Chất thải nhựa ở Indonesia là loại chất thải cao thứ hai sau chất thải hữu cơ. Ảnh: AFP/TTXVN
Chính phủ cũng hy vọng đảm bảo nguồn tài nguyên thiên nhiên bền vững và tăng giá trị kinh tế của chất thải. Báo Jakarta Post mới đây đăng bài viết của tác giả Rizmy Otlani Novastria nhận định rằng một kế hoạch khuyến khích tài khóa để hỗ trợ phát triển bền vững làm nảy sinh khái niệm 3P - con người, lợi nhuận và Trái Đất sẽ không hiệu quả nếu được thực hiện một phần thông qua các ưu đãi VAT cho ngành xử lý chất thải.
Theo khái niệm nền kinh tế tuần hoàn, Trung Quốc và Thái Lan là một trong số các quốc gia đã thực hiện khái niệm trách nhiệm sản xuất mở rộng (EPR), thiết kế một hệ thống quản lý chất thải toàn diện bằng cách kết hợp nhiều trách nhiệm và khuyến khích tài chính.
Theo Cơ quan Thống kê Indonesia (BPS), mô hình tiêu dùng ở Indonesia đã chuyển từ tiêu dùng dựa trên hàng hóa sang tiêu dùng dựa trên kinh nghiệm. Điều này phù hợp với sự gia tăng thu nhập bình quân đầu người từ 38 triệu rupiah (2.688 USD) vào năm 2013 lên 52 triệu rupiah vào năm 2017. Do đó, hành vi của người tiêu dùng sẽ không dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố giá cả.
Trong khi đó, dựa trên một cuộc khảo sát độc lập vào năm 2017, việc giảm giá hàng hóa cho sản xuất tái chế sẽ không làm giảm nhu cầu đối với họ, do ảnh hưởng đến các xu hướng như lấy cảm hứng từ phương tiện truyền thông xã hội. Nghiên cứu hành vi người tiêu dùng ở Trung Quốc đã chứng minh rằng mọi người sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho các sản phẩm tái chế, do một số yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn của người tiêu dùng như giá trị chức năng, giá trị xã hội và cảm xúc.
Về các ưu đãi trên, thuế suất VAT càng thấp các ưu đãi hàng hóa càng cạnh tranh. Tuy nhiên, kế hoạch thuế VAT gián tiếp sẽ không tăng lợi nhuận ngay lập tức mà không tăng khối lượng bán hàng. Điều này là do VAT sẽ chỉ được thêm vào giá bán dưới dạng thuế đầu ra và sau đó sẽ được ghi có vào thuế đầu vào. Điều này khác với chương trình tín dụng thuế có thể ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận.
Vào cuối năm 2018, chỉ có 360 ngành công nghiệp của Indonesia tham gia tái chế nhựa, theo Hiệp hội Tái chế nhựa Indonesia (ADUPI). Trên thực tế, lượng chất thải nhựa ở Indonesia là loại chất thải cao thứ hai sau chất thải hữu cơ, khoảng 14%.
Trong khi đó, ngành tái chế Indonesia chỉ có thể đáp ứng 1,1 triệu tấn nhu cầu nhựa trong nước nên quốc gia này phải nhập khẩu nhựa. Nếu không có các ưu đãi để dễ dàng kinh doanh, dịch vụ phát triển kinh doanh và dễ dàng vay vốn, ngành tái chế sẽ không thể phát triển. Do đó, ưu đãi thuế VAT sẽ chỉ được hưởng một phần nhỏ trong ngành mà không thu hút đáng kể khu vực tư nhân tham gia vào ngành tái chế.
Indonesia đã quy định hệ thống quản lý chất thải trong Luật số 18/2008. Tuy nhiên, các quy định này vẫn còn quá thiên về quyền và nghĩa vụ, chính phủ sẽ cung cấp các ưu đãi và sự không phù hợp, nhưng trên thực tế đây là những khuyến khích phi tài chính, chẳng hạn như giải thưởng.
Có một số giải pháp để đối phó với vấn đề này. Một số quốc gia lần đầu tiên áp dụng hệ thống xử lý chất thải bằng cách cung cấp các ưu đãi tài chính và trợ cấp tích hợp như Trung Quốc, Thái Lan và Đức có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo được triển khai ở Indonesia.
Đầu tiên, chương trình EPR được thực hiện ở Trung Quốc và Thái Lan có sự tham gia của nhiều bên khác nhau thông qua sự kết hợp giữa các ưu đãi và sự không phù hợp. Các công ty sản xuất hàng hóa không làm tốt công tác bảo vệ môi trường sẽ phải chịu thuế.
Trong khi đó, đối với việc sử dụng chất thải làm nguyên liệu, công ty sẽ được ưu đãi dưới dạng tín dụng thuế. Người tiêu dùng chuyển chất thải có thể tái chế cho người thu gom được trợ cấp dưới dạng tiền mặt. Trong khi đó, ngành công nghiệp tái chế cũng được khuyến khích dưới hình thức giảm thuế thu nhập, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận.
Thứ hai, Indonesia có thể áp dụng chương trình bảo vệ môi trường được thực hiện ở Đức bằng cách áp dụng các gói thuế. Việc áp đặt tỷ lệ đóng gói dựa trên loại vật liệu và khối lượng bao bì. Điều này sẽ gián tiếp khuyến khích các công ty sử dụng bao bì dễ tái chế, tái sử dụng và giảm thiểu tác hại đối với môi trường. Thông qua chương trình này, các công ty phải quản lý chất thải bao bì của họ để giảm thuế.
Thứ ba, chính phủ có thể nâng cao nhận thức cộng đồng về hành vi xanh. Chính phủ và khu vực tư nhân có thể cùng nhau tạo ra các chương trình phát triển kinh doanh cho ngành tái chế.
Cuối cùng, việc cung cấp các ưu đãi cho ngành tái chế mà không có chương trình chính sách xanh toàn diện và sự hỗ trợ của tất cả các bên, trong đó có khu vực tư nhân, sẽ không hiệu quả trong việc tạo ra sự phát triển bền vững. Nó sẽ chỉ làm mất doanh thu thuế mà vẫn gây ảnh hưởng đến môi trường./.