Hạn hán và xâm nhập mặn vùng ngọt Cà Mau diễn biến phức tạp

Các cơ quan khí tượng thủy văn dự báo, tình hình hạn hán trong mùa khô năm 2024 – 2025 sẽ còn diễn biến gay gắt, nghiêm trọng hơn do sự nóng lên của khí hậu toàn cầu. Hạn hán cùng với xâm nhập mặn ở vùng ngọt ngày càng lấn sâu nội đồng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sản xuất của người dân trên địa bàn tỉnh Cà Mau. 

Trong khi đó, Cà Mau là tỉnh ven biển duy nhất ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long không được bổ sung nguồn nước ngọt từ các sông lớn đầu nguồn, đời sống, sản xuất của người dân phụ thuộc hoàn toàn vào nước ngầm và nước mưa nên chịu ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng khi hạn hán. Xâm nhập mặn xảy ra ở Cà Mau, dẫn đến khó khăn về nước sinh hoạt, đặc biệt là ở các khu vực thuộc vùng ngọt thuộc các huyện U Minh, Trần Văn Thời, Thới Bình và thành phố Cà Mau, các khu vực ven biển, đảo và hải đảo, vùng nông thôn.

Mùa khô năm nay, dự báo tình hình hạn hán, xâm nhập mặn ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và tỉnh Cà Mau nói riêng sẽ diễn biến càng gay gắt hơn, nghiêm trọng hơn so những mùa khô năm trước. Ở Cà Mau, khó khăn lớn vẫn là vấn đề nước ngọt phục vụ đời sống, sinh hoạt, sản xuất của người dân vùng ngọt.

Do vậy, đoàn công tác do ông Nguyễn Hồ Hải, Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau dẫn đầu vừa có chuyến đi khảo sát thực tế tình hình nước sạch sinh hoạt tại xã Biển Bạch, huyện Thới Bình. Tại đây, đoàn công tác ghi nhận tình hình toàn xã Biển Bạch hiện có trên 600 hộ thiếu nước sạch sinh hoạt. Người dân địa phương phải đổi nước để sử dụng với giá nước cao, bình quân từ 40.000 – 45.000 đồng/m3.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Hồ Hải, Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau yêu cầu, các đơn vị chức năng của tỉnh nghiên cứu, có giải pháp hữu hiệu để giúp người dân ở vùng ngọt Cà Mau sớm có nước sạch sử dụng, sinh hoạt hằng ngày.

Nhiều mùa khô đã qua, tình hình hạn hán và xâm nhập mặn vùng ngọt Cà Mau diễn biến hết sức phức tạp, tần suất xuất hiện dày hơn và ngày càng gay gắt, nghiêm trọng hơn dưới sự tác động tiêu cực của biến đối khí hậu.

Điển hình là hạn hán và xâm nhập mặn vùng ngọt xảy ra vào các mùa khô 2015-2016, 2019-2020 và năm 2023-2024 đã gây nhiều thiệt hại về sản xuất, tài sản của người dân.

Cụ thể, mùa khô 2015-2016, thiên tại gây thiệt hại gần 53.000 ha lúa, 158.000 ha nuôi trồng thuỷ sản, 1.500 ha cây ăn quả cây trồng khác; sụp, lún, lở đất, hư hỏng 112 km đường giao thông, có hơn 12.000 hộ dân thiếu nước sinh hoạt, ước tính thiệt hại về tài sản lên đến khoảng 1.400 tỷ đồng.

Còn mùa khô 2019-2020 gây thiệt hại gần 21.000 ha lúa, hơn 51 ha hoa màu, gần 17.000 ha nuôi trồng thủy sản; có gần 21.000 hộ dân khó khăn về nước sinh hoạt; xảy ra 6 vụ cháy, thiệt hại 1,5 ha rừng; 18 cống thủy lợi bị hư hỏng, có nguy cơ xâm nhập mặn vào nội đồng; có hơn 1.300 vị trí thuộc các tuyến đường giao thông bị sạt lở, sụt lún với tổng chiều dài gần 43 km..., ước tính thiệt hại về tài sản khoảng 800 tỷ đồng.

Riêng mùa khô năm 2023 - 2024, đã gây ra sụt lún và sạt lở 730 vị trí với tổng chiều dài gần 20 km; trong đó, lộ bê tông gần 15 km và hơn 4 km lộ đất. Bên cạnh đó, toàn tỉnh có khoảng 2.620 hộ gia đình bị thiếu và không chủ động được nguồn nước sinh hoạt do hạn hán; diện tích cua nuôi quảng canh kết hợp bị bệnh gần 8.000 ha; diện tích nuôi tôm quản canh cải tiến bị bệnh, thiệt hại từ 35-75% là gần 20.000 ha; xảy ra 2 vụ cháy rừng làm thiệt hại 1,54 ha rừng...

Trước tình hình trên, tỉnh Cà Mau chủ động xây dựng Phương án ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn tỉnh năm 2025, với hai kịch bản ứng phó rất cụ thể nhằm hạn chế đến mức thấp nhất về thiệt hại do thiên tai gây ra, bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản của người dân.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau đề nghị các sở, ngành, địa phương tăng cường các giải pháp ứng phó với hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt là tiếp tục theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo xâm nhập mặn, nguồn nước của các cơ quan chuyên ngành khí tượng, thủy văn, kịp thời thông tin đến chính quyền địa phương, người dân, tổ chức liên quan để chủ động thực hiện giải pháp ứng phó; đồng thời báo cáo tình hình ảnh hưởng của hạn hán, xâm nhập mặn và kiến nghị, đề xuất những vấn đề phát sinh về các bộ, ngành có liên quan.

Cà Mau triển khai ứng phó, phòng, chống thiên tai theo phương châm bốn tại chỗ. Toàn tỉnh có trên 30.000 lực lượng tại chỗ, trong đó chủ yếu là các lực lượng công an, quân sự, bộ đội biên phòng, y tế, thanh niên tình nguyện, doanh nghiệp huy động, Hội chữ thập đỏ, lực lượng xung kích, dân quân tự vệ, các ban ngành, lực lượng phản ứng nhanh.... Lực lượng này được tập huấn thường xuyên, sẵn sàng huy động khi có hạn hán, xâm nhập mặn xảy ra trên địa bàn tỉnh.

Mục tiêu đề ra là có 100% các hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô chủ động mua sắm hoặc được hỗ trợ dụng cụ chứa nước và có kế hoạch trữ nước đảm bảo nhu cầu sinh hoạt tối thiểu trong mùa khô. 100% người dân được hướng dẫn phương pháp sử dụng tiết kiệm nước, bảo vệ sản xuất, chăm sóc sức khoẻ bản thân và không để xảy ra thiệt hại về sản xuất do người dân không tuân thủ hướng dẫn, khuyến cáo về lịch thời vụ, giống cây trồng, vật nuôi.