Hiện đại hóa lưới điện truyền tải – Bài 1: Hiệu quả từ ứng dụng KHCN

Màn hình Trung tâm điều khiển tại TBA 500 kV Tân Định. Ảnh: Mai Phương/BNEWS/TTXVN

Xác định khoa học công nghệ (KHCN) là chìa khóa cho phát triển bền vững và là nền tảng hiện đại hóa lưới điện truyền tải, trong những năm gần đây, Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) đã tập trung ứng dụng nhiều đề tài, giải pháp KHCN, góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành hệ thống truyền tải điện Quốc gia.

EVNNPT hiện đang quản lý vận hành hệ thống truyền tải điện Quốc gia với 22.913 km đường dây và 126 trạm biến áp. Xác định vai trò then chốt ứng dụng KHCN là nền tảng để phát triển bền vững, Tổng Công ty đã ban hành Quy chế quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học và Quy định quản lý hoạt động sáng kiến cải tiến kỹ thuật để khuyến khích các hoạt động KHCN, sáng kiến cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất trong EVNNPT.

Do vậy, chỉ trong giai đoạn 2011- 2016, Tổng Công ty có hàng trăm đề tài, giải pháp KHCN được ứng dụng, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh với giá trị làm lợi hàng chục tỷ đồng.

Đơn cử như các đề tài: Ứng dụng dây dẫn chịu nhiệt cao để nâng cao khả năng truyền tải của dây dẫn; Nghiên cứu đề xuất trang bị thiết bị định vị sự cố cho các đường dây 500 kV, 220 kV giúp giảm thời gian tìm kiếm, khắc phục sự cố; Ứng dụng thiết bị giám sát dầu online cho máy biến áp và kháng điện 500 kV; Vệ sinh cách điện lưới điện truyền tải đang mang điện bằng nước áp lực cao; Vệ sinh cách điện lưới điện phân phối đang mang điện bằng nước áp lực cao; hay đề tài Nghiên cứu các giải pháp giảm sự cố có nguyên nhân do sét trên đường dây truyền tải điện 220 kV Thanh Thủy - Hà Giang - Thủy điện Tuyên Quang - Yên Bái - Thái Nguyên…. 

Trong quá trình triển khai, đã có nhiều cán bộ, công nhân được tặng bằng khen như Kỹ sư Nguyễn Tiến Dũng  - Công ty Truyền tải điện 2 đạt giải Nhất giải thưởng Sáng tạo KHCN Việt Nam với đề tài “Quy trình công nghệ bảo dưỡng, sửa chữa máy biến áp 500 kV tại hiện trường” hay Đề tài “Vệ sinh sứ cách điện khi đang mang điện bằng nước áp lực cao” của anh Nguyễn Văn Xuân và anh Nguyễn Trí Dũng, Công ty Truyền tải điện 3, đạt giải Nhì cuộc thi Sáng tạo KHCN Việt Nam…

Ngoài việc ứng dụng các kết quả của các đề tài nghiên cứu vào quản lý, sản xuất, EVNNPT còn có nhiều đề xuất ứng dụng KHCN mới vào đầu tư xây dựng và quản lý vận hành. Cụ thể như Nghiên cứu, ứng dụng quản lý kỹ thuật trên nền tảng sử dụng thiết bị đóng cắt kiểu kín cách điện bằng khí SF6 hay còn gọi là thiết bị GIS; Ứng dụng dây dẫn chịu nhiệt  để nâng cao khả năng tải của dây dẫn đường dây trên không; Ứng dụng công nghệ chống sét van cho các đường dây nhằm giảm sự cố do sét đánh; Nghiên cứu đề xuất trang thiết bị định vị sự cố cho các đường dây 500 kV, 220 kV giúp giảm thời gian tìm kiếm, khắc phục sự cố; Ứng dụng thiết bị giám sát dầu online cho máy biến áp và kháng điện 500 kV…. 

Nhờ vậy đã giúp các đơn vị truyền tải điện mang lại nhiều hiệu quả trong quản lý vận hành, phát hiện sớm nguy cơ sự cố, giảm đến mức thấp nhất sự cố đường dây và trạm biến áp, góp phần tăng năng lực truyền tải, giảm chi phí trong quản lý vận hành hệ thống truyền tải điện.

Phòng điều hành TBA 500 kV Tân Định. Ảnh: Mai Phương/BNEWS/TTXVN

Ông Đặng Phan Tường, Chủ tịch HĐTV EVNNPT cho biết, Tổng Công ty còn hợp tác với các hãng, các nhà cung cấp trên thế giới như Toshiba, Siemens , Linet… triển khai ứng dụng các công nghệ mới tiên tiến trên thế giới, để áp dụng vào hệ thống truyền tải điện Việt Nam. 

Hiện các Công ty Truyền tải điện đang triển khai đề án Trung tâm điều khiển xa theo chỉ đạo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN); trong đó Công ty Truyền tải Điện 4 đã xây dựng 2 trung tâm điều khiển tại trạm 500 kV Tân Định và Mỹ Tho. Tuy nhiên do mô hình điều khiển xa thay đổi, nên EVNNPT sẽ triển khai theo mô hình mới, đảm bảo đến năm 2020 chuyển 60% các trạm biến áp (TBA) 220 kV theo tiêu chí TBA không người trực.

Công ty Truyền tải điện 4 cũng đang triển khai đề tài Ứng dụng dây dẫn tổn thất thấp trên lưới truyền tải và Lắp đặt thiết bị định vị sự cố cho các đường dây, đặc biệt là các đường dây 500 kV, 220 kV quan trọng, đường dây đi qua các khu vực địa hình khó khăn, phức tạp, chiều dài lớn để xác định chính xác vị trí điểm sự cố, giúp tìm nhanh điểm sự cố, giảm thiểu nhiều thời gian, công sức và nhanh chóng khôi phục sự cố.

Hiện EVNNPT đang giao Công ty Truyền tải điện 1 (PTC1) triển khai các đề tài Nghiên cứu ứng dụng công nghệ sửa chữa bảo dưỡng không cắt điện; Ứng dụng quản lý kỹ thuật trên nền tảng GIS và Lắp đặt hệ thống thu thập thông tin, giám sát, cảnh báo sét để có giải pháp khắc phục kịp thời. Đồng thời Nghiên cứu và khai thác hệ thống tự động hóa, điều khiển trạm biến áp công nghệ PYRAMID của ADB.

Cùng với đó, Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Bắc (NPMB)  đang phối hợp với các đơn vị tư vấn hoàn thiện Thử nghiệm quang hóa đến mức thiết bị tại trạm 220 kV Thủy Nguyên. Tuy nhiên do đây là công nghệ mới, các đơn vị tư vấn trong nước chưa có kinh nghiệm nên EVNNPT phải thuê tư vấn vấn DNV.GL của Singapore thẩm định về hệ thống điều khiển bảo vệ trạm theo tiêu chuẩn IEC61850 đến mức thiết bị. 

Mặc dù vậy, theo đánh giá của EVNNPT, hiện nay nhiều chương trình triển khai vẫn bị chậm tiến độ sẽ không đáp ứng được tính cấp bách trong giảm sự cố sét, giảm tổn thất, ứng dụng KHCN để tăng năng suất lao động, giảm chi phí.

Ông Nguyễn Tuấn Tùng, Phó Tổng Giám đốc EVNNPT cho biết, việc thiếu hụt một đơn vị có chức năng chuyên sâu về nghiên cứu, phát triển, phát triển phần mềm, ứng dụng KHCN, thiếu đầu tư xây dựng phòng thí nghiệm, cơ sở thử nghiệm, phát triển phần mềm, giải pháp ứng dụng cũng như đào tạo năng lực nghiên cứu, phát triển đội ngũ chuyên gia cho Tổng Công ty là mặt còn hạn chế trong đẩy mạnh ứng dụng KHCN, hiện đại hóa lưới điện truyền tải.

Trong các dự án đầu tư xây dựng, mua sắm trang thiết bị, EVNNPT đóng vai trò là người sử dụng cuối cùng. Tuy nhiên, theo ông Tùng, trong các dự án, chủ yếu chỉ dừng ở phạm vi hướng dẫn sử dụng, khai thác, vận hành, chưa có các hợp đồng chuyển giao công nghệ...

Bên cạnh đó, do Tổng Công ty không có các đơn vị dịch vụ nên ngay cả khi được chuyển giao công nghệ cũng khó có đủ điều kiện  tiếp nhận và khai thác hiệu quả.

Ví dụ như hệ thống điều khiển tích hợp đã được áp dụng trong các trạm của EVNNPT từ năm 2003, tuy nhiên đến nay cũng chỉ dừng ở mức tiếp nhận vận hành. Các công việc tích hợp, mở rộng Tổng Công ty vẫn chưa hoàn toàn làm chủ dẫn đến lệ thuộc vào các nhà cung cấp./.

Bài 2: Triển khai từ miền Nam