Gỡ nút thắt trong xử lý nợ xấu

Phát biểu tại diễn đàn, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh khẳng định Nghị quyết 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng là văn bản có giá trị pháp lý rất quan trọng, tạo cơ chế đồng bộ, thống nhất, hiệu quả, khả thi nhằm đảm bảo quyền của chủ nợ trong xử lý nợ xấu. 

Đến nay, Nghị quyết 42/2017/QH14 và Quyết định 1058/QĐ-TTg ngày 19/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020 đã đi vào triển khai được hơn 3 năm. Có thể khẳng định, các giải pháp đồng bộ trong 2 văn bản quy phạm trên đã tạo ra những dấu ấn rõ nét và chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu và cơ cấu lại các tổ chức tín dụng.
Về kết quả cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu, ông Trần Đăng Phi, Phó Chánh Thanh tra (Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng – Ngân hàng Nhà nước) cho biết, đến nay, khuôn khổ pháp lý về tiền tệ và ngân hàng được hoàn thiện, phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tế ở Việt Nam. Tính minh bạch trong hoạt động tín dụng của tổ chức tín dụng, tỉ lệ nợ xấu từng bước được cải thiện.
Sau khi Nghị quyết 42/2017/QH14 có hiệu lực (từ 15/8/2017 đến tháng 8/2020), kết quả thu hồi từ biện pháp bán nợ tăng gấp hơn 4 lần so với giai đoạn trước đó (từ 2013 đến ngày 14/8/2017); thu hồi nợ từ biện pháp xử lý tài sản bảo đảm tăng gấp 1,5 lần.
Cùng với đó, tình trạng sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng đã được xử lý một bước quan trọng. Tình trạng cổ đông, nhóm cổ đông lớn thao túng, chi phối ngân hàng về cơ bản được kiểm soát, đẩy mạnh thoái vốn ngoài ngành. Ngành ngân hàng phấn đấu cuối năm 2020 đưa nợ xấu nội bảng và nợ tiềm ẩn về dưới mức 3%.
Theo ông Đỗ Giang Nam, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý tài sản của các Tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC),  Nghị quyết 42/2017/QH14 đã khẳng định rõ hơn về quyền của chủ nợ của VAMC và tổ chức tín dụng. Từ đó, góp phần nâng cao ý thức của cá nhân, tổ chức trong việc trả nợ; tạo động lực khuyến khích các tổ chức tín dụng bán nợ xấu theo giá trị thị trường.
Điều này giúp tạo lập thị trường mua bán nợ theo giá thị trường, bảo đảm nguyên tắc thị trường trong xử lý nợ xấu. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tín dụng phát huy tốt vai trò là kênh dẫn vốn chủ đạo, đáp ứng nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của nền kinh tế.
“ Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy Nghị quyết 42/2017/QH14 đã và đang phát huy hiệu quả, góp phần tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc và đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng”, ông Đỗ Giang Nam nói
Mặc dù cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu trong thời gian qua đã đạt được kết quả đáng khích lệ, nhưng theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh vẫn còn tồn tại những vướng mắc như: việc nâng cao năng lực tài chính thông qua tăng vốn điều lệ nhằm đáp ứng yêu cầu tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo Basel II của một số tổ chức tín dụng, nhất là các ngân hàng thương mại Nhà nước còn khó khăn.
Việc xử lý, thu hồi nợ và tài sản bảo đảm của một số tổ chức tín dụng còn khó khăn trong trường hợp tài sản bảo đảm cho các khoản nợ bị kê biên, liên quan đến các vụ án, hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh. Việc thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu theo quy định tại Nghị quyết 42/2017/QH14; thực hiện quyền áp dụng thứ tự ưu tiên thanh toán nghĩa vụ về thuế khi xử lý tài sản bảo đảm và nộp án phí theo bản án, quyết định của Tòa án các cấp… 
Ông Nguyễn Thế Huân, Thành viên Hội đồng quản trị VietinBank cho biết, tiến độ xử lý thu hồi nợ qua toà án còn rất chậm, kéo dài khoảng từ 12 - 18 tháng thậm chí có vụ kéo dài nhiều năm, tiến độ thi hành án còn rất chậm.
Theo ông Nguyễn Thế Huân, khi phát sinh nợ xấu, đi thu hồi nợ mà không có sự hợp tác của khách hàng thì cực kỳ khó khăn. Khi kiện ra toà, ngân hàng gặp vô vàn khó khăn, rắc rối khi khách hàng tạo ra các tranh chấp mới, để trì hoãn, kéo dài để ngân hàng phải đưa ra những đề nghị có lợi cho họ như miễn, giảm lãi.
Bên cạnh đó, sự bùng phát của dịch COVID-19 trong các tháng đầu năm 2020 đã ảnh hưởng, tác động không nhỏ đến an toàn hoạt động ngân hàng cũng như kết quả cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu toàn ngành ngân hàng trong giai đoạn 2016-2020.
Thời gian tới, để đảm bảo xử lý nợ xấu, đồng thời các tổ chức tín dụng tiếp tục phát huy tốt vai trò là kênh dẫn vốn chủ đạo và đáp ứng nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của nền kinh tế, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh cho biết, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố để ban hành các chỉ đạo, hướng dẫn hỗ trợ tổ chức tín dụng và giải quyết dứt điểm những khó khăn, vướng mắc về cơ chế và thực tế áp dụng chính sách xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42/2017/QH14.
Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, giám sát hoạt động của tổ chức tín dụng; giám sát chặt chẽ và chỉ đạo các tổ chức tín dụng triển khai quyết liệt, hiệu quả phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu đã được phê duyệt; kiểm soát chất lượng tín dụng; tích cực triển khai các biện pháp kiểm soát và hạn chế nợ xấu phát sinh, đặc biệt trong bối cảnh bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19./.