Giữ nhịp thị trường, tăng tốc số hoá

Phát biểu tại hội nghị, ông Trần Hữu Linh – Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết: Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước được thành lập trên cơ sở hợp nhất Tổng cục Quản lý thị trường và Vụ Thị trường trong nước từ ngày 1/3/2025, với chức năng tham mưu xây dựng chính sách, triển khai giải pháp phát triển thị trường nội địa, đồng thời thực hiện quản lý nhà nước về quản lý thị trường và trực tiếp kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính. Ngay sau khi được thành lập, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã nhanh chóng ổn định tổ chức bộ máy, tập trung chỉ đạo, điều hành quyết liệt, linh hoạt và hoàn thành tốt các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao.

Trọng tâm ưu tiên là sắp xếp, kiện toàn tổ chức theo mô hình mới. Cục đã hoàn thành việc chuyển giao 63 Cục Quản lý thị trường về địa phương; đồng thời rà soát, đánh giá lại chức năng, nhiệm vụ, xây dựng bộ máy Cục tinh gọn với 6 phòng chức năng và 166 công chức, bảo đảm hoạt động thông suốt, đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh mới.

Cùng đó, việc xây dựng pháp luật được xác định là nhiệm vụ nền tảng, ưu tiên hàng đầu và là điểm sáng nổi bật trong năm 2025. Cục đã chủ trì xây dựng 9 Nghị định và 3 Thông tư. Các Nghị định bao phủ toàn diện lĩnh vực trọng tâm, gồm hạ tầng thương mại; quản lý các mặt hàng kinh doanh có điều kiện như xăng dầu, khí, rượu; cũng như công tác giám sát, kiểm tra thị trường và xử phạt vi phạm hành chính. Đáng chú ý, Nghị định số 330 quy định về Sở giao dịch hàng hóa trong Trung tâm tài chính quốc tế được Chính phủ ban hành ngày 18/12/2025 được xây dựng, trình ban hành trong thời gian ngắn, đáp ứng yêu cầu tiến độ chung…

Bên cạnh việc hoàn thiện thể chế, Cục đã tổ chức triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách, chương trình và đề án phát triển thị trường trong nước. Nổi bật là Đề án phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; Đề án đổi mới phương thức kinh doanh, tiêu thụ nông sản; phát triển hạ tầng thương mại biên giới; các chương trình mục tiêu quốc gia…

"Việc ổn định cung cầu hàng hoá, bao gồm các mặt hàng thiết yếu đã được Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đặc biệt quan tâm. Mặt hàng xăng dầu trong nhiều năm rất nóng, năm vừa rồi đã đảm bảo nguồn cung, giá liên tục giảm trong những tháng gần đây. Hàng hoá rất dồi dào, kể cả trong giai đoạn mưa lũ…", ông Trần Hữu Linh nêu rõ.

Trong lĩnh vực quản lý thị trường, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính tiếp tục là nhiệm vụ nòng cốt. Năm 2025, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã phát hiện, xử lý hơn 27.000 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách trên 371 tỷ đồng. Riêng Phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường của Cục đã chủ trì kiểm tra, xử lý 92 vụ việc phức tạp, mang tính liên vùng, xử phạt vi phạm hành chính 12 tỷ đồng; nhiều vụ việc lớn được chuyển cơ quan điều tra.

Ngoài ra, việc kiểm tra được mở rộng sang lĩnh vực thương mại điện tử, mạng xã hội và bán hàng livestream, cùng với việc ban hành nhiều văn bản chỉ đạo kiểm soát chặt chẽ lĩnh vực trọng điểm như an toàn thực phẩm, xuất xứ hàng hóa, thuốc giả, sữa giả và các mặt hàng thiết yếu phục vụ người dân dịp lễ, Tết.

Chuyển đổi số tiếp tục được Cục đẩy mạnh theo chiều sâu. Các hệ thống công nghệ thông tin, phần mềm nghiệp vụ như INS, hệ thống phân tích dữ liệu và dự báo biến động giá cả thị trường được nâng cấp; đặc biệt, Hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa của Bộ Công Thương chính thức đưa vào vận hành từ ngày 23/12/2025, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thị trường và bảo vệ người tiêu dùng.

Theo ông Trần Hữu Linh, sang năm 2026, trong bối cảnh thị trường nội địa tiếp tục khẳng định vai trò là trụ cột quan trọng, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đặt mục tiêu tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ đạt khoảng 7.882 tỷ đồng, tăng khoảng 11% so với năm 2025.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Cục xác định tập trung vào các nhóm nhiệm vụ trọng tâm, trong đó ưu tiên hoàn thiện thể chế, với việc chủ trì xây dựng Luật Quản lý thị trường và Luật Giao dịch hàng hóa phái sinh trình Quốc hội trong năm 2026; đẩy mạnh các giải pháp kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là thương hiệu Việt; tăng cường theo dõi, dự báo, điều tiết cung - cầu hàng hóa; phát triển hạ tầng thương mại và tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác quản lý thị trường.

Ông Trần Hữu Linh cho biết: Cục phấn đấu trước Đại hội Đảng, Thủ tướng Chính phủ sẽ ký ban hành Nghị định về kinh doanh xăng dầu, giúp tạo ra 1 cuộc cách mạng mới cho ngành xăng dầu - một ngành rất quan trọng và được quan tâm đặc biệt. Đáng lưu ý, việc chuyển đổi số được xác định là trụ cột xuyên suốt trong năm 2026. Các hệ thống INS xử phạt vi phạm hành chính, Hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa, Hệ thống quản lý xăng dầu quốc gia và các nền tảng thương mại sẽ tiếp tục được vận hành, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia. Từ ngày 1/1/2026, Cục triển khai nền tảng BASE trong quản lý, điều hành, giao việc và đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch và hiệu quả hoạt động.

Chia sẻ tại hội nghị, ông Hoàng Ninh – Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho rằng: Sự thay đổi mạnh mẽ của phương thức kinh doanh đang đặt ra những yêu cầu mới đối với công tác quản lý thị trường, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan quản lý nhà nước.

Theo các số liệu được nêu tại hội nghị, năm 2025, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam ước đạt khoảng 31 tỷ USD, chiếm khoảng 11% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Tuy nhiên, song hành với sự tăng trưởng đó là tình trạng buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, gian lận thương mại và lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng và môi trường kinh doanh trong nước.

Trước thực tiễn đó, ông Hoàng Ninh nhấn mạnh vai trò then chốt của sự phối hợp giữa Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước với các đơn vị quản lý chuyên ngành, đặc biệt là Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với thị trường nội địa trên môi trường số.

“Hoạt động kinh doanh không còn giới hạn trong không gian vật lý mà đang ngày càng mở rộng trên môi trường số, vì vậy quản lý thị trường cũng cần có cách tiếp cận phù hợp, gắn với đặc thù của thương mại điện tử”, ông Hoàng Ninh nêu rõ.

Thực tiễn năm 2025 cho thấy việc phối hợp giữa hai Cục đã có nhiều chuyển biến tích cực và đi vào chiều sâu. Thông qua việc trao đổi, cung cấp thông tin, hỗ trợ xác minh chủ thể và hành vi vi phạm trên các nền tảng thương mại điện tử, lực lượng quản lý thị trường đã có thêm căn cứ và công cụ để xử lý các vụ việc phát sinh từ không gian mạng nhưng tác động trực tiếp đến thị trường trong nước.

Cụ thể, hai đơn vị đã phối hợp xử lý trên 50 vụ việc vi phạm liên quan đến kinh doanh trực tuyến; tham gia nhiều đoàn kiểm tra chuyên đề với doanh nghiệp thương mại điện tử; đồng thời hỗ trợ phân tích dữ liệu, làm rõ phương thức và thủ đoạn vi phạm, bảo đảm việc xử lý đúng pháp luật, đúng thẩm quyền.

Một nội dung được ông Hoàng Ninh đặc biệt nhấn mạnh là tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn cho lực lượng quản lý thị trường địa phương, tập trung vào kỹ năng nhận diện hành vi vi phạm trong thương mại điện tử, thu thập và đánh giá chứng cứ điện tử. Đây là yếu tố quan trọng bởi quản lý thị trường trên môi trường số đòi hỏi tư duy mới và phương pháp mới, khác căn bản so với mô hình kiểm tra, kiểm soát truyền thống.

Tuy nhiên, mô hình kinh doanh tích hợp đa nền tảng, livestream bán hàng, tiếp thị liên kết, giao dịch xuyên biên giới, cùng với sự hỗ trợ của công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo khiến việc xác định chủ thể vi phạm, thu thập chứng cứ và xử lý hành vi sai phạm trở nên phức tạp hơn. Nếu không có cơ chế phối hợp đồng bộ, liên thông dữ liệu và phân định rõ vai trò giữa cơ quan quản lý, nguy cơ hình thành “khoảng trống quản lý” trên môi trường số là rất lớn.

Vì vậy, ông Hoàng Ninh đề xuất thời gian tới cần tiếp tục tăng cường phối hợp giữa Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số trong quá trình xây dựng và triển khai văn bản hướng dẫn thi hành Luật Thương mại điện tử, có hiệu lực từ ngày 1/7/2026, đặc biệt là quy định liên quan đến trách nhiệm của nền tảng và chế tài xử lý vi phạm.

Cùng với đó là từng bước xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu chuyên ngành theo thời gian thực, phục vụ cảnh báo sớm, khoanh vùng và xử lý kịp thời hành vi gian lận thương mại trên môi trường số, nhất là với nhóm hàng hóa có nguy cơ cao. Ngoài ra, đẩy mạnh phối hợp thanh tra, kiểm tra theo chuyên đề giữa lực lượng quản lý thị trường và đơn vị chuyên môn về thương mại điện tử, tập trung vào các lĩnh vực như dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thiết bị y tế và hàng tiêu dùng thiết yếu; đồng thời tiếp tục coi việc đào tạo, tập huấn là giải pháp mang tính nền tảng.