khí đồng hành bị đốt bỏ, không cho phép xả van, thu gom khí thấp áp và sử dụng máy nén khí.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện lộ trình giảm phát thải, PVEP cũng đối mặt với nhiều thách thức như việc cải hoán các công trình hiện hữu để lắp đặt thiết bị giảm phát thải, chi phí cao của công nghệ giảm phát thải và hành lang pháp lý chưa hoàn thiện liên quan đến phát thải khí nhà kính. Vì vậy, để hiện thực hoá các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, Chính phủ, các bộ, ngành cần sớm ban hành các quy định về hạn mức phát thải cho từng lĩnh vực và các cơ sở sản xuất điều kiện cho cơ sở phát thải sớm điều chỉnh mục tiêu giảm phát thải phù hợp với quy mô sản xuất, điều kiện sản xuất kinh doanh của từng cơ sở.

"Ngoài ra, việc sớm ban hành các quy định công nhận một số phương pháp kiểm kê khí nhà kính và xác định mức độ giảm phát thải; các quy định cho các cơ sở phát thải để xác định đối tượng có quyền trao đổi, mua bán hạn ngạch, tín chỉ carbon trên thị trường carbon trong nước cũng như quốc tế; các quy định về tiêu chuẩn, danh mục các cơ sở có chức năng thẩm định kế hoạch giảm nhẹ phát thải. Đồng thời xem xét yêu cầu đối với các hợp đồng dầu khí mới hoặc gia hạn, cần bổ sung các điều khoản liên quan đến việc đầu tư, xây dựng các hệ thống giảm phát thải trên các công trình dầu khí… là rất quan trọng giúp các doanh nghiệp; trong đó có PVEP hiện thực chiến lược, mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính", đại diện PVEP cho biết.