Hệ sinh thái thanh toán số phát huy hiệu quả trong dịch COVID-19

Thời gian vừa qua, đặc biệt trong giai đoạn diễn ra đại dịch COVID-19, hệ sinh thái thanh toán số đã phát huy hiệu quả tối đa trong việc thay đổi thói quen, hành vi tiêu dùng của một bộ phận lớn dân cư trong xã hội, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trong khu vực chính phủ, dịch vụ hành chính công đã có nhiều chuyển biến tích cực.
Đây là khẳng định của ông Phạm Tiến Dũng, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tại Hội thảo "Thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế số" diễn ra sáng 4/12 tại Hà Nội.
Thống kê của Ngân hàng Nhà nước cho biết đã có hơn 30 bệnh viện triển khai thanh toán viện phí điện tử; 50 ngân hàng thương mại hoàn thành kết nối thanh toán thuế điện tử với cơ quan thuế, hải quan trên 63 tỉnh, thành phố, 95% số thu hải quan thực hiện qua ngân hàng; 99% doanh nghiệp đăng ký nộp thuế điện tử; 27 ngân hàng thương mại và 10 tổ chức trung gian thanh toán phối hợp thu tiền điện (doanh thu tiền điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam thanh toán qua ngân hàng lên tới gần 90%).
Tính đến 31/8/2020, đã có 85.280/90.858 đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước thực hiện trả lương qua tài khoản (đạt khoảng 93,9% so với tỷ lệ 81% tại thời điểm cuối năm 2016); tổng số người hưởng lương từ ngân sách nhà nước nhận lương qua tài khoản là khoảng 2,58/2,81 triệu người (đạt 91,8%).
Trong 8 tháng năm 2020, số lượng giao dịch thanh toán nội địa qua thẻ ngân hàng đạt trên 239 triệu giao dịch với giá trị đạt 547.000 tỷ đồng (tăng tương ứng 28,9% và 15,8% so với cùng kỳ năm 2019).
Tuy đã có những kết quả tích cực nhưng ông Phạm Tiến Dũng cũng chỉ ra một số khó khăn mà thanh toán không dùng tiền mặt vẫn còn phải đối mặt, đó là: Hành lang pháp lý; thói quen sử dụng tiền mặt, tâm lý e ngại khi tiếp cận với công nghệ thanh toán mới của người dân.
Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng thanh toán chưa được phát triển ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa; đơn vị chấp nhận thanh toán chưa có đủ kiến thức cũng như lợi ích thiết thực khi chấp nhận thanh toán không dùng tiền mặt so với tiền mặt, do đó chưa tích cực tham gia.
Mặt khác, tội phạm trong lĩnh vực công nghệ cao, thanh toán điện tử gần đây có những diễn biến phức tạp với những hành vi, thủ đoạn mới, tinh vi hơn, do đó, các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn cho các dịch vụ thanh toán dựa trên công nghệ cao cần tiếp tục được quan tâm và tăng cường.
Liên quan đến vấn đề an toàn giao dịch, Đại tá Trương Sơn Lâm, Phó cục trưởng Cục A05 (Bộ Công an) chia sẻ, trong các vụ án đã triệt phá, có những đối tượng sở hữu trong tay hàng nghìn tài khoản cá nhân, hàng trăm thẻ ATM để sử dụng vào mục đích lừa đảo, vi phạm pháp luật. Thủ đoạn, hành vi của những đối tượng này liên tục thay đổi, tinh vi, mang tính ẩn danh cao hoặc nặc danh, giả mạo danh nghĩa của những tổ chức, cá nhân có uy tín để lừa đảo...
Do đó, Đại tá Trương Sơn Lâm khuyến cáo cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, kể cả các nhân viên, cán bộ trong ngành ngân hàng về những thủ đoạn lừa đảo công nghệ cao; thường xuyên kiểm tra, kiểm soát phát hiện các giao dịch đáng ngờ; hoàn thiện cơ chế pháp lý; chủ động triển khai phương án phòng chống rủi ro, tấn công mạng...
"Các giao dịch trong nền kinh tế số diễn ra rất nhanh, nếu cứ chờ đợi văn bản giấy tờ sẽ không thể kịp xử lý. Do đó cần tăng cường cơ chế phối hợp giữa các cơ quan liên quan với cơ chế tiện lợi nhất", Đại tá Trương Sơn Lâm nhấn mạnh.
Chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế trong thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển (BIDV) đã chỉ ra một vài mô hình hiệu quả tại Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan như: Tổ chức các chương trình kích cầu, hoàn tiền khi giao dịch điện tử, miễn phí giao dịch nhỏ; xây dựng hệ thống thuế điện tử tích hợp eTAX; xây dựng hệ thống chuyển tiền PromptPay cho phép không cần dùng tài khoản ngân hàng mà có thể dùng mã số định danh quốc gia và số điện thoại di động...
Từ đó, vị chuyên gia khuyến nghị cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, xây dựng bộ tiêu chí đo lường tỷ lệ sử dụng các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt; ban hành quy định quản lý Công ty công nghệ tài chính (Fintech), ví điện tử, tiền di động (mobile money); hoàn thiện, cập nhật đề án quốc gia về thanh toán không dùng tiền mặt (có cơ chế giải pháp khuyến khích, cưỡng chế thanh toán không dùng tiền mặt...)
"Thêm nữa, cần sớm có quy định về chia sẻ thông tin, dữ liệu; cơ chế công nhận kết quả thẩm định, xác thực lẫn nhau giữa các tổ chức tín dụng, xây dựng cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia. Việc nghiên cứu cấp phép ngân hàng số; nghiên cứu cách tiếp cận, quản lý tiền kỹ thuật số cũng là những điều cần lưu tâm", TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh./.